Met wellness-producten als energiedrankjes, voedingssupplementen en CBD-producten trachten tabaksproducenten niet alleen extra inkomsten te genereren, maar ook een positiever imago te kweken. Trap er niet in, zeggen experts: “Deze producten zijn een dun vernislaagje op wat een dodelijke industrie blijft.”

Door de webredactie

Tabaksbedrijven verkopen niet alleen rookwaren en andere verslavende nicotineproducten, maar bijvoorbeeld ook oppeppende drankjes, voedingssupplementen, cannabisolie-producten (CBD) en hennepkauwgom. Daarmee proberen ze te profiteren van de biljoenen-wellness-markt en tegelijk een positiever imago op te bouwen dat kan helpen om hun schadelijke producten te normaliseren, zo concludeert The Guardian Australia.

Studenten van de University of Sydney waren eind 2023 bezig met hun laatste tentamens van het jaar, toen drie personen in gekleurde jumpsuits met een busje de campus op kwamen rijden. Ze vroegen de studenten naar hun strategiëen om met examenstress om te gaan en filmden hun antwoorden voor een TikTok-clipje. De studenten antwoordden: gezond eten, bewegen, meditatie en pauzes nemen. Ondertussen deelde het team flesjes ‘Ryde wellbeing shots’ uit en vertelde het de studenten dat een shot van 60 ml hen “een opkikker en focus kon geven”. Het drankje, dat in drie varianten ingrediënten als taurine, citroenmelisse en een ginseng-extract bevat, is zoet, lijkt gezondheidsbevorderend en is “als een lolly”, aldus de studenten.

Dochteronderneming van BAT

Ryde, dat te koop is in Australië en Canada, wordt verkocht als drankje “om het welbevinden te vergemakkelijken” (‘make wellbeing easy’). Het is een product van Water Street Collective, dat zich presenteert als “een groep van nonconformisten” in de zakenwereld. Wat het Ryde-etiket echter niet vermeldt, is dat Water Street Collective een dochteronderneming is van British American Tobacco (BAT). Op de website van Ryde staat BAT slechts eenmaal genoemd.

De University of Sydney vertelde The Guardian dat het niet wist dat het Ryde-team de universiteit zou bezoeken om een TikTok-video te maken, maar dat een marketingbureau hen had benaderd om studenten gratis proefproducten te mogen geven. De universiteit had geen idee dat het ging om een product van een dochteronderneming van een tabaksbedrijf, en eiste vervolgens dat de naam van de universiteit van alle marketinguitingen werd verwijderd. De Ryde-clips zijn van TikTok gehaald.

Ondernemingen zijn niet verplicht om consumenten te laten weten dat zij een tabaksfabrikant als moederbedrijf hebben. Maar “mensen zouden mogelijk een ander product kopen als ze wisten dat het geld dat ze eraan uitgeven kan gaan naar het marketen van tabak in de derde wereld”, zegt Dee Madigan, eigenaar van reclamebureau Campaign Edge.

Reclame op stations en in bussen

Op treinstations en in bussen in Sydney wordt reclame voor Ryde gemaakt. Strikte wetgeving verhindert weliswaar het adverteren voor sigaretten en vape-producten, maar er zijn weinig regels voor het marketen van dit soort wellness-producten, aldus Christina Watts, onderzoeker op het gebied van tabaksbeperking bij het Daffodil Centre, een organisatie van de Cancer Council NSW en University of Sydney. “De tabaksindustrie kan haar jarenlange ervaring gebruiken om wellness-producten aan de man te brengen bij een jongerenpubliek”, zegt Watts.

Watts prikt dan ook de mythe door dat de tabakssector eindelijk goed bezig is: “Op het eerste gezicht is het verleidelijk te denken dat de industrie afstapt van dodelijke en verslavende producten. Maar de wellness-merken en -producten vervangen geen tabakswinsten, maar dienen alleen om de inkomstenbronnen te verbreden. Deze producten zijn een dun vernislaagje op wat een dodelijke industrie blijft.”

Zoete drankjes van tabaksfirma’s

De tabaksindustrie richt zich al veel langer ook op andere producten. Laura Schmidt, professor gezondheidsbeleid aan de University of California, heeft met collega’s onthuld hoe tabaksbedrijven hun kennis van kunstmatige smaakjes, kleuren en marketing gebruiken om suikerhoudende drankjes voor kinderen te verkopen. Hun onderzoek, in 2019 gepubliceerd in het British Medical Journal, toonde aan hoe de twee grootste Amerikaanse tabaksbedrijven, R.J. Reynolds en Philip Morris, in de jaren 60 de rechten kochten van softdrinks en vervolgens in de daaropvolgende decennia topmerken voor drankjes voor kinderen ontwikkelden. Deze merken werden uiteindelijk verkocht aan andere bedrijven. Recent onderzoek van Kansas University laat zien dat het daarbij vaak ook om verslavende eet- en drinkwaren ging die de VS een ware obesitas-epidemie bezorgden.

Vitaminen en hennep-kauwgom

BAT-dochter Water Street Collective legt zich toe op de ontwikkeling, marketing en verkoop van ‘wellbeing’-producten zoals voedingssupplementen, cannabidiol-producten (CBD) en hennep bevattende kauwgom. Onder de vlag van Btomorrow Ventures bundelt BAT een hele serie dochterondernemingen die meer van dit soort producten op de markt brengen. Zo verbindt het bedrijf een positief gezondheidsimago aan de tabaksindustrie.

Er zijn meer tabaksbedrijven die in de opkomende markt van CBD-producten springen, merkt Schmidt, die erop wijst dat daar vaak ook zoetigheden tussen zitten. Zij spreekt van ‘healthwashing’ en zegt: “Het koppelen van tabak en cannabis met wat consumenten zien als meer goedaardige producten zoals snoep, helpt deze producten bij consumenten te normaliseren door ze op hetzelfde niveau te plaatsen als bekende consumentenproducten.”

Meesters in marketing

Consumenten hebben het recht te weten wat ze kopen, van wie ze producten kopen en hoe de marketing zich op hen richt, zegt Becky Freeman, professor publieke gezondheidszorg aan de University of Sydney. In de wellness-industrie gaan wereldwijd biljoenen om met “ongefundeerde gezondheidsclaims en dure producten die weinig meer doen dan je portemonnee plunderen”, zegt zij. Het is een kwestie van slimme marketing. “Zoals bewezen door decennia van succes, zijn tabaksbedrijven meesters in marketing. In dit licht bezien, is het niet verrassend dat de tabaksindustrie probeert om een deel van de lucratieve wellness-markt in handen te krijgen.”