COMMENTAAR

In een gesprek met Stichting Rookpreventie Jeugd gaf ABP-bestuursvoorzitter Corien Wortmann aan open te staan voor alle geluiden van deelnemers in haar fonds en uit de samenleving als geheel over de beleggingsethiek van het fonds. Tegelijkertijd maakte zij duidelijk dat ABP niet zonder tabaksgeld kan.
Door de webredactie

In het gesprek dat Wanda de Kanter en Frits van Dam van Stichting Rookpreventie Jeugd met ABP hadden en waarvan in een apart artikel op deze site verslag wordt gedaan, passeerden zo ongeveer alle cliché-argumenten die medestanders van de tabaksindustrie doorgaans aanvoeren: tabak is een legaal product, gebruik ervan is een vrije keuze van burgers, mensen sterven ook aan andere zaken en achter elk product schuilen wel morele dilemma’s.

Maar wat legaal is, is daarmee niet automatisch moreel aanvaardbaar of geaccepteerd. Heksenverbranding, slavernij of bijvoorbeeld absintgebruik waren ooit ook legaal, totdat de maatschappij er afstand van nam en de wetgever daar uiteindelijk conclusies aan verbond.

Er is niet één consumentenproduct dat bij gebruik zoals door de fabrikant bedoeld, de helft van zijn gebruikers doodt. Elk jaar sterven 20.000 mensen – ongeveer het inwonertal van de gemeente Baarn – een voortijdige en doorgaans ellendige dood. Sigaretten zijn ‘deadly by design’ en het is onbegrijpelijk dat we onze kinderen daar nog mee laten beginnen.

In Australië trokken al 33 pensioenfondsen onder invloed van de Australische oncoloog Bronwyn King de conclusie dat zij hun tabaksbeleggingen moesten verkopen. In Nederland zijn PGGM, PFZW, het Pensioenfonds Medisch Specialisten en het Pensioenfonds voor Huisartsen inmiddels ook al zo ver.

Uitzonderlijk rendement?
Maar er is in deze discussie nog een grijsgedraaid argument, dat zijn waarde begint te verliezen. En dat is de bewering dat tabaksaandelen niet gemist kunnen worden vanwege hun uitzonderlijke rendement.

Uit onderzoek van beursanalisten van Ranger International blijkt dat de consumptie van tabak wereldwijd afneemt. Dat de verkoop in de VS sinds 2000 met 40 procent is gedaald en die in Europa met 18 procent is bekend. Maar ook in Rusland, een van de grootste sigarettenmarkten ter wereld, is de consumptie sinds 2011 met 24 procent afgenomen. Turkije, traditioneel een land van rokers, laat ook een dalende trend zien.

Dat niet elk jaar het tabaksverbruik overal even sterk afneemt (prijsverhogingen en accijnsverhogingen spelen daarbij een grote rol), doet daar volgens de onderzoekers niet aan af. De tijden veranderen en bepaalde industrieën passen daar niet meer in, denk aan Kodak, de teloorgang van de drukwerkindustrie of de complete omwenteling van de muziekindustrie.

Prijsval aandelen aanstaande
Dat de prijs van tabaksaandelen nog steeds zo hoog is, is mede te danken aan de tabaksindustrie zelf, die de prijs hoog weet te houden door het massaal terugkopen van aandelen. De onderliggende cijfers laten echter een winstdaling zien. Ranger International voorspelt dat het momentum voor de prijsval van aandelen tabak aanstaande is, nu Rusland onlangs heeft besloten dat roken niet langer is toegestaan in openbare gebouwen en bijvoorbeeld in treinstations.

Ook China heeft roken op het werk en in openbare gebouwen verboden. Zelfs in de casino's in Macau mag niet langer worden gerookt. Niet alleen in West-Europa en de VS, maar in bijna de hele wereld worden rokers nu uit gesloten ruimtes geweerd.

Voeg daarbij het streven van de Wereldgezondheidsorganisatie om overheden minstens 70 procent belasting te laten heffen op de prijs van tabak, een streven waaraan steeds meer (ontwikkelings)landen gehoor geven, en de conclusie mag duidelijk zijn: roken zal onafwendbaar afnemen. Want elke tien procent prijsverhoging zorgt voor 3 tot 5 procent minder rokers, aldus onderzoek waar Ranger naar verwijst.

Ranger International is niet de enige die waarschuwt voor tabaksbeleggingen. Ook beursanalisten van The Motley Fool denken dat het niet langer verstandig is nog in tabak te investeren. De tabaksaandelen zijn veel te duur en het dividend in vergelijking met de winstverwachting te laag.

Kortom, tabaksaandelen zijn een beleggingsrisico geworden. Ons advies is daarom: Gauw verkopen die aandelen, ABP! Waarmee je als fonds meteen laat zien dat je echt maatschappelijk betrokken bent.