UPDATE 10-02-2019
Wouter Kolk is de hoogste baas van Albert Heijn, de marktleider van de supermarkten, en daarmee topverkoper van tabak in ons land. Kolk gaat voor gezonde producten, biologisch, duurzaam, minder zoet en zout. Maar tabak blijft waar het is: in het schap.

Door de webredactie

Op 19 april dit jaar werd supermarkt Albert Heijn (AH) tijdens de Sustainable Brands Award 2018 uitgeroepen tot meest duurzame supermarkt van Nederland. Een trotse Marit van Egmond, commercieel directeur bij AH, nam de prijs in ontvangst en zei dat AH “vanuit onze rol en ambitie onze klanten elke dag [wil] inspireren en helpen om gezondere en duurzamere keuzes te maken”.

Dat AH, voor het tweede jaar op rij, verkozen is tot de meest duurzame supermarkt is ongetwijfeld goed nieuws voor AH-topman Wouter Kolk (52), die vooroploopt in het gezonde supermarktconcept. Eerder zei hij dat AH een “voortrekkersrol” wil pakken als het gaat om een gezonde leefstijl.

Aandeelhouders tevredenstellen

Wouter Kolk werd per 1 februari 2015 de opvolger van Sander van der Laan, de toenmalige algemeen directeur van AH. Zijn voorganger moest het veld ruimen omdat de resultaten tegenvielen: de concurrenten Jumbo en Lidl wonnen terrein. Kolk, destijds nog ‘vicepresident speciale winkels en nieuwe markten’ voor onder andere AH To Go, Albert Heijn België en Albert Heijn Duitsland, moest de aandeelhouders weer tevredenstellen. En dat is gelukt: na jaren waarin het minder ging, steeg het marktaandeel van AH in 2017 tot 35,3 procent (van de totale omzet van alle supermarkten in Nederland). Sinds september vorig jaar is Kolk ook COO (operationeel directeur) in Nederland en België voor Ahold-Delhaize.

Kolk is, kortom, de baas van alle Albert Heijns in ons land (en België). En dat zijn er nogal wat: in Nederland heeft AH ruim 880 winkels met zo’n 80.000 werknemers en is daarmee hier een van de grootste werkgevers. Daarnaast heeft het wat kleinere gemakssupermarkten, de AH To Go (zo’n 70 winkels in Nederland). En in al die winkels wordt óók tabak verkocht, ondanks Kolks wens te willen bijdragen aan een gezonde leefwijze.

Surfboy

Wouter Kolk is een man met een jeugdige uitstraling, die liever een spijkerbroek draagt dan een krijtstreeppak en liever hippe puntschoenen dan zwarte brogues. “En zijn polsarmbandjes verraden dat hij de associatie met een 'surfboy' niet probeert te vermijden,” schreef Het Financieele Dagblad.
Kolk groeide op in Zandvoort aan Zee en studeerde Marketing en Strategie aan de Haarlemse Hogeschool Inholland. Na zijn diploma studeerde hij nog een jaar in de Verenigde Staten, aan de Harvard Business School en Harvard universiteit, aldus zijn LinkedIn profiel.

Mode

Hij startte zijn carrière als marketingmedewerker bij het bekende Britse warenhuis Harrods. Maar op dertigjarige leeftijd (1996) rolde hij binnen bij Albert Heijn, waar hij in eerste instantie commercieel directeur werd van de Aziatische regio. In 2005 werd hij bestuursvoorzitter bij drankenhandel Gall & Gall en in 2006 kreeg hij dezelfde positie bij drogisterijketen Etos (beide zijn tevens eigendom van Ahold). Een jaar later stapte hij over naar een heel ander bedrijf, modeketen WE Fashion Europe, waar hij als CEO in het begin, aldus Het Financieele Dagblad, de nodige weerstand opriep bij zijn medewerkers. “Ik werd gezien als die kruidenier die echt geen verstand van mode heeft,” aldus Kolk. “Dat was moeilijk af en toe; er zijn wel momenten geweest dat ik mij afvroeg waar ik aan begonnen was. Waarom doe ik mezelf dit aan? Maar ik heb dat ook nodig.” Als mode-CEO werd hij geïnterviewd door het opinieblad Forum van VNO-NCW, waarbij hij opmerkte: “Als mij iets overkomt dat ik niet zag aankomen, merk ik tenminste dat ik leef. Ik houd er enorm van om bijna het gevoel te hebben alsof ik iets stouts aan het doen ben.”

