Een nieuwe video van NOS op 3 legt glashelder uit hoe de tabaksindustrie e-sigaretten met dezelfde tactieken als bij de sigaret aan jongeren tracht te verkopen. Oud-rechter Dutrieux richt ondertussen in een column haar pijlen op de medewerkers van de tabaksbedrijven die verzinnen hoe ze kinderen kunnen verleiden.

Door de webredactie

Hoe de tabaksindustrie met vapes een nieuwe generatie aan zich weet te binden, wordt op glasheldere wijze uitgelegd in een nieuwe ‘explainer’ van NOS op 3. In de video wordt in 13 minuten getoond hoe e-sigaretten ondanks mooie woorden van de industrie niets anders zijn dan oude wijn in nieuwe zakken. De advertenties voor e-sigaretten zijn, waar die nog zijn toegestaan, zelfs identiek aan oude sigarettenreclames. En ook het verhaal erbij is vergelijkbaar. Terwijl de sigarettenmakers in de jaren 50 al wisten dat sigarettenrook kankerverwekkend is, hielden ze dat zo lang mogelijk geheim. En hoewel ze ook allang wisten dat nicotine zeer verslavend is, hielden ze tot in de jaren 90 onder ede vol dat ze geloofden dat dat niet zo was.

Nu worden e-sigaretten door de industrie aangeprezen als hulpmiddel voor rokers om de sigaret op te geven, terwijl ze in werkelijkheid met kleuren, lampjes en tal van smaakjes overduidelijk zijn bedoeld om de jongste doelgroepen te verleiden. Terwijl de industrie beweert een ‘rookvrije wereld’ na te streven, schroomt zij niet om via de vapes nieuwe nicotineverslaafden te kweken, die uiteindelijk ook belangstelling krijgen voor de traditionele sigaret.

Trots op hun trouvailles?

Dit misleidende en perfide gedrag deed oud-rechter en schrijfster Aisha Dutrieux in een gastcolumn vorige week in de Volkskrant zich afvragen of werknemers in de tabaksindustrie trots zullen zijn op hun slimmigheidjes. “Laten we fruitsmaakjes toevoegen, oppert er één, kinderen houden van fruitsmaakjes! Of nog beter: suikerspinsmaak! Marshmallow. Laten we ze vrolijke kleurtjes geven. Laten we influencers betalen om mooie filmpjes te maken voor TikTok en Instagram, waarin zij laten zien hoe stoer vapen is. (...) Highfiven ze met elkaar na zo’n brainstormsessie?”

Rook e-sigaret wordt niet getest

In het artikel bij de video van NOS op 3 wordt vastgesteld dat niemand weet wat er in de rook van e-sigaretten zit. Dat wordt namelijk niet getest door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), zo bevestigde de dienst aan de NOS. De rook uit sigaretten wordt sinds jaar en dag getest op de aanwezige hoeveelheden teer, nicotine en koolmonoxide. Dat geeft een beeld van de schadelijkheid ervan, al hanteert de industrie al decennia methodes om die metingen te misleiden. Die doortrapte technieken zijn de kern van de rechtszaak die Rookpreventie Jeugd daarover voert en die nu voor de tweede keer is verwezen naar het Europees Hof van Justitie.

Dat de rook uit e-sigaretten – de industrie spreekt liever van damp, wat onschuldiger klinkt – niet wordt getest, is omdat er nog geen wettelijke normen voor zijn opgesteld. Die zijn hard nodig vindt arts-epidemioloog Esther Croes van het Trimbos-instituut, want het is inmiddels bekend dat er tal van schadelijke stoffen in de rook van e-sigaretten zit: formaldehyde, acetaldehyde, propyleenglycol, glycerol en nicotine. In recent onderzoek zijn bovendien in de urine van jonge e-sigaretgebruikers metalen als lood, uranium en cadmium gevonden, die schadelijk zijn voor hersenen en organen, zeker bij jongeren.

Vaak te veel nicotine

De NVWA test wel de inhoud van de vloeistoffen in e-sigaretten, die bijvoorbeeld niet meer dan 20 milligram nicotine per milliliter vloeistof mogen bevatten. Elk jaar test de NVWA zo’n 100 tot 150 e-sigaretten hierop. In 2023 vond zij 22 vapes met een te hoge concentratie nicotine.

De rook van e-sigaretten onderzoeken is vanwege vele variabelen een lastige klus, ook bijvoorbeeld omdat de een veel langer met zijn vape doet dan de ander. “Niemand heeft het geld en de mankracht om zulke testen te doen of te handhaven”, zegt Wanda de Kanter, voorzitter van Rookpreventie Jeugd, daarom tegen de NOS. “Je moet zoveel variabelen testen. De makkelijkere optie zou zijn om alle wegwerp-e-sigaretten überhaupt te verbieden.” Als het aan de Tweede Kamer ligt moet dat ook gebeuren, een motie van die strekking van Daniëlle Jansen (NSC) werd in juni aangenomen.

De medewerkers zijn de boosdoeners

Zouden de medewerkers van de tabaksindustrie hun eigen kinderen toestaan om te vapen, vraagt Dutrieux zich in haar column af. We moeten onze pijlen ook niet richten op de tabaksbedrijven, maar op de mensen die er werken. “Want laten we eerlijk zijn: het bedenken en uitvoeren van plannetjes om onvolgroeide kinderbreinen te verleiden tot het gebruiken van verslavende, dodelijke producten, is niets anders dan kwaadaardig”, schrijft Dutrieux. Dat is zacht uitgedrukt.