Sinds september voert de tabaksindustrie de lobby in Brussel op. Het transparantieregister van het Europees Parlement meldt contacten met 51 parlementsleden sinds 1 september. Frontorganisatie World Vapers’ Alliance werd uit het register geschrapt, maar lobbyt desondanks door.

Door de webredactie

Op de dag dat de World Vapers’ Alliance (WVA) werd geschrapt uit het Europese lobbyregister had de frontorganisatie van de tabakslobby twee ontmoetingen met Europarlementariërs. In Straatsburg sprak de WVA met Katarína Roth Neved’alová, een ongebonden EP-lid van de Slowaakse sociaaldemocratische partij SMER. Het onderwerp van de bespreking: ‘tobacco harm reduction’, oftewel schadebeperking rond tabak, het stokpaardje van de WVA. In Straatsburg sprak de organisatie ook met de Spanjaard Javier Moreno Sánchez van de Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D) over Europese handelspolitiek.

Follow The Money EU stelde vast dat de organisatie ook na de verwijdering uit het officiële lobbyregister van de EU Europarlementariërs blijft bestoken met lobbyberichten. In de weken erna had de WVA in Brussel nog vier ontmoetingen, twee keer met stafleden van Europarlementariërs en twee keer met parlementsleden zelf: Margarita de la Pisa Carrión (Spanje) en Silvia Sardone (Italië), beiden lid van de ultrarechtse Patriots for Europe-fractie en allebei lid van de commissie die over gezondheid gaat.

In 2021 bleek uit onderzoek van The Investigative Desk, NRC en Le Monde dat de WVA, die zich presenteert als een belangenorganisatie van e-sigaretgebruikers, in werkelijkheid via een omweg wordt gefinancierd door British American Tobacco, Philip Morris International, Altria (het moederbedrijf van Philip Morris USA) en Japan Tobacco International.

Lobbytent voor de deur van het Parlement

Op 21 november, een dag nadat de WVA met Silvia Sardone had afgesproken, stond de organisatie met een tent voor de deur van het Parlement in Brussel om een petitie aan te bieden voor het behoud van e-sigaretten met smaakjes als ‘beter’ alternatief voor rokers van sigaretten. Via e-mails had de WVA parlementariërs uitgenodigd voor een “korte ontmoeting […] om te praten over de petitie en de implicaties ervan in het Europees Parlement”.

Toen Follow The Money (FTM) er ging kijken waren er geen parlementsleden te zien bij de tent van de WVA. Een parlementariër van The Left (GUE/NGL) beantwoordde de uitnodiging volgens FTM met de woorden: “Met jullie gedragspatroon vinden we dat jullie je niet houden aan de geest van de transparantie- en lobbyregels van de EU.” Het parlementslid kreeg bijval van Nick Aiossa, directeur van Transparency International EU, die over het doorgaan met lobbyen ondanks de schorsing uit het transparantieregister stelde: “Dit soort schaduwlobby toont aan waarom de lobbyregels strikter moeten worden.” WVA-directeur Michael Landl zei tegen FTM dat de schorsing komt door verwarring rond een paar documenten.

Lobbygolf in Brussel

Behalve via WVA is de tabaksindustrie ook zelf zeer actief in het Europees Parlement, zo blijkt uit het overzicht van ontmoetingen in het transparantieregister van de EU. Sinds 1 september had Philip Morris International (PMI) ontmoetingen met 31 parlementsleden of hun staf. Onderwerpen van gesprek waren onder meer ‘Uitwisseling van relevante topics voor de nieuwe wetgevingsperiode’, ‘Gelijkschakeling van tabaks- en andere nicotineproducten’, ‘Overzicht van de nicotinemarkt’, ‘Veiliger alternatieven voor roken’ en ‘De toekomst van de tabaksindustrie’.

Aan EP-lid Bouke Beke (België, EPP) presenteerde PMI het nieuwste KPMG-rapport, dat de consultancy jaarlijks in opdracht van PMI opstelt over smokkel en illegale handel in Europa. Van deze rapporten is bekend dat ze oncontroleerbaar zijn en worden gemanipuleerd door PMI. In een disclaimer in de rapporten stelt KPMG daarom ook dat “wie dit rapport leest en ervoor kiest erop te vertrouwen, dit op eigen risico doet” en dat het rapport niet is bedoeld voor toezichthouders op de tabaksmarkt.

Twee parlementariërs, Tomislav Sokol (Kroatië, EPP) en Lukas Sieper (Duitsland, ongebonden; Partei des Forschritts), waren aanwezig bij een Welcome Back Cocktail Reception van PMI op 11 september in Brussel. Zulke bedrijfsborrels aan het begin van het nieuwe zittingsjaar zijn een gekend lobbyinstrument in Brussel.

Eén ontmoeting verdient aparte vermelding: Philip Morris International sprak met stafleden van het Deense lid Stine Bosse (Renew) om te horen dat Bosse geen belangstelling heeft om de standpunten van de tabaksindustrie over te nemen in haar positiebepaling.

Gesprekken met 51 EP-leden

British American Tobacco (BAT) had sinds 1 september acht besprekingen met Europarlementariërs, blijkt uit een zoekopdracht met de term ‘tobacco’. Verder werden ontmoetingen gemeld met de Nordic Nicotine Pouches Alliance, Swedish Match, Tobaksleverantörsföreningen, Manifatture Sigaro Toscano, Papastratos cigarettes manufacturing company, Tobacco Europe AISBL en de Federatie Sigarenindustrie België en Luxemburg (FECIBEL). In hetzelfde lijstje drie ontmoetingen met antilobbyisten.

In totaal hebben lobbyisten zo al zeker 51 parlementariërs bereikt met hun verhalen over schadebeperking door alternatieve rookwaren, de gevolgen van accijnsverhogingen en andere beperkende maatregelen voor illegale handel in nicotineproducten, de economische schade die dat zou betekenen en de werkgelegenheidseffecten van te strenge tabaksregulering. Allemaal rampspoed waarmee de tabakslobby invloed hoopt te winnen bij parlementariërs die mogelijk binnen afzienbare tijd besluiten moeten nemen over de herziening van de Tabaksproductenrichtlijn en de Tabaksaccijnsrichtlijn.

EP moet alle tabakslobbyisten weren

De Europese Unie is ondertekenaar van het Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging (FCTC) van de Wereldgezondheidsorganisatie. Maar ondanks het artikel 5.3 daarin, dat aangeeft dat partners in het verdrag elke invloed van de tabaksindustrie op het tabaksbeleid moeten voorkomen, is de tabaks- en nicotinelobby in Brussel en Straatsburg gigantisch. Het Europees Parlement zou niet alleen de WVA, maar alle tabakslobbyisten uit zijn gebouwen moeten weren.