De tabaksindustrie investeert miljarden in de Indonesische tabaksmarkt met alle schadelijke gevolgen van dien. De industrie blijkt dat te kunnen financieren door middel van beleggingen van Nederlands grootste pensioenfonds ABP.
Door Elma Verhey

Sinds het aanscherpen van de anti-tabaksmaatregelen in westerse landen heeft de tabaksindustrie haar aandacht verlegd naar de “groeimarkt” Zuid-Oost Azië. Vooral het redelijke welvarende Indonesië, met een grote, jonge bevolking, werd doelwit nummer één. Philip Morris kocht in 2005 een van de grootste Indonesische tabaksproducenten Sampoerna en ook BAT investeerde miljarden dollars in Indonesische tabak.

Het geld voor beide uitgaves kwam onder andere uit Nederland. Pensioenfonds ABP, een van de grootste beleggers ter wereld, investeert tot op de dag van vandaag voor ruim 1 miljard euro in de tabaksindustrie. Voor Indonesië worden de desastreuze gevolgen daarvan steeds duidelijker.

TabakNee plaatste drie jaar geleden op de site een verbijsterende reportage van het Amerikaanse televisiestation ABC News over Philip Morris dat de (sinds jaar en dag verboden) Marlboro man letterlijk weer van stal heeft gehaald in Indonesië. Het land hangt vol met reclames voor tabak, overal wordt gerookt, en er worden gratis sigaretten uitgedeeld onder jongeren.
Niet zó verwonderlijk dat The Jakarta Post nu de noodklok luidt over het enorme tabaksgebruik in Indonesië. Er is sprake van een ware epidemie. 

Van de jongens tussen de 15 en 19 jaar rookt 57% en van de meisjes in die leeftijdscategorie (die traditioneel nooit rookten), rookt inmiddels 29,2 procent. Van de totale mannelijke bevolking rookt zelfs 72%. Het land behoort inmiddels tot de grootste tabaksgebruikers ter wereld.

Milde sigaretten voor jongeren

Onderzoekers wijten de stijging van het tabaksgebruik de afgelopen jaren aan de bewuste politiek van de tabaksindustrie om kinderen aan het roken te krijgen. In Indonesië werd traditioneel kretek gerookt, een sigaret van tabak gemengd kruidnagel. Vooral voor jonge kinderen die “moeite” hebben met de sterke smaak van kretek, blijken “milde” sigaretten een “uitkomst”. Die sigaretten worden in reclames overigens juist als “stoer” aangeprezen. Vandaar ook de (heringevoerde) cowboy.

Het enorme tabaksgebruik blijft uiteraard niet zonder gevolgen. Volgens officiële cijfers van de Indonesische overheid sterven er inmiddels per dag 650 mensen aan de gevolgen van roken, bijna een kwart miljoen Indonesiërs per jaar. Gezien de enorme aantallen rokers is dat nog maar het begin van de grote sterfte die Indonesië te wachten staat. Indonesische gezondheidsorganisaties wijzen ook op de alsmaar stijgende medische kosten. Roken neemt daarnaast een steeds groter deel van het gezinsinkomen in beslag. Elf procent van het inkomen van de laagst betaalden gaat op aan tabak, terwijl maar drie procent wordt besteed aan onderwijs.

President Joko Widodo wil het aantal jonge rokers in 2019 met 25% terugdringen. Scholen zijn tot rookvrij gebied verklaard en verkoop van tabak in de omgeving wordt verboden. Dat is mooi natuurlijk. Maar dat voornemen staat haaks op de afspraken die zijn regering inmiddels heeft gemaakt met de tabaksindustrie. De productie van sigaretten gaat in 2020 naar 524 miljard stuks. In 2015 ging het nog “maar” om 392 miljard stuks. Vooral de productie van “milde” sigaretten, gericht op jongeren, wordt verhoogd. Van 121 miljard in 2016 tot 306 miljard in 2020, méér dan een verdubbeling.

ABP investeert 1 miljard

Indonesië kent een actieve anti-tabakslobby, de Smoke Free Agents. Zo eisen de “agents” dat Indonesië het antirookverdrag FCTC van de Wereldhandelsorganisatie ondertekent, wat alsmaar niet gebeurt. De tabaksindustrie doet er dan ook alles aan om dat te voorkomen. Op Wereld Niet Roken Dag, afgelopen 31 mei, riep het Verbond van Indonesische Tabaksfabrikanten president Widodo in een open brief op toch vooral niet te buigen voor “buitenlandse inmenging”. De anti-tabakslobby zou zijn “ingehuurd” door “buitenlandse mogendheden”, om de “Indonesische tabaksindustrie met behulp van irrationele wetten en maatregelen te ondermijnen en de Indonesische economie in gevaar te brengen.” De anti-tabakslobby wordt kortom bewust gecriminaliseerd.

Het Nederlandse ABP investeert 1 miljard euro, waaronder ook in tabaksaandelen. Met dat geld kan de tabaksindustrie haar praktijken in Indonesië financieren en zo veel mogelijk nieuwe jonge klanten verslaafd maken. Onder het kopje “maatschappelijk verantwoord beleggen” verklaart het bestuur nota bene dat “70% van de pensioenspaarders wenst dat zijn pensioenvermogen op een maatschappelijk verantwoorde manier wordt belegd.“

Maar tegen TabakNee zei ABP-voorzitter Corien Wortmann-Kool dat ze er niet over peinst om de tabaksaandelen van de hand te doen. Opvallend is dat ABP-voorzitter Wortmann óók voorzitter is van Save the Children. Dat “kinderen redden” moet blijkbaar heel “ruim” genomen worden.