Thomas Vanheste van De Correspondent kreeg een intern document van de tabaksindustrie in handen over ‘Codentify’, het zelf ontwikkelde systeem dat tabaksfabrikanten willen inzetten om de illegale sigarettenhandel tegen te gaan. Hoewel het systeem niet te vertrouwen blijkt te zijn, overweegt Europa het desalniettemin in te voeren.

Door de webredactie

In een helder artikel in De Correspondent legt journalist Thomas Vanheste uit waarom Brussel voorzichtig moet zijn met het flirten met ‘Codentify’, een door de tabaksindustrie zelf ontworpen systeem dat de illegale handel van sigaretten tegen moet gaan.
De handel van illegale sigaretten bestaat uit fabriekjes die nepsigaretten produceren die goedkoop op de zwarte markt terechtkomen én uit de smokkel van door de tabaksindustrie gemaakte ‘echte’ merkproducten. Het is aangetoond dat de tabaksindustrie zelf belang heeft bij die smokkel: als hun producten goedkoop op de markt komen, zet het meer mensen aan tot roken, vooral mensen die weinig geld te besteden hebben, zoals kinderen en mensen met lage inkomens. Er zijn eerder rechtszaken aangespannen omdat de industrie zelf zou hebben gesmokkeld, wat zelfs tot boetes heeft geleid. De productie van nepsigaretten is de tabaksfabrikanten wel een doorn in het oog omdat de omzet hiervan in zijn geheel aan hun neus voorbijgaat.

Deal

De Europese Unie heeft zich verbonden aan het bestrijden van de illegale handel. Er is besloten om een ‘track and trace’-systeem in te voeren dat ervoor kan zorgen dat sigaretten niet meer uit de productieketen verdwijnen. Als dat desondanks toch gebeurd, kan getraceerd worden waar en door wie ze geproduceerd zijn.
Via een frontmaatschappij heeft tabaksgigant Philip Morris (PMI) zelf zo’n systeem ontwikkeld: Codentify (lees ook dit artikel). De Marlboro-producent claimt dat hun systeem voldoet aan de wensen van de EU. Uit een uitgelekt document dat De Correspondent in handen heeft gekregen, blijkt dat de andere drie grote tabaksfabrikanten een deal met PMI hebben gesloten om juist Codentify daadwerkelijk ingevoerd te krijgen. Deze tabaksgiganten besloten te proberen om overheden te overtuigen dat Codentify ‘goed’ en ‘goedkoop’ is.

Misleidend en ineffectief

De Wereldgezondheidsorganisatie is tegen het systeem en zegt dat het misleidend en ineffectief is. De Correspondent zet de argumenten op een rijtje:

• Het is een door de industrie ontworpen systeem, dat niet transparant is, en dat eigenschappen kan hebben waarvan alleen de industrie weet.
• Het is vooral geschikt om namaaksigaretten te bestrijden, niet om smokkel tegen te gaan.
• Zelfs voor namaaksigaretten is het niet waterdicht, want de codes zijn makkelijk na te maken.
• Codentify is in strijd met het door de Europese Unie aangenomen ‘Protocol voor de uitbanning van de handel in illegale sigaretten’. Daarin is vastgelegd dat het volgsysteem gecontroleerd moet worden door de partij die het protocol heeft ondertekend (de EU), niet door de industrie. Codentify wordt door de tabaksindustrie zelf gecontroleerd in plaats van door een onafhankelijke partij.

Lidstaten

De tabaksindustrie is druk doende belangrijke Europese lidstaten te verleiden Codentify een warm hart toe te dragen: ze stellen giften in het vooruitzicht en sluiten contracten. Deze lidstaten kunnen vervolgens hun invloed weer aanwenden in de Europese Unie en ervoor zorgen dat Codentify in de hele EU ingevoerd gaat worden. En daar komt volgens De Correspondent alleen maar narigheid van.

Meer lezen? Zie het opiniestuk ‘Waarom de EU geen deal met Philip Morris moet hernieuwen’ op deze site.