Uit nieuw onderzoek door de Universiteit van Yale blijkt dat het verhogen van de minimumleeftijd voor tabaksverkoop naar 21 jaar tot wel 526.000 sterfgevallen kan voorkomen in de Verenigde Staten. Dat is meer dan twee keer zoveel als eerdere schattingen aangaven. 

Door de webredactie

In de strijd tegen tabaksgebruik werd in 2020 in de Verenigde Staten de Tobacco 21-wet (T21) landelijk ingevoerd. Dit blijkt nu een cruciaal instrument te zijn in het voorkomen van vroegtijdig overlijden door roken. Nieuw onderzoek van de Universiteit van Yale toont aan dat sinds de invoering van T21, in verschillende staten en gemeenten het aantal jonge rokers aanzienlijk vermindert, wat resulteert in minder vroegtijdige sterfgevallen door roken. De maatregel kan tot het eind van deze eeuw tot wel 526.000 sterfgevallen voorkomen en 13,3 miljoen levensjaren winnen. Hoewel de effectiviteit van deze wet varieert per staat, is de potentiële levensreddende impact in de VS onmiskenbaar.

De publicatie van het Amerikaanse onderzoek in het wetenschappelijk tijdschrift JAMA kwam drie dagen nadat in Nederland een motie die vroeg om onderzoek naar de verhoging van de tabaksleeftijd naar 21 jaar werd verworpen. Tegelijk werd een motie die vraagt om onderzoek naar de mogelijkheid van een generatiegebonden verkoopverbod, zoals voorgesteld in het burgerinitiatief Nicotinee, wel aangenomen.

De evolutie van Tobacco 21

In 2015 publiceerde de National Academy of Medicine (NAM) op verzoek van de Food and Drug Administration (FDA) een rapport waarin werd geschat dat een nationale T21-wet tot 249.000 vroegtijdige sterfgevallen door roken zou kunnen voorkomen tegen 2100. Dit werd een van de drijfveren voor de federale T21-wet. Op dat moment hadden namelijk nog maar 30 Amerikaanse gemeenten T21-wetten ingevoerd, voortkomend uit een beweging in Needham, Massachusetts, in 2005. Daarna werd Hawaï in 2016 de eerste staat die T21 invoerde, gevolgd door Californië. In mei 2024 hadden acht staten nog geen eigen T21-wet, hoewel Mississippi wel een wet heeft voor e-sigaretten.

Berekeningen met simulatiemodel

De eerdere schattingen van het NAM-rapport zijn nu ruim verdubbeld door de bevindingen van de nieuwe studie onder leiding van onderzoekers van Yale en de Cancer Intervention and Surveillance Modeling Network (CISNET) Lung Working Group. De modelstudie gebruikte sterk bewijs over de al bekende effecten van T21-beleid, samen met gedetailleerde Amerikaanse gegevens om een simulatiemodel voor alle staten te ontwikkelen dat de effecten van T21-wetten tussen 2005 en 2100 kon berekenen. Hierin is rekening gehouden met variaties in rookgedrag, bevolkingsgrootte, sterftecijfers en het tijdschema van de implementatie van de T21-wet in verschillende staten. De eerdere schattingen van de NAM hielden geen rekening met deze staat-specifieke factoren.

Aangezien het decennia duurt voordat veranderingen in rookgedrag resulteren in een afname van ziekte- en sterfgevallen, werden in de studie simulatiemodellen gebruikt om de mogelijke langetermijneffecten van rookpreventiebeleid te begrijpen.

Verschillen per staat

Uit de simulaties bleek dat de impact van de T21-wet enorm verschilt tussen staten. Onder de 50 Amerikaanse staten werden New York en Massachusetts hoog gerangschikt in relatieve sterftereducties vanwege hun vroege en brede adoptie van T21-beleid op lokaal niveau, zo blijkt uit de studie. Hawaï, als eerste staat die T21 implementeerde, had ook hogere relatieve sterftereducties in vergelijking met staten die langzamer waren met het invoeren van de wet. Minder gezonde staten zoals Ohio – met hogere sterftecijfers en een lagere levensverwachting – hebben meer te winnen van het T21-beleid dan gezondere staten, zoals Californië, die al relatief lage rokerspercentages hebben.

Ook is de impact van handhaving op staatsniveau heel belangrijk gebleken. In sommige staten, zoals Wisconsin, betekent het ontbreken van een T21-wet op staatsniveau dat de federale wet de enige bescherming biedt tegen de toegang van jongeren tot tabaksproducten. De handhaving op federaal niveau blijkt een uitdaging, waardoor staten als Wisconsin een lager dan verwacht aantal geredde levens hebben in het onderzoek.

Handhaving is cruciaal

De studie benadrukt dat een vroegtijdige en brede invoering van T21-beleid levens redt, vooral in staten met hoge rookprevalentie. Wel blijft handhaving een zwakke plek, vooral op federaal niveau. De onderzoekers roepen op tot strikte controles, betere handhaving en uitbreiding van staatsbeleid in de acht Amerikaanse staten zonder eigen T21-wet.

De lessen die uit de VS zijn gehaald door deze studie kunnen als model dienen voor andere landen, inclusief Nederland. Vooral het belang van handhaving is essentieel om mee te nemen voor bijvoorbeeld de invoering van een Nicotinee-wet. Een manco is dan wel dat in de Amerikaanse studie e-sigaretgebruik buiten beschouwing is gelaten.