Terug naar Albert Heijn

In juni 2013 keerde hij terug naar Albert Heijn, waar hij onder andere de verantwoordelijkheid kreeg over AH To Go in Nederland en Duitsland. Anderhalf jaar later volgde zijn promotie tot algemeen directeur van alle Albert Heijn-vestigingen in Nederland en sinds september vorig jaar is hij operationeel directeur voor het moederbedrijf Ahold-Delhaize in Nederland (alle AH-winkels) en België (waar Kolk zeggenschap heeft over alle Belgische Delhaize-winkels) en zit hij bovendien in het executive committee. Zijn volgende promotie staat overigens al in Kolks agenda: Op 1 januari 2019 wordt hij operationeel directeur voor Ahold-Delzhaize in Europa en Indonesië. Dat laatste land is overigens een rookparadijs, zelfs voor heel jonge kinderen. We zijn benieuwd wat AH daar (aan) gaat doen.

Sigaretten voor patiënten

“Ik moest de keten weer een positieve schwung geven,” zei Kolk een jaar na zijn aantreden in een interview met foodlog.nl. Hij gaf het vooral een gezonde schwung. Zo verving hij het AH-huismerk ‘Puur en Eerlijk’ door een biologisch assortiment, doet AH aan ‘health by stealth’, door geleidelijk aan suiker en zout uit de producten te halen en zette hij sport bij de AH-klanten op de kaart. Bijvoorbeeld sparen voor gratis sporten dankzij het partnerschap van Albert Heijn met de sportorganisatie NOC*NSF. In 2018 vond de AH Schaatsactie plaats.
Ook jongeren moeten de AH ontdekken. Voor hen is er het ‘vette’ Appie Today-kanaal op YouTube (sinds 2017 online), met ‘klotsende oksels’, ‘glamour dog Puck’ en ‘Hollandse kost in Pyeongchang’. Een snelle zoektocht levert helaas geen coole antirookvideo op.

Albert Heijn bezorgt ook sloffen sigaretten aan huis die de klant online kan bestellen. Bedoeld als service voor de roker die bijvoorbeeld dankzij de longziekte COPD te uitgeput is om zelf de sigaretten te kopen? Sinds het najaar van 2017 levert deze grootgrutter ook sigaretten aan patiënten die opgenomen zijn in kleinschalige woongroepen in zorgcentra. Zij kunnen kiezen uit “een assortiment van 30.000 producten: van vertrouwde supermarktproducten tot assortiment dat specifiek bestemd is voor de zorg”, aldus foodclicks.nl.

Keuze blijven bieden

Hoe is de verkoop van tabak, in Nederland veroorzaker van 20.000 doden per jaar, te rijmen met het gezondheidsdenken van AH-topman Kolk? AH maakte (samen met andere supermarktketens) in januari dit jaar bekend dat zij drogisterijketens Kruidvat en Trekpleister niet zullen volgen om met tabak te gaan stoppen. “Dat is bij ons geen onderwerp van discussie,” zei een woordvoerder van AH’s concurrent Plus.

Waarom Albert Heijn niet wil stoppen met de verkoop van tabak, vertelde een woordvoerder al in november 2015 aan TabakNee, toen Kolk dus al aan het roer stond. “Voor ongeveer een kwart van de Nederlandse bevolking maken tabaksproducten onderdeel van de boodschappen uit. Wij willen onze klanten graag keuze blijven bieden.” Het gaat AH natuurlijk gewoon om meer omzet en winst, maar dat zei de woordvoerder er niet bij. Tabak is een van de meest rendabele producten per vierkante meter in de supermarktbranche. Intussen wordt meer dan 50 procent van de sigaretten en shag in Nederland door de supermarkten verkocht.

