De branchevereniging van handelaren in e-sigaretten, de Esigbond, begint een bodemprocedure in een poging om het smaakjesverbod voor e-sigaretten tegen te houden. De argumentatie die het daarbij aanvoert rammelt aan alle kanten.

Door de webredactie

De Esigbond, branchevereniging van e-sigaretverkopers, stapt naar de rechter om het smaakjesverbod voor e-sigaretten aan te vechten. Op zichzelf is dat, gezien de belangen van de branche, misschien nog te begrijpen. E-sigaretverkopers raken vanaf 1 oktober het grootste deel van hun handel kwijt. De Esigbond is een volle dochter van Alfons ’t Hart Trading Company, groothandel in e-sigaretten en e-vloeistoffen, die zelf weer onderdeel is van UEG United E-smoking Group. UEG is de enige producent van e-vloeistoffen in Nederland. Het bedrijf is in 2013 opgezet door de ondernemers Koen Vissers en Tony de Rond.

Vanaf 1 oktober zijn alleen e-sigaretten met tabakssmaak nog toegestaan. Dat wil zeggen, dat e-vloeistoffen alleen nog één of meer van de 16 smaakstoffen die nog wel zijn toegestaan mogen bevatten. Die lijst van 16 smaakstoffen is door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) opgesteld op basis van ingrediënten die volgens opgave van fabrikanten in vloeistoffen met tabakssmaak voorkomen.

Wat bevreemdt is de timing van de bodemprocedure die de Esigbond nu begint. Het smaakverbod is feitelijk al ruim drie maanden van kracht, met dien verstande dat de handel zijn voorraden nog tot 1 juli mag aanvullen met bestaande producten en daarna nog drie maanden krijgt om die voorraden uit te verkopen. Vanaf 1 oktober is de verkoop van e-sigarettenvloeistof met bananen-, frambozen-, zure matjes- of suikerspinsmaak definitief verboden. De maatregel, die al in juni 2020 werd aangekondigd, is blijkens de toelichting op de wetstekst – die op 28 november 2022 werd gepubliceerd, bedoeld om de aantrekkelijkheid van de e-sigaret voor jongeren te verminderen.

Vertragingstactiek

Mede gezien de rammelende argumentatie van de Esigbond in zijn berichtgeving over de rechtszaak, lijkt het er meer op dat hier sprake is van een laatste poging om de wetgeving zo lang mogelijk te vertragen. Dat is een bekende tactiek die we kennen van de tabaksindustrie.

De Esigbond stelt dat het smaakverbod in strijd is met de Europese wetgeving, niet gebaseerd is op wetenschappelijk bewijs, een ontkenning inhoudt van de bewering dat e-sigaretten minder schadelijk zouden zijn dan tabakssigaretten en illegale handel in de hand werkt.

In de toelichting op de wet gaat het ministerie van VWS echter uitgebreid in op de verhouding tot de Europese regelgeving en komt zij tot de conclusie dat het Nederland vrijstaat het smaakverbod in te voeren met het oog op de bescherming van de volksgezondheid, in het bijzonder die van jongeren. Als de regering hierover geen juridische zekerheid had, zou zij de maatregel niet hebben ingevoerd.

E-sigaret niet minder schadelijk

Het besluit is mede-gebaseerd op onderzoek van het RIVM en het Trimbos-instituut. Beide kwamen tot de conclusie die je op je klompen aan kunt voelen: de zoete en fruitige smaakjes maken e-sigaretten populair onder jongeren en wekken bovendien de indruk dat deze producten minder schadelijk zouden zijn. Het tegendeel blijkt waar: nieuw Amerikaans onderzoek – waarover later meer op deze site – laat zien dat vapen vergelijkbare DNA-schade in mondcellen oplevert als het roken van tabakssigaretten en dat e-sigaretten met smaakjes de meeste DNA-schade opleveren. Ander Amerikaans onderzoek vond eerder al aanwijzingen voor longschade door langdurig gebruik van e-sigaretten.

Meer landen met smaakjesverbod

Dat er nu al een illegale markt voor e-sigaretten (vapes) is en dat die kan groeien nadat het verbod is ingegaan, kan niet een reden zijn om dan maar van het smaakverbod af te zien. Verwijzen naar illegale handel is een vast argument van de nicotine-industrie om te pleiten tegen ontmoedigingsmaatregelen. Het is inmiddels meermaals aangetoond hoe gemakkelijk tieners bij tabaks- en gemakszaken, pompstations en via flitsbezorgers aan hun vapes kunnen komen. De drempel om daar vapes te kopen is toch lager dan via obscure aanbieders op social media. Een verbod op e-sigaretten met smaakjes heeft dan wel degelijk effect.

Ten slotte, de Esigbond wijst naar België en Groot-Brittannië, waar e-sigaretten door de overheid zouden worden ingezet om rokers te laten stoppen met tabakssigaretten. Maar we hebben nieuws voor de bond: ook in Groot-Brittannië laat de minister van Volksgezondheid Nick O’Brien nu onderzoeken of een verbod op vapes met smaakjes nodig is omdat ze te aantrekkelijk zijn voor jongeren. En de Belgische overheid zet in op nader onderzoek naar de toxicologische eigenschappen van geur- en smaakstoffen in e-sigaretten en onderzoekt mogelijkheden om wegwerp-vapes helemaal te verbieden.

In Europa is Nederland bovendien niet het enige land dat een smaakverbod invoerde: ook Litouwen, Estland, Finland, Denemarken en Hongarije hebben zo’n verbod inmiddels geïmplementeerd. Verschillende staten in de VS en Canada zijn ook al zover, net als China, dat de smaakjes intern verbiedt, maar export ervan wel toestaat. Al die landen zien zo’n verbod als een noodzakelijke maatregel om jongeren te beschermen tegen de verleidingen van rooksnoep met het gevaar van een nicotineverslaving en een grotere kans op overstap naar tabakssigaretten.