Het burgerinitiatief Nicotinee is uitgedraaid op een eclatant succes. De Tweede Kamer stemde in met een motie die de regering vraagt onderzoek te doen naar het voorstel van een generatiegebonden verkoopverbod voor nicotineproducten. Voor de zomer moet hier duidelijkheid over komen. 

Door de webredactie 

De Tweede Kamer wil dat de regering onderzoek doet naar het voorstel van Nicotinee voor een verbod op de verkoop van nicotinehoudende producten aan mensen geboren vanaf 2012. Ook vraagt de Kamer de regering om meer samenwerking te bevorderen tussen handhavende autoriteiten bij de handhaving van de Tabakswet.

Dat bleek dinsdag bij de stemmingen over de moties ingediend tijdens het debat over het burgerinitiatief op 12 december jl. In totaal zijn negen moties aangenomen over een hardere aanpak van de tabaksindustrie, over het beter op jongeren toespitsen van stoppen-met-rokentrajecten, over uitbreiding van rook- en vapeverboden en over de registratie van vape-gerelateerde gezondheidsschade.

“Dit is fantastisch. De Kamer doet hiermee recht aan de steun van 70.000 ondertekenaars en de volledige medische wereld voor Nicotinee”, zei Wanda de Kanter, voorzitter van Rookpreventie Jeugd en een van de initiatiefnemers van het burgerinitiatief. “Staatssecretaris Karremans van VWS uitte tijdens het debat zijn vermoeden dat een generatiegebonden verkoopverbod juridisch niet mogelijk zou zijn. De Kamer blijkt daar nu toch, net als wij, anders over te denken.”

Tijdens de stemmingen gisteren in de Kamer kreeg de motie van de Kamerleden Harmen Krul (CDA) en Daniëlle Jansen (NSC), die de regering oproept onderzoek te doen naar Nicotinee, de steun van SP, GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren, Denk, Volt, D66, NSC, ChristenUnie, CDA en VVD.

Betere samenwerking handhavers

Aanvankelijk leek het erop dat deze motie onvoldoende steun in de Kamer zou krijgen. Er tekende zich wel een meerderheid af voor een soort Nicotinee-light, een voorstel om de leeftijdsgrens voor de aankoop van nicotineproducten te verhogen naar 21. Maar die motie, van Jansen en Krul, haalde het juist niet.

Het tweede deel van Nicotinee, de oproep om een aparte toezichthouder in het leven te roepen specifiek gericht op de bescherming van jongeren tegen nicotine, is in zekere zin ook beantwoord met de aangenomen motie van Elke Slagt-Tichelman (GL-PvdA) die oproept tot meer samenwerking tussen de verschillende handhavingsautoriteiten (onder meer NVWA, politie, Douane) bij de handhaving van de Tabakswet onder regie van het ministerie van VWS.

Bovendien stemde de Kamer diezelfde middag in met een amendement van Judith Tielen (VVD), M.G.F. Rikkers-Oosterkamp (BBB), Krul en Jansen waardoor 2 miljoen euro extra is vrijgemaakt voor het toezicht op illegale vapes. Staatssecretaris Vincent Karremans (Preventie, VVD) had daar zelf al 3 miljoen euro voor gereserveerd, waardoor hij nu 5 miljoen euro te besteden heeft. Karremans komt begin volgend jaar met een actieplan tegen het vapen.

‘Pak tabaksindustrie harder aan’

De Kamer wil duidelijk dat er harder wordt opgetreden tegen de nicotine-industrie. Een motie van SP-Kamerlid Sarah Dobbe en Slagt-Tichelman vraagt daar zelfs expliciet om, vanuit het besef “dat de tabaksindustrie naar manieren blijft zoeken om jongeren verslaafd te maken en daar miljardenwinsten mee maakt”. De motie vraagt “om de tabaksindustrie harder aan te pakken en daarbij in elk geval te kijken naar het verhogen van boetes voor het schenden van wetten door tabaksproducenten en -verkopers.”

Dobbe, Krul en Slagt-Tichelman vragen de regering ook om met maatregelen te komen die het RIVM heeft voorgesteld om sigaretten minder verslavend te maken, “bijvoorbeeld door filterventilatie te verbieden, sigaretten een donkere kleur te geven, het nicotinegehalte te verlagen en bepaalde ingrediënten, zoals suikers en smaakstoffen, te verbieden.” Ook deze motie is aangenomen.

Uitbreiding rook- en vapeverbod

Verder werd een motie aangenomen van Slagt-Tichelman en Krul die het rook- en vapeverbod uitbreidt naar plekken waar veel kinderen komen zoals sportterreinen, speeltuinen, kinderopvanglocaties, dag-attracties en openluchtzwembaden. Andere moties die de Kamer omarmde:

• verzoek om met experts te onderzoeken wat nodig is om stoppen-met-rokeninterventies toe te spitsen op jongeren (Slagt-Tichelman c.s.)

• verzoek om met zorgverleners een registratie op te zetten van vape-gerelateerde gezondheidsschade (Wieke Paulusma, D66 en Tielen)

• verzoek om met EU-collega’s te komen tot een heldere, eenduidige en stevige anti-nicotineaanpak (Tielen en Paulusma)

• verzoek om samen met de Nederlandse buurlanden eenduidige, duurzame en stevige afspraken te maken die nicotinegebruik bij jongeren tegengaan (Tielen en Paulusma).

‘Kamer geeft staatssecretaris fors mandaat’

“De Kamer heeft duidelijk laten merken dat zij serieus werk wil maken van het tegengaan van nicotineverslaving in Nederland en dat er stevig moet worden opgetreden tegen de tabaksindustrie”, stelt Wanda de Kanter. “De staatssecretaris zegt dat hij dat ook wil en heeft daarvoor nu van de Kamer een fors mandaat gekregen. Dankzij ons burgerinitiatief en alle media-aandacht daarvoor is in het tabaks- en nicotinebeleid in Nederland een enorme stap gezet. We hoorden tijdens het debat nog de weerklank van de tabaksindustrie bij enkele partijen die spraken van ‘betutteling’ en ‘vrije keuze’, maar de meerderheid ziet in dat er een hoge muur moet worden opgetrokken tegen een industrie die alleen maar uit is op het verslaafd maken van kinderen. Dit is zeer goed nieuws.”

Nicotinee blijft actief

Het burgerinitiatief Nicotinee is een initiatief van ConsumentenClaim, Rookpreventie Jeugd, Gezondheidskloof.nl, longartsenvereniging NVALT en internistenvereniging NIV. Nicotinee werd in november 2022 gelanceerd, en behaalde eerder dit jaar de benodigde 40.000 handtekeningen om het initiatief op de agenda van de Tweede Kamer te krijgen. Het initiatief bepleit dat vanaf 2030 de leeftijdgrens voor de verkoop van (e-)sigaretten en andere nicotinehoudende producten jaarlijks met één jaar omhooggaat. Daarmee ontstaat in de toekomst een nicotinevrije generatie.

De initiatiefnemers van Nicotinee zullen zich de komende tijd blijven inzetten voor de doelstellingen van het burgerinitiatief. Het blijft dan ook mogelijk om het burgerinitiatief te tekenen via Nicotinee.nl.