Het parlement van Nieuw-Zeeland heeft een wet aangenomen waarmee tabaksverkoop aan de generatie 2009+ verboden wordt. Tegelijk wordt het aantal verkooppunten sterk teruggebracht en gaat het nicotinegehalte in sigaretten naar een niet-verslavend niveau. E-sigaretten blijven vooralsnog ongemoeid.

Door de webredactie

Nieuw-Zeeland wordt definitief het eerste land dat een generatiegebonden verbod op de verkoop van tabak invoert. Vanaf 2027 gaat de minimumleeftijd voor aankoop van tabak ieder jaar met een jaar omhoog, zodat iedereen geboren op of na 1 januari 2009 nooit meer tabak zal kunnen kopen. De wet die dat regelt is dinsdag door het Nieuw-Zeelandse parlement aangenomen met 76 tegen 43 stemmen. In dezelfde wet is geregeld dat het aantal verkooppunten van tabak van 6.000 wordt teruggebracht naar 600 gespecialiseerde tabakszaken. Om het roken verder te ontmoedigen wordt het maximum toegelaten nicotinegehalte in tabak teruggebracht tot een niet-verslavend niveau.

Verantwoordelijk minister van Volksgezondheid Ayesha Verrall zei volgens The Guardian over de wet: “Duizenden mensen zullen langer in gezondheid leven en de gezondheidszorg zal 5 miljard Nieuw-Zeelandse dollar [3 miljard euro] besparen op door het roken veroorzaakte ziektes die niet behandeld hoeven te worden, zoals verschillende vormen van kanker, hartaanvallen, beroertes en amputaties.”

In juli, bij de eerste behandeling van het wetsvoorstel, zei Verrall in het parlement ook: “Decennialang hebben we toegestaan dat tabaksbedrijven hun marktaandeel in stand konden houden door hun dodelijke product steeds verslavender te maken. Dat is walgelijk en bizar. We hebben meer regels in dit land voor de veiligheid van de verkoop van een sandwich dan van een sigaret.”

Weinig tabaksrokers

Nieuw-Zeeland heeft al zeer strikte antirookwetgeving, inclusief hoge accijnzen en standaardverpakkingen. Die hebben er inmiddels toe geleid dat de rookprevalentie tot de laagste in de wereld hoort, met 8 procent dagelijkse rokers onder volwassenen. Vorig jaar was dat nog 9,4 procent. De nieuwe regels moeten ertoe bijdragen dat Nieuw-Zeeland in 2025 het doel van de rookvrije generatie bereikt, waarbij minder dan 5 procent nog tabak rookt. Er zijn wel nog grote verschillen onder de bevolking: van de oorspronkelijke Maori-bevolking rookt nog 19 procent.

E-sigaret apart gereguleerd

Opmerkelijk is dat Nieuw-Zeeland e-sigaretten ongemoeid laat. En dus is het niet verrassend dat het percentage dagelijkse gebruikers van e-sigaretten met 8,3 procent inmiddels hoger is dan het aantal tabaksrokers. Dat percentage neemt ook toe, vorig jaar was het nog 6,2 procent. Dat Nieuw-Zeeland de e-sigaret apart behandelt, blijkt ook uit het bestaan van een Vaping Regulatory Authority (VRA). Die kwam juist de afgelopen weken in het nieuws, omdat zij optreedt tegen fabrikanten die sjoemelen met het nicotinegehalte in de e-sigaretten. British American Tobacco heeft inmiddels met juridische stappen gedreigd tegen nieuwe regels van de VRA.

De NZHerald schrijft dat volgens de Nieuw-Zeelandse wet in e-sigaretten 20 mg/ml zuivere nicotine mag zitten of 50 mg/ml nicotinezouten. Sommige producenten en importeurs bleken die regels ‘verkeerd geïnterpreteerd’ te hebben en e-sigaretten met 50 mg/ml zuivere (free base) nicotine op de markt te hebben gebracht. Producenten en importeurs die de regels op dit punt overtreden kunnen een boete van 400.000 Nieuw-Zeelandse dollar (240.000 euro) krijgen.

“Zij die vapen moeten er zeker van zijn dat vape-producten geen excessieve hoeveelheden nicotine bevatten en dat het niveau op de verpakking accuraat is”, zei minister Verrall hierover.

‘Baanbrekend voorbeeld’

“Vandaag [13 december] is er geschiedenis geschreven voor de volksgezondheid en voor de generaties families die dierbaren hebben verloren aan de vermijdbare ziektes veroorzaakt door gewoon tabaksgebruik”, reageerde Laurent Huber, directeur van Action on Smoking and Health (ASH) in de VS in een persbericht. “Nieuw-Zeeland heeft in zijn eentje de koers veranderd van wat mogelijk is op het gebied van tabaksregelgeving en we staan klaar om andere landen te helpen hun baanbrekende voorbeeld te volgen.” ASH juicht toe dat de maatregel het aanbod aanpakt en niet de vraag, “ingegeven door het groeiende besef dat de schuld voor de tabaksepidemie rechtstreeks bij de tabaksindustrie ligt en niet bij de gebruikers van haar producten.”

Huber zei daarover: “Bijna alle volwassenen die roken, zijn als kind opzettelijk verslaafd gemaakt. De industrie heeft een halve eeuw besteed aan het perfectioneren van de sigaret als verslavingsmachine. Ze zijn nu veel verslavender – en dus gevaarlijker – dan op het hoogtepunt van het roken in de VS, in de jaren zestig.”

Meerderheid voor generatiegebonden verbod

Ondertussen stelde Hart van Nederland vast dat iets meer dan de helft van de Nederlanders voor een vergelijkbaar generatiegebonden verkoopverbod voor tabak in Nederland is: 52 procent is daar voor, 39 procent ziet er niks in. De tegenstemmers komen met name uit de hoek van de SP (43 procent), PVV (52 procent) en FVD (61 procent).

Rookpreventie Jeugd (RPJ), ConsumentenClaim, longartsenvereniging NVALT en Gezondheidskloof.nl lanceerden eind vorige maand het burgerinitiatief Nicotinee, met als doel in Nederland een wet te bewerkstelligen voor een nicotinevrije generatie. Het principe van dat voorstel is hetzelfde als de Nieuw-Zeelandse wet, met dat verschil dat hier de generatie geboren op of na 1 januari 2012 helemaal geen nicotineproducten meer moet kunnen kopen. “We hebben een wet nodig zoals in Nieuw-Zeeland”, stelt RPJ-voorzitter Wanda de Kanter, “want alleen met zo’n wettelijke regeling zijn de maatregelen ook afdwingbaar. Het Preventieakkoord is dat niet en daaraan hebben we inmiddels gezien dat dat niet werkt. Het is wel zaak dat we meteen alle nicotineproducten verbieden, om kinderen te beschermen tegen een nicotineverslaving. De opkomst van de wegwerp-vape heeft ons weer laten zien hoe de nicotine-industrie steeds weer iets nieuws verzint om jongeren aan de nicotine te krijgen, wat ze daar zelf ook over beweert.”

Van Ooijen onderzoekt leeftijdsgrens 21 jaar

In het debat over leefstijlpreventie gisteren in de Tweede Kamer kwam het Nieuw-Zeelandse model ook aan de orde. Staatssecretaris Van Ooijen (VWS) gaf daarover aan dat hij het idee op zichzelf interessant vindt, maar dat het juridisch gezien veel haken en ogen heeft om in te voeren. Bovendien heeft zo’n generatiegebonden verbod pas over een tijd effect, terwijl de staatssecretaris nu direct al verandering wil zien. Om die reden gaat het kabinet onderzoeken wat de mogelijkheden en effecten zijn van een verhoging van de leeftijdsgrens voor aankoop van rookwaren naar 21 jaar. Een generatiegebonden verbod gaat Van Ooijen wel bespreken met gelijkgestemde EU-landen.

Met die juridische haken en ogen valt het volgens hoogleraar Gezondheidsrecht aan de Erasmus Universiteit Martin Buijsen wel mee. Tegen RTLNieuws zei hij daarover: “Je mag paal en perk stellen aan het recht op privacy en zelfbeschikking als de volksgezondheid dat rechtvaardigt. En als je alles hebt geprobeerd, zoals reclames verbieden, het verbieden van roken in publieke ruimtes en de prijs enorm verhogen, en dat allemaal werkt om het aantal rokers terug te dringen, dan mag je dit soort maatregelen nemen, zegt het Europees Hof. Het lijkt betuttelend, maar met een beroep op de volksgezondheid kan je ver gaan.”

Help een einde te maken aan de nicotine-epidemie, steun het burgerinitiatief Nicotinee op nicotinee.nl