Staatssecretaris Blokhuis noemt de IQOS van Philip Morris een 'normaal' tabakproduct waarvoor geen uitzondering gemaakt hoeft te worden. Hij gaat daarom de Tabakswet aanpassen zodat er verplicht gezondheidswaarschuwingen én afschrikwekkende plaatjes op de IQOS-verpakkingen moeten komen te staan, er een reclameverbod gaat gelden én de leeftijdsgrens van 18 jaar wordt ingevoerd voor de verkoop van de IQOS.

Door de webredactie

“Alleen niet roken is de verstandige keuze,” zegt staatssecretaris Blokhuis vandaag tegen het AD. Hij reageert op onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) dat laat zien dat heat-not-burn-producten (HNB’s), zoals de IQOS van Philip Morris, nog altijd schadelijke stoffen bevatten en kankerverwekkend zijn. Blokhuis: “Rond dit soort producten wordt vaak een imago geschetst dat ze een slim alternatief zijn voor gewoon roken. Maar het woord 'slim' is hier misplaatst, want je kunt er dodelijk ziek van worden. Het is tijd voor wettelijke maatregelen.”

Verhit in plaats van verbrand

HNB’s maken gebruik van een techniek waarbij tabak verhit in plaats van verbrand wordt. Philip Morris bracht de IQOS vorig jaar op de Nederlandse markt, onder het motto dat het bedrijf het roken van echte sigaretten de wereld uit wil helpen. Alsof de tabaksgigant ineens heel betrokken was geraakt bij de gezondheid van de roker. De boodschap: als alle rokers over zouden stappen op de IQOS en de bijbehorende speciaal daarvoor ontwikkelde sigaretten (Heets of Heatsticks genaamd) dan zou dat veel minder slecht voor hun gezondheid zijn. Bewijs hiervoor leverde Philip Morris niet.
Er ging een speciale IQOS-winkel open in de Amsterdamse Wolvenstraat, waar het product werd verkocht. Kosten: 70 euro voor het apparaat en 6 euro voor een pakje Heets. Inmiddels is de IQOS overal te koop.

Nieuwe factsheet

Volgens het RIVM, dat vandaag een nieuwe factsheet over deze producten publiceerde, zitten er inderdaad minder schadelijke stoffen in de heatsticks dan in gewone sigaretten. Maar in de rook zijn wel nicotine, kankerverwekkende stoffen en andere stoffen gevonden. “Doordat er nicotine vrijkomt, is de tabaksstick een verslavend product.”
Annemiek van Bolhuis van het RIVM zei tegen RTL Nieuws: "Als het zo is dat er minder in zit, en dat klopt, dan wil dat echt niet zeggen dat je half zo weinig kans hebt om kanker te krijgen. Er zit nog steeds teer en nicotine in en dat krijg je gewoon in je luchtwegen."
RIVM-onderzoekster Yvonne Staal zei tegen het AD dat de IQOS ongeveer net zo verslavend is als een sigaret, “als je kijkt naar het nicotinegehalte."

Net zo verslavend

Op de website van het RIVM wordt dat nader uitgelegd: “Het verband tussen de hoeveelheid van een stof en de schadelijke effecten is voor elke stof anders. Kankerverwekkende stoffen kunnen bijvoorbeeld ook kanker veroorzaken in lagere hoeveelheden. Ook zijn sommige stoffen, zoals glycerol, wel in grotere hoeveelheden aanwezig dan in sigarettenrook. Daarnaast zijn niet alle stoffen in de emissies gemeten waardoor dit onderzoek beperkte informatie levert over mogelijke risico’s. Verder is duidelijk dat stoffen die vrijkomen bij het gebruik van tabakssticks met de iQOS effecten kunnen veroorzaken op de luchtwegen. Ze kunnen bijvoorbeeld de longcellen irriteren of beschadigen. De stoffen kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid van zowel de gebruiker als de omstanders.”

Langere termijn

Ook zegt het RIVM op dit moment nog niet te kunnen vaststellen wat de schadelijke gezondheidseffecten op korte en lange termijn precies zijn. Longarts Wanda de Kanter waarschuwde al direct bij de lancering van de IQOS dat er nog te weinig bekend was over de gevolgen van het gebruik ervan. Bijvoorbeeld bij het programma Kassa, waar ze in debat ging met Philip Morris-topman Robert Wassenaar. De Kanter wees erop dat longkanker zich vaak pas na twintig jaar roken begint te manifesteren en dat het dus volstrekt ongewis is wat de langetermijneffecten van de opwarmsigaret zijn. Philip Morris gebruikt “mensen in feite als proefkonijnen”, stelde De Kanter, die toen al vond dat voor HNB’s precies dezelfde regels moeten gelden als gewone sigaretten. Tegen Wassenaar zei ze over de claim dat de IQOS beter voor de gezondheid is: “U mag niet dingen beweren die over twintig jaar alsnog mijn wachtkamer zullen vullen.”
Verder vergeleek ze de overstap van gewoon roken op het gebruiken van de IQOS als het niet van tien hoog, maar van zeven hoog naar beneden springen. De boodschap was duidelijk: het gebruik van HNB’s kan nog altijd dodelijk zijn.

Klacht

TabakNee diende vorig jaar een klacht in bij de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) die de Tabakswet handhaaft, over het ontbreken van afschrikwekkende plaatjes op de verpakking van de heatsticks. Deze zijn bij wet verplicht en heatsticks bevatten tabak en schadelijke stoffen. In februari van dit jaar diende TabakNee nogmaals een klacht in, dit keer omdat Philip Morris reclame voor de IQOS maakte.

Toelatingssysteem

TabakNee kaartte ook aan dat het vreemd is dat tabaksfabrikanten zonder slag of stoot een nieuw product op de markt mogen brengen terwijl dat product schadelijke stoffen bevat. Waarom is er in Nederland geen toelatingssysteem? In de Verenigde Staten moet de Food and Drug Administration (FDA) eerst toestemming geven voor een nieuw tabaksproduct op de markt gebracht mag worden. Daar is de IQOS dan ook nog niet in de winkel te verkrijgen. Staatssecretaris Blokhuis zei eerder dit jaar in een reactie op een motie van SP, CU en PvdA geen nut te zien in zo’n toelatingssysteem.

Van mening veranderd

Nu het RIVM haar factsheet over de HNB’s heeft gepubliceerd, is hij van mening veranderd en onderneemt alsnog actie. Hij stelt een reclameverbod in op HNB’s en wil dat ze niet meer worden verkocht aan mensen onder de 18. In een brief aan de Tweede Kamer zegt Blokhuis een aanpassing aan de Tabakswet voor te bereiden waarin de extra maatregelen voor HNB’s worden opgenomen.

Redden wat er te redden valt

Philip Morris probeerde bij monde van woordvoerder Peter van den Driest in het AD te redden wat er te redden valt, door te stellen dat de uitkomsten van het RIVM-onderzoek overeen komen met hun eigen onderzoeksresultaten. Philip Morris denkt de volksgezondheid een plezier te doen met zijn nieuwe tabaksproduct, terwijl HNB’s verre van gezonde producten zijn. Het is niet voor niets dat Blokhuis nu actie onderneemt tegen een product dat een gevaar voor de volksgezondheid blijkt te zijn.