Steeds weer weet de tabakslobby via betaalde bijdragen door te dringen in de kolommen van media die zich richten op Europese politici en beleidsmakers. Een oproep van de Europese Ombudsman om tabakslobbyisten buiten de deur te houden, opent de weg voor een betaald opiniestuk dat pleit voor juist méér contacten. 

Door de webredactie

Hoe krijg je als tabakslobbyist, die bij veel beleidsmakers een dichte deur vindt, toch je boodschap naar binnen? Er zijn vele slinkse wegen, bijvoorbeeld via frontorganisaties, die op deze site zijn beschreven. Maar je kunt ook een openlijke weg bewandelen met hulp van ‘onafhankelijke’ media. Zo kocht British American Tobacco (BAT) ruimte voor een opiniestuk in het tijdschrift voor Europese politiek The Parliament om te kunnen beweren hoe goed het bedrijf het met de mensheid voorheeft.

Niet iedereen zal het meteen opvallen dat er ‘Partner content’ staat boven het stuk waarin Eric Sensi-Minautier, Director for EU Public Affairs bij BAT, reageert op een artikel dat de Europese Ombudsman Emily O’Reilly begin april op de website Social Europe publiceerde. Daarin waarschuwde zij voor de veel te grote invloed die tabakslobbyisten nog steeds in Europa hebben. Eerder bestempelde zij de omgang van de Europese Commissie met de tabakslobby als ‘wanbeleid’. Ook heeft zij er al meerdere keren op aangedrongen dat de Commissie zich aan het internationale Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging (FCTC) van de Wereldgezondheidsorganisatie gaat houden. Daarin staat in artikel 5.3 dat de industrie op afstand gehouden moet worden als er antirookbeleid gemaakt wordt.

Kind aan huis

Maar de lobbyisten van de tabaksindustrie zijn nog steeds kind aan huis in Brussel. Met hand en tand verdedigt de industrie haar commerciële belangen, die gebaseerd zijn op het zo veel mogelijk mensen zo lang mogelijk afhankelijk maken van een nicotineverslaving.

In zijn stuk onderstreept Sensi-Minautier precies wat O’Reilly aankaart als hij schrijft: “We werken onvermoeibaar aan het informeren van regelgevers wereldwijd om ze te blijven informeren over ons zich ontwikkelende businessmodel, onze productinnovaties en onze rol in het reduceren van tabaksschade en de oplossingen die wij bieden om negatieve gezondheidsuitkomsten te voorkomen.” Met andere woorden: we lobbyen ons scheel om nieuwe regelgeving te frustreren. Helemaal nu er, zoals Sensi-Minautier schrijft, “een revisie van de Europese Tabaksproductenrichtlijn aanstaande is.” Volgens hem is het daarom van belang dat “constructieve stemmen, inclusief de onze, gehoord worden”.

Omdat dat niet meer zo makkelijk gaat, helemaal als de Europese Commissie de oproep van de Ombudsman serieus neemt, dringt hij daarom vast aan op meer contact, omdat de tabaksindustrie ‘onvermijdbaar’ zou zijn en “naar onze mening een kritische partner in een poging van sigaretten weg te bewegen.”

Het beste voor de wereld?

De tabaksindustrie als onvermijdelijke partner bij het vaarwel zeggen van sigaretten, je moet het maar durven opschrijven. De industrie doet er de laatste jaren alles aan om beleidsmakers te laten geloven dat ze het beste met de wereld voorheeft omdat ze massaal inzet op een rookvrije toekomst. Eric Sensi-Minautier is niet anders. “We weten dat sigaretten serieuze gezondheidsrisico’s met zich meebrengen en daarom hebben we nieuwe, wetenschappelijk onderbouwde, rookloze alternatieven ontwikkeld”, schrijft hij in The Parliament. BAT wil volgens hem zelfs ‘voornamelijk rookloos worden in 2035’. Let even op het woord ‘voornamelijk’, want dat wil natuurlijk zeggen dat Sensi ook in 2035 nog alle mogelijkheden open wil houden om aan traditionele sigaretten te kunnen blijven verdienen.

Sensi-Minautier stelt verder dat de industrie de afgelopen tien jaar een portfolio van ‘rookloze’ producten heeft geïntroduceerd, “waardoor miljoenen rokers zijn overgestapt naar alternatieven met gereduceerde risico’s.” De wetenschappelijke onderbouwing waar hij over rept, komt uit de eigen, zelf betaalde koker van de tabaksindustrie. Sinds de introductie van deze producten is daarmee het fabeltje de wereld in geholpen dat ze zelfs 95 procent minder schadelijk zouden zijn dan traditionele sigaretten. Zijn opiniestuk laat zien dat de industrie, als zij niet via direct contact bij beleidsmakers een luisterend oor krijgt, dan maar via gerespecteerde media probeert haar gefabuleerde waarheid bij politici onder ogen te brengen, met als doel nieuwe antirookmaatregelen af te zwakken. De inzet van de industrie is nu vooral om nieuwe regelgeving voor rookalternatieven als e-sigaretten, verhitte tabak en nicotinezakjes tegen te houden.

Beproefd concept

Het is een beproefd concept. Ook de website Euractiv liet zich betalen voor het plaatsen van artikelen met tabakslobby-praat over hun zogenaamde inzet voor een betere wereld. Dat leverde ophef op die er niet voor heeft gezorgd dat dat soort gesponsorde content verdwijnt, maar dat het juist minder duidelijk is geworden dat het überhaupt om een gesponsord artikel gaat. Waar Euractiv eerst nog de logo’s van de bedrijven die de portemonnee hadden getrokken plaatste, vermeldt het nu alleen nog dat het om betaalde content gaat door er ‘underwritten’ bij te zetten, maar niet meer door wie.

Poging om verslaving in stand te houden

Het voordeel van het kopen van opiniestukken is dat lobbyisten weg kunnen laten wat hen niet zo goed uitkomt. Sensi-Minautiers verduidelijkt bijvoorbeeld niet waarom BAT, net als andere tabaksfabrikanten, alternatieve tabaksproducten is gaan ontwikkelen. Alles wijst erop dat die producten met felle kleurtjes, zoete smaken en geraffineerde marketing gericht zijn op jongeren, die zo, vaak ongemerkt, verslaafd worden gemaakt aan nicotine. Zij zijn de nieuwe klanten van de industrie, die vaak uiteindelijk alsnog overstappen naar traditionele sigaretten.

Het vrije woord is een groot goed en dient verdedigd te worden. Tegelijkertijd moet desinformatie worden bestreden en moeten publicaties die zich richten op (Europese) politici en beleidsmakers zich niet voor het karretje van de lobby van een dodelijke industrie laten spannen.