Supermarkten: risico voor roken

In 2017 verkochten supermarkten meer tabak dan het jaar ervoor. Volgens het AD werd er alleen al met Marlboro 455,5 miljoen euro omgezet, een toename van 3 procent. De verkoop van Camel steeg met 6 procent. Niet omdat mensen meer zijn gaan roken, maar omdat mensen minder sigaretten bij de benzinestations en tabaksspeciaalzaken zijn gaan kopen en ook vanwege de prijs- en accijnsverhogingen op tabak. In het AD reageerde het Trimbos-instituut bezorgd op de groeiende sigarettenverkoop bij supermarkten. “De aanschaf van tabak heeft een hoog impulsgehalte, blijkt uit onderzoeken,” vertelde Esther Croes, die als arts-epidemioloog bij dit gezondheidsinstituut werkt. “Doordat supers langer open zijn is de kans groter dat mensen geen weerstand kunnen bieden. Zeker aangezien roken een verslaving is.”

Lekker verdienen

Tabak is kortom lekker verdienen voor Kolks Albert Heijn. Als grootste supermarkt van het land heeft Albert Heijn een enorm aandeel in de tabaksverkoop in Nederland. De kruidenier is dus de grootste tabakspusher. Daarom nam de campagne Rookalarm, in opdracht van de Stichting Rookpreventie Jeugd, juist AH op de korrel in de video ‘Albert Heijn heeft het allemaal’.
Dat Kolk niet wil stoppen met de verkoop van tabak, belette hem overigens niet zijn bedrijf op 10 april dit jaar in Utrecht te laten meepraten op het jaarlijkse Nederlands Congres Volksgezondheid, met als thema ‘preventie is een mindset’. Een manager van Albert Heijn ging in gesprek met de Gemeente Utrecht en de Rabobank over hoe het bedrijfsleven bij kan dragen aan preventie in de gezondheidszorg. Over de grootste bijdrage die AH kan leveren aan preventie, namelijk het verwijderen van tabak uit haar winkels, zal het vast niet zijn gegaan.

Tabak afdekken? Alleen onder dwang.

AH wil de lucratieve verkoop van het dodelijke product dus niet kwijt. Maar wil de supermarkt dan wel de tabakswaren afdekken? Onder Kolks leiding deed Albert Heijn in 2015 in vijftien winkels een pilot: daar werden de tabakswaren afgedekt, in de aanloop naar een convenant voor een display ban. AH zei daarmee een bijdrage te willen leveren aan “de groeiende maatschappelijke wens op een andere manier met de verkoop van tabak om te gaan”. Het bleef bij die experimenten. Bij Appies experimenteer-winkels staat de tabak gewoon weer in zicht, anders dan bij Jumbo en, binnenkort, ook bij de supermarktketen DEEN. In 2020 zal Albert Heijn toch heus de tabakswaren moeten afdekken, zo heeft Den Haag besloten.

Minder gewoon

Toch wil het supermarktconcern wel proberen roken minder gewoon te maken, tekende TabakNee op uit de mond van een AH-woordvoerder. AH wil “serieus kijken naar de mogelijkheden om tabak minder in het zicht te verkopen en dus minder ‘normaal’ te laten lijken voor klanten waaronder jongeren die een Albert Heijn betreden [...]”. Dat was in 2015 en we hebben daar niets van gemerkt. Wat is er dan precies veranderd? Dat was een van de vragen van TabakNee aan Kolk, maar hij heeft niet gereageerd. Dus komen we evenmin te weten hoe hij zijn streven naar een gezonde leefstijl van zijn klanten kan rijmen met de verkoop van sigaretten. Tabak staat nog steeds ‘heel normaal te zijn’ tussen de medicijnen, simkaarten en het snoepgoed op de balies van Albert Heijn.

UPDATE 10-02-2019

Sinds oktober 2018 heeft Kolk bij Ahold Delhaize de leiding over AH in acht landen als CEO Ahold Delhaize Europe & Indonesia & Management Board member of AholdDelhaize NV. Zijn opvolger als hoogste baas van Albert Heijn is Marit van Egmond.