Tijdens het landenoverleg over tabaksontmoediging, vorige week in Panama, konden de 142 aanwezige landen het niet eens worden over nieuwe maatregelen om tabaksalternatieven als e-sigaretten en verhitte tabak te beperken. Invloed van de industrie lijkt daarbij mee te hebben gespeeld.

Door de webredactie

Een definitief oordeel over e-sigaretten en verhitte tabak van de Conference of the Parties (COP) aangesloten bij het Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging (Framework Convention on Tobacco Control, FCTC) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is met twee jaar uitgesteld. Dat bleek aan het eind van COP10, die vorige week in Panama werd gehouden. De 142 landen die aan de COP deelnamen stemden wel in met het instellen van een werkgroep die onderzoek gaat doen naar nieuwe en verstrekkende beleidsmaatregelen die het eindspel voor tabak (Tobacco Endgame) dichterbij brengen en daarbij ook de nieuwe tabaksalternatieven zal beschouwen. Een advies van deze werkgroep komt op zijn vroegst tijdens COP11, die in 2026 wordt gehouden.

Volgens de website Policy Health Watch echoden Guatemala, de Filippijnen, China, Rusland en Antigua en Barbuda argumenten van de tabaksindustrie waarin de nieuwe producten als veiliger en schonere alternatieven worden voorgesteld dan traditionele sigaretten, en dat meer discussie en onderzoek nodig is. Maar een voorstel van Saint Kitts en Nevis, een klein Caraïbisch staatje, om een aparte werkgroep voor ‘harm reduction’ (schadebeperking) in te stellen haalde het niet. Het is niet moeilijk voor te stellen dat de nicotine-industrie daarachter zat. In oktober werd bekend hoe Philip Morris wanhopig op zoek was naar ingangen om de besluitvorming van de COP te beïnvloeden.

Industrie kraait victorie

Dat het internationale overleg niet tot nieuwe maatregelen ter beperking van alternatieve rookwaren heeft geleid, wordt door de nicotine-industrie met instemming begroet. Pouch Petrol, een website van de Scandinavische producent van snus en nicotinezakjes Haypp Group, kraait victorie: er wordt voorlopig geen algemeen verbod, noch een smaakjesverbod voor deze producten geadviseerd door de WHO. Bovendien ziet de snusproducent het als een voordeel dat de herziening van de Europese Tabaksproductenrichtlijn, die voor 2025 is voorzien, nu zonder zo’n WHO-aanbeveling zal plaatshebben.

Er zijn wel degelijk al aanbevelingen

Maar Policy Health Watch citeert de Thaise gezondheidswetenschapper Nuntavarn Vichit-Vadakan, die tijdens de COP10 een werkcomité voorzat over het onderwerp. Zij stelde dat er al voldoende FCTC-aanbevelingen zijn op basis waarvan aangesloten landen actie kunnen ondernemen. Daaronder zijn de ‘Gedeeltelijke richtlijnen voor de implementatie van de artikelen 9 en 10’ en een ‘Informatienotitie over nieuwe en opkomende tabaksproducten’, alsook een rapport van het FCTC-secretariaat van juli 2023 over de uitdagingen die nieuwe en opkomende tabaksproducten opleveren.

“De gedeeltelijke richtlijnen kunnen geïmplementeerd worden, slechts een paar punten zijn nog niet afgerond”, zei Vichit-Vadakan, die hoopt dat de ingestelde werkgroep over nieuwe maatregelen op weg naar het eindspel snel vorderingen zal maken. “Elke keer dat we besluiten nemen, zetten we een stap in de richting van bescherming van de bevolking.”

Historisch besluit over milieu-impact

De COP nam wel een door de voorzitter van het FCTC-secretariaat Adriana Blanco Marquizo als ‘historisch’ aangeduid besluit over de nadere uitleg van artikel 18 van de FCTC. Dat artikel gaat over de impact van tabaksproducten op gezondheid en milieu. Het besluit dringt er bij landen op aan om de impact op het milieu van de teelt, bewerking, consumptie en het afval van tabaksproducten mee te wegen en in nationale wetgeving de implementatie van het artikel te versterken. Op Wereld Niet Roken Dag in 2022 vroeg de WHO al speciale aandacht voor de enorme milieu-impact van de tabaksindustrie.

Werkgroep aansprakelijkheid ingesteld

Er viel ook een besluit over artikel 19, dat gaat over aansprakelijkheid van de tabaksindustrie voor veroorzaakte schade. De COP installeerde een werkgroep op dit onderwerp die landen kan helpen met informatie over hoe zij op basis van civiele en strafrechtelijke wetgeving juridische actie kunnen ondernemen tegen de tabaksindustrie.

Tijdens de COP zijn verder de richtlijnen aangescherpt voor grensoverschrijdende tabaksreclame, promotie en sponsoring, en het afbeelden van tabak in entertainmentmedia. Daarnaast benoemde Blanco Marquizo in haar afsluiting van de COP nog maar weer eens het belang van een strikte toepassing van artikel 5.3 over het afschermen van het tabaksbeleid voor de belangen van de industrie.