In een tweedelige serie ontleedt tv-programma De Hofbar de Nederlandse vape-industrie. Presentator Rutger Castricum zocht uit waarom zoveel kinderen vapen, wat de gevaren ervan zijn, wie er achter de Nederlandse vape-lobby zit en waar de overheid steken laat vallen. 

Door de webredactie

Het Powned-programma De Hofbar, gepresenteerd door Rutger Castricum, dook deze week voor een tweede keer in de wereld van de vape-industrie. ‘Vapen maakt jongeren verslaafd’ was de titel van de eerste aflevering van eind oktober, die de toon zette voor een onthullende kijk op de slinkse praktijken van de tabaks- en vape-industrie. In de nieuwste aflevering, ‘Hoe steekt de vape-industrie in elkaar?’, legt Castricum het helder uit: “De vape-industrie is bezig met manipuleren en twijfel zaaien. Het is Big Tobacco vermomd als wereldverbeteraar.” Hij doelt daarmee op de zelfverklaarde goede bedoelingen van e-sigaretbedrijven die zeggen niets anders te willen dan rokers helpen stoppen.

Emil ’t Hart aan de tand gevoeld

Zo sprak Castricum op zijn kenmerkende provocerende manier met Emil ‘t Hart, voorzitter van de Esigbond. Dat is de branchevereniging van e-sigaretverkopers, die het recente ingestelde Nederlandse smaakverbod dat per 1 januari definitief van kracht wordt juridisch aanvecht. Volgens ‘t Hart helpen zoete e-vloeistofsmaken, zoals aardbei of mango, rokers van hun tabaksverslaving af. Maar Castricum prikt met verve door dat frame heen: “U brengt een product op de markt dat kinderen lekker vinden, waardoor ze schade aan hun longen en hersenen krijgen. Dat is misdadig.” En dat doet de organisatie om een nieuwe generatie verslaafden klaar te stomen voor tabak, aldus Castricum.

Het vape-imperium van Koen Vissers

Het harde interview met ’t Hart zorgde ervoor dat daags na de eerste uitzending de eigenaar van e-sigaretgroothandel United Esmoking Group (UEG), Koen Vissers, op hoge toon verhaal kwam halen bij de redactie van De Hofbar, zo blijkt uit de tweede uitzending. In plaats van af te zien van de eis om de eerste uitzending offline te halen, besloot Castricum om in de tweede uitzending de banden tussen UEG en de Esigbond aan te tonen. UEG, die e-sigaretten uit China importeert en zelf ook e-vloeistoffen produceert, is eigenaar van de groothandels in tabaksproducten en rokersbenodigdheden Zurs BV en Alphons ’t Hart Trading Company en de online webshop Slimroken.nl. Emil ’t Hart is directeur van Alphons ’t Hart Trading Company, tevens verkoopdirecteur van UEG en voorzitter van de Esigbond. Conclusie van Rutger Castricum: Koen Vissers staat aan het hoofd van dit vape-imperium en “is de man die bijna in zijn eentje de hele business draait.”

Verleidelijke marketing

De twee afleveringen schetsen een verontrustend beeld van de industrie, met aandacht voor sluikreclame op TikTok, vape-influencers en de verleidelijke marketingpraktijken die gericht zijn op jongeren. Ook wordt in gesprekken met gezondheidsexperts, onder wie Esther Kroes van het Trimbos-instituut, duidelijk dat nicotine op jonge leeftijd verstrekkende gevolgen kan hebben. Denk aan concentratieproblemen, een grotere kans op depressie, impulsief gedrag en tabaksgebruik op latere leeftijd. Vapen zorgt daarnaast voor DNA-schade, een voorstadium van kanker.

Den Haag moet harder optreden

“Bij mij komt de tabakslobby er niet in”, zegt CDA-Kamerlid Anne Kuik in de eerste aflevering tegen Castricum. Maar ondanks deze uitspraak stemde ze tegen een verbod op het toelaten van de tabakslobby in het parlement. Ook demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen (Volksgezondheid, CU) gebruikt krachtige taal: hij ‘richt het kanon’ op de vape-industrie, wat Castricum corrigeert naar ‘hagel’. Van Ooijen wil de e-sigaret “uitfaseren tot het een klein, saai, oninteressant product is”, maar Castricum vraagt zich af waarom we niet, net als met noodwetten tijdens de coronapandemie, alles uit de kast trekken om de e-sigaret te verbannen. Dit zou niet haalbaar zijn binnen het kader van de rechtsstaat, volgens Van Ooijen.

NVWA ziet urgentie niet

Ook longarts Wanda de Kanter, voorzitter van Rookpreventie Jeugd, zegt in de tweede aflevering dat er te weinig wordt opgetreden tegen de e-sigaret. “De wetten over de e-sigaretten worden helemaal niet gehandhaafd. Zeker op online-winkels handhaaft de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) niet goed.” Eerder in de serie vertelt een middelbare scholier nog hoe makkelijk het is om een e-sigaret in de winkel te kopen. “Er wordt nooit om ID gevraagd", zegt ze. Volgens de NVWA is het ingewikkeld om in elke winkel te controleren. “Op mensen die door rood rijden lukt het ook om te handhaven”, zegt De Kanter daarover. “Weet je hoeveel stoplichten er in Nederland zijn? Dat is ook ingewikkeld. Ze hebben genoeg geld en genoeg mensen, maar ze zien de urgentie niet.”

Kijk de uitzendingen ‘Hoe steekt de vape-industrie in elkaar?’ en 'Vapen maakt jongeren verslaafd' terug op NPO Start.