Amsterdam, 11 oktober 2013. Professor Hans Clevers, president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), reageert op het antwoord van minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Jet Bussemaker op Kamervragen over de betrokkenheid van wetenschappers bij de tabaksindustrie.

In de Vrij Nederland van 24 augustus 'De onderzoeker en de tabak'  gaf professor Hans Clevers die president is van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), zijn mening over onderzoekers die zich laten inhuren door de tabaksbranche.

Vrij Nederland noemde twee hoogleraren die een commissariaat bij tabaksbedrijven hebben bekleed. Professor Pieter Leeflang, intussen emeritus hoogleraar marketing aan de Universiteit van Groningen was tot 2011 commissaris bij het Groningse Niemeyer, een tabaksfabrikant die inmiddels onderdeel uitmaakt van British American Tobacco (BAT). En professor Irene Asscher-Vonk, hoogleraar sociaal recht aan de Radboud Universiteit, is sinds augustus 2007 commissaris bij Philip Morris. Daarop zei KNAW-president Clevers: "De vraag rijst, waarom doe je dit als wetenschapper? Op deze wijze helpt mevrouw Asscher om de status van Philip Morris te legitimeren."

Hierover zijn door het Tweede Kamerlid Van Gerven Kamervragen gesteld, als onderdeel van vragen over het Star-rapport van Philip Morris.

Vraag 11 luidde: "Ondersteunt u de mening van KNAW president professor Hans Clevers die stelt dat hoogleraren geen posities bij de tabaksindustrie dienen in te nemen omdat een wetenschapper "op deze wijze helpt de status van Philip Morris te legitimeren."? Zo ja, welke stappen gaat u ondernemen om ervoor zorg te dragen dat hoogleraren en wetenschappers vanuit de universitaire wereld dit inderdaad doen? Zo neen, waarom niet?"

Minister Bussemaker antwoordde op 8 oktober: "Nee, deze mening deel ik niet. De heer Clevers deed deze uitspraak op persoonlijke titel."

Reactie Clevers

Gevraagd om een reactie zegt Clevers: "Aangezien tabak verkocht en gerookt mag worden en dus volledig legaal is, kan het ook niet verboden worden dat hoogleraren betaald onderzoek doen voor de tabaksindustrie, als ze dit transparant doen en de industrie er transparant gebruik van maakt. Blijft natuurlijk staan dat Philip Morris deze mensen enkel en alleen inhuurt om het bedrijf te legitimeren. Dat is inderdaad een mening van mij maar gedeeld door zeer vele collega's, althans in de medische hoek."

Sluwe strategie

In het artikel noemde Clevers overigens het inhuren van wetenschappers een "sluwe strategie van de tabakslobby". Het gaat niet om artsen of biomedische onderzoekers die zich laten inhuren, "dan zouden alle integriteitsbellen gaan rinkelen. Maar het zijn juist juristen, bedrijfskundigen en sociale wetenschappers die hand- en spandiensten verrichten voor de tabakslobby [...] Het ontgaat het grote publiek natuurlijk dat het hier niet om artsen gaat maar om andere wetenschappers die zich blijkbaar zonder moreel bezwaar door de tabakslobby laten gebruiken."