Met leugens presenteert de tabaksindustrie zich als een verantwoorde sector. PMI zegt te werken aan een ‘rookvrije toekomst’, maar verkoopt méér sigaretten. Alternatieven zoals e-sigaretten zijn verslavend en gevaarlijk. Overheden treden op tegen nicotineproducten en ook duurzame investeerders geloven de mooie praatjes niet meer.

Door de webredactie

De wereldleider onder de tabaksbedrijven, Philip Morris International (PMI), is merkwaardig genoeg een soort ‘beroemdheid’ in de wereld van de ESG (Environmental, Social en Governance)-scores, die laten zien hoe sociaal, milieuvriendelijk en maatschappelijk betrokken beursgenoteerde bedrijven zijn. Dat schrijft bedrijvenanalist Murray Hogarth in Fifth Estate, een Australisch online nieuwsplatform over duurzaamheid. Vorig jaar ontstond ophef toen Tesla, dat milieuvriendelijke elektrische auto’s produceert, bij beursindex S&P Global een ESG-score had van 37 (alles onder 50 is slecht), terwijl tabaksproducenten Philip Morris International 84 en British American Tobacco 88 scoorden (alles boven 70 is ‘zeer goed’).

‘Als je liegt, lieg dan flink’

Het zijn echter pr-tactieken met mooie praatjes die een bedrijf als PMI zo’n score opleveren. “Als je liegt, lieg dan flink”, oordeelt Hogarth. Als voorbeeld van dat liegen noemt hij deze verklaring van de tabaksgigant: “We bouwen de toekomst van PMI op rookvrije producten die – hoewel niet risicoloos – een veel betere keuze zijn dan het roken van sigaretten. Inderdaad, het is onze visie – door ons allen bij PMI gedeeld – dat deze producten op een dag sigaretten zullen vervangen.” De werkelijkheid is echter anders.

Verslavend, giftig en schadelijk

Om te beginnen zijn er grote risico’s verbonden aan een product als de e-sigaret. Hogarth verwijst naar de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC), die zich grote zorgen maken over het gebruik door jongeren en zwangere vrouwen. “De meeste e-sigaretten bevatten nicotine, wat verslavend en giftig is voor de zich ontwikkelende foetus. Blootstelling aan nicotine kan ook de ontwikkeling van de hersenen van adolescenten en jongvolwassenen schaden”, aldus de CDC. De aerosolen van e-sigaretten kunnen chemicaliën bevatten die schadelijk zijn voor de longen. Recent Chinees onderzoek, waarvoor meer dan 10.000 mensen gedurende vijf jaar zijn gevolgd, concludeerde dat de gezondheidsrisico’s van e-sigaretten vergelijkbaar zijn met die van traditionele sigaretten.

Vapes maken kinderen verslaafd aan nicotine

De Australische minister voor Volksgezondheid, Mark Butler, is gestart met het uitbannen van e-sigaretten. Andere landen komen ook in actie. In Nederland bijvoorbeeld mogen vapes, net als tabak en andere alternatieven, vanaf 1 juli 2024 niet meer in supermarkten en horecagelegenheden worden verkocht; e-sigaretten vanaf 2026 alleen in tabaksspeciaalzaken. Butler zei in februari tegen The Guardian dat Big Tobacco en de detailhandel de enigen zijn die regulering en verkoop van deze producten bepleiten, want ze verdienen er geld aan als kinderen aan nicotine verslaafd zijn. Butler legde uit dat vape-shops ‘opzettelijk’ vlak bij scholen worden gevestigd. “Het is een industrie die haar producten op kinderen richt. Daarom pakken we Big Tobacco aan, zodat ze niet door kunnen gaan met een nieuwe generatie verslaafd te maken aan nicotine”, aldus Butler.

PMI verkoopt zelfs meer sigaretten

Intussen verkoopt PMI zelfs meer sigaretten en maakt winst met een product dat zoveel schade veroorzaakt. Uit het jaarverslag van 2023 blijkt dat de totale verkoop van sigaretten en verhitte tabak internationaal weliswaar afnam, maar dat PMI de verkoop van deze producten zag stijgen naar 738,2 miljard stuks. Het was voor de derde maal op rij dat het bedrijf meer verkocht. Daarmee steeg het internationale marktaandeel van PMI met 0,6 procentpunt naar 28,3 procent. Wat klopt er dan van de bewering van PMI dat ‘sigaretten tot het verleden gaan behoren’, vraagt Hogarth zich af.

Greenwashing

Er is sprake ‘windowdressing’, zegt Hogarth. De Wereldgezondheidorganisatie spreekt van greenwashing, waarbij de tabaksindustrie haar imago oppoetst. Het verkopen van vapes is, net als bij sigaretten, “niet in overeenstemming met enige notie van duurzaam of ethisch corporate gedrag”, aldus Hogarth. Hij wijst erop dat ESG ‘intellectueel corrupt’ is. Het draagt bij aan de ‘respectabiliteit’ van PMI, terwijl het bedrijf doorgaat met het “profijtelijk verspreiden van dodelijke sigaretten over de wereld” en zich ook nog eens als een positieve kracht voordoet, terwijl het een alternatief product promoot en verkoopt dat verslavende nicotine bevat. “Als ESG Big Tobacco en zijn grote leugens niet kan afkeuren, dan moet ESG worden afgekeurd.”

Aandelenkoersen omhoog

Wat betekenen deze ontwikkelingen, waarbij de kritiek op de tabaksindustrie toeneemt en er meer maatregelen worden genomen, voor de zakelijke aspecten van de sector? Dat vroeg Simon Mundy, de Moral Money-redacteur van de Financial Times (FT), zich af in een recente publicatie. Hij verwijst naar het wetsvoorstel voor een rookvrije generatie in het Verenigd Koninkrijk, waarbij mensen die na 2009 zijn geboren nooit meer sigaretten mogen kopen. Het behoort internationaal tot de meest strikte wetgeving in een land met een fikse economie. Als veel regeringen zouden volgen, zou het grote gevolgen hebben voor de winsten van de industrie, stelt Mundy.

Maar Mundy signaleert dat de aandelenkoersen voor Britse bedrijven zoals Imperial Brands en British American Tobacco sinds het wetsvoorstel werd aangenomen, juist omhoog zijn gegaan. “Dat is omdat het onwaarschijnlijk is dat deze wetgevende aanpak internationaal wordt gevolgd”. Hij sprak Rae Mail, tabaksanalist bij de Londense investeringsbank Panmure Gordon, die denkt dat het wetsvoorstel het in het VK uiteindelijk niet zal halen. Net zoals Nieuw-Zeeland een soortgelijk voorstel weer heeft geschrapt.

Public relations maakt sector ‘investeerbaarder’

De pr van tabaksbedrijven over ‘alternatieve producten’ dient ook het investeringsfront. Analist Owen Bennett adviseert investeerders, die zich laten leiden door ESG, te investeren in tabaksbedrijven die de overstap maken naar ‘minder risicovolle producten’ zoals e-sigaretten. Als de overtuiging groeit dat andere nicotineproducten goed kunnen zijn voor de volksgezondheid, “denken we dat de sector meer investeerbaar wordt”, aldus Bennett.

‘Er is geen ethisch tabaksbedrijf’

Maar Tobacco-Free Portfolios, een non-profitorganisatie, zet zich juist in om financiers over te halen minder zaken te doen met de tabaksindustrie. “Er is geen goed tabaksbedrijf”, stelt de Australische arts Bronwyn King, oprichter en directeur van Tobacco-Free Portfolios. “Er is geen ethisch tabaksbedrijf, er is geen verantwoordelijk tabaksbedrijf, er is geen duurzaam tabaksbedrijf.” Het is volgens haar niet mogelijk voor investeerders om directies van tabaksbedrijven in de juiste richting te duwen of in gesprek te gaan, want er valt niets te bespreken. “Het enige acceptabele resultaat is dat het tabaksbedrijf stopt te bestaan”, zegt King.

Rookvrije producten

Daar is Jennifer Motles, hoofd duurzaamheid bij PMI, het uiteraard niet mee eens. Zij benadrukt tegenover de FT dat het voor investeerders een ‘gemiste kans’ is om ‘verandering te bewerkstelligen’ als deze niet langer in bedrijven als PMI investeren. Als een bedrijf op een transparante manier toewerkt naar een situatie waarbij het ‘succes’ niet komt van het produceren en verkopen van tabak, dan moet het niet van investeringen worden uitgesloten, aldus Motles. PMI stelt dat inmiddels 36 procent van de inkomsten van rookvrije producten komt. De bedoeling is om “zo snel mogelijk sigaretten compleet te vervangen”, aldus het PMI-jaarverslag.

“Investeerders lijken het eens te zijn met deze strategie, te oordelen naar de prijs van het PMI-aandeel, dat het de afgelopen vijf jaar substantieel beter doet dan dat van de belangrijkste rivalen”, schrijft Mundy. Overigens gaat die ombuiging langzamer dan verwacht. PMI heeft de doelstelling dat rookvrije producten in 2025 de helft van de opbrengst uitmaken, bijgesteld. In 2030 zou tweederde van de inkomsten van deze producten moeten komen.

ESG-fondsen geloven tabaksbedrijven niet

Miranda Beacham, hoofd van de afdeling verantwoordelijk investeren bij Aegon, zei tegen de FT dat haar bedrijf nog wel aandelen in tabaksbedrijven heeft, en “onze grootste klanten dringen niet aan op het compleet uitsluiten van tabak.” Maar met fondsen die een ESG-focus hebben, investeert Aegon niet in tabak. Ondanks de goede uitkomsten van de ranglijst van S&P Global. Beacham is zelf in ieder geval sceptisch over de beweringen van bedrijven die stellen dat alternatieve nicotineproducten minder gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Ze benadrukt dat er een gebrek aan vertrouwen is in deze bedrijven omdat zij in het verleden het verband tussen roken en kanker wegmoffelden. “Er is geen ruimte voor tabak in deze fondsen”, aldus Beacham.

tags:  rookvrij | winstmarges | vape-hype | e-sigaret | ESG | duurzaam beleggen | tabaksinvestering | beurs | PMI | greenwashing