De Nieuw-Zeelandse minister voor Douane, Casey Costello, heeft in stilte de accijns op verhitte tabak gehalveerd en overweegt om snus en nicotinezakjes te legaliseren. Dat hoeft niet te verbazen, gezien Costello’s verleden als lobbyist voor een door de tabaksindustrie gefinancierde organisatie.

Door de webredactie

De nieuwe minister voor Douane en adjunct-minister voor Gezondheid in Nieuw-Zeeland, Casey Costello, heeft vanaf 1 juli 2024 de accijns op verhitte tabak (HTPs) gehalveerd om ze zo aantrekkelijker te maken als alternatief voor traditionele sigaretten. De verandering werd stilletjes gemeld op de website van de Douane. Ook heeft de minister plannen om snus en nicotinezakjes te legaliseren. Costello zei tegen Radio New Zealand dat vapen een succesvol middel is gebleken om te stoppen met roken en dat ze voor HTPs wil “testen welke impact het halveren van de accijns op deze producten zou hebben.” Costello gaat hier volledig mee in de propaganda van de tabaksindustrie.

Gezondheidsexperts zijn kritisch

Het Nieuw-Zeelandse ministerie van Gezondheid zegt echter dat er geen bewijs is dat verhitte tabak, snus of nicotinezakjes mensen zouden helpen stoppen met roken. Toen Costello bij haar ministerie aanklopte voor advies over het liberaliseren van de wetgeving omtrent verhitte tabak was dat ministerie fel tegen, met name vanwege het risico op een toename van nicotineverslaving onder volwassenen en jongeren. Het ministerie waarschuwde Costello ook tegen het legaliseren van snus en nicotinezakjes, omdat er bewijs is dat de marketing voor deze producten zich richt op kinderen, met name via sociale media als TikTok en Instagram.

Costello adviseerde het kabinet echter om “in principe akkoord te gaan met de verkoop van rookloze tabak en nicotineproducten, waar bewijs van laat zien dat ze significant minder schadelijk zijn dan roken.” Janet Hoek, hoogleraar Publieke Gezondheid aan de Universiteit van Otago, vertelde Radio New Zealand dat de beslissing van Costello iets is dat “de tabaksbedrijven maar al te graag zagen gebeuren.”

Jarenlange lobby voor minder accijns

Philip Morris lobbyt in Nieuw-Zeeland al jaren voor een verlaging van de belasting op verhitte tabak. In 2018 liet Philip Morris een lokaal adviesbureau een ‘onafhankelijke’ analyse sturen naar de Tax Working Group met daarin de boodschap dat de overheid een lagere belasting zou moeten instellen voor verhitte tabak dan voor reguliere tabak. Philip Morris zou de overheid namelijk zogenaamd willen helpen om haar doel van een rookvrije generatie in 2025 te behalen.

In 2019 was Philip Morris volgens Radio New Zealand al van plan om niet langer sigaretten te verkopen in Nieuw-Zeeland en helemaal over te stappen op rookvrije alternatieven. Voorwaarde voor Philip Morris om versneld uit de sigarettenmarkt te kunnen stappen was wel dat er een belastingverlaging zou komen voor HTPs.

Volgens Mihi Blair van de National Tobacco Control Advocacy Service was dit alles niet meer dan een brutale pr-stunt. Philip Morris was immers bezorgd dat het eerste generatiegebonden tabaksverbod in Nieuw-Zeeland zou worden ingevoerd – wat onder de voormalige regering van Jacinda Ardern inderdaad werkelijkheid werd, maar inmiddels alweer is teruggedraaid – en wilde niet zonder klanten komen te zitten. Philip Morris heeft maar ongeveer 12 procent van de Nieuw-Zeelandse sigarettenmarkt in handen, en kan op deze manier nieuwe klanten vinden. Philip Morris had al eerder een stunt uitgehaald door vermomde sigaretten als ‘cigarillos’ te verkopen, die onder een lager accijnstarief vielen. Het ministerie was dan ook niet bereid om met Philip Morris aan tafel te gaan, ondanks de mappen vol ‘wetenschappelijke informatie’ die de tabaksfabrikant had laten bezorgen.

Costello’s lobbyachtergrond

Casey Costello kwam aan de macht toen in 2023 een conservatieve coalitie de Nieuw-Zeelandse verkiezingen won en de regering van Jacinda Ardern opvolgde. Costello was in de jaren daarvoor betrokken bij diverse rechtse lobbyorganisaties, waaronder de New Zealand Taxpayer’s Union, waar zij bestuursvoorzitter was tot ze opstapte om in 2023 met de verkiezingen mee te kunnen doen. De Taxpayer’s Union is een lobbyclub die al jaren alle vormen van regulering en belasting op tabak en nicotine probeert tegen te gaan. In 2016 en 2018 protesteerde de organisatie bij de Wereldgezondheidsorganisatie tegen neutrale verpakkingen van sigaretten. Ook lanceerde ze een campagne om e-sigaretten te promoten en werkte ze elke accijnsverhoging tegen. Na onderzoek van The Guardian bleek echter dat de organisatie jarenlang werd gefinancierd en gesteund door tabaksgigant British American Tobacco, het bedrijf dat al jaren in Nieuw-Zeeland lobbyt om nicotinezakjes te legaliseren. Met Costello aan de macht gaat dit waarschijnlijk lukken.