Philip Morris International produceert en verkoopt jaarlijks vele miljarden sigaretten. Tegelijkertijd afficheert het bedrijf zich via de ‘Unsmoke’-campagne als dé oplossing voor de tabaksepidemie. Tabakswaakhond STOP toont aan dat daar geen hout van klopt.

Door de webredactie

Wie naar de website van Philip Morris International (PMI) surft, stuit meteen op deze slogan: ‘Delivering a smoke-free future’. De kreet is onderdeel van de pr-campagne van PMI. Net als de slogan ‘Unsmoke Your World’. De grootste internationale sigarettenfabrikant presenteert zich als ‘held van de volksgezondheid’ en ‘de oplossing voor een epidemie’, die echter is veroorzaakt door PMI’s belangrijkste product, de sigaret. Dat stelt STOP, het wereldwijde netwerk van academische instellingen en gezondheidsorganisaties dat een kritische waakhond van de tabaksindustrie is. De daadwerkelijk activiteiten van de tabaksgigant tonen aan dat PMI’s pleidooi voor een rookvrije toekomst ‘niet oprecht is’, schrijft STOP in een recente blog.

Slogans stroken niet met de werkelijkheid

De realiteit is dat PMI jaarlijks miljarden sigaretten produceert, verscheept en verkoopt. Alleen al in het eerste jaar van de ‘Unsmoke’-campagne lanceerde PMI in Indonesië een nieuw merk voor sigaretten met een hoger teer- en nicotinegehalte, aldus STOP. Ook breidde PMI in Oezbekistan de productiemogelijkheden voor sigaretten uit. De top van PMI toonde zich tevreden met de ‘robuuste performance’ van rookwaren die in 2022 een groei van de netto-inkomsten met 3,7 procent liet zien.

In 2022 leverde PMI 621 miljard sigaretten, volgens jaarcijfers van het bedrijf. Hoewel sommige markten tussen 2021 en 2022 een daling lieten zien, namen de leveranties in het Midden-Oosten en Afrika met bijna 5 procent toe; in Noord- en Zuid-Amerika met 2,1 procent, en met 1,5 procent in Zuid- en Zuidoost-Azië. Er is niets ‘rookvrij’ aan het leveren van meer sigaretten aan deze regio’s, zegt STOP.

PMI is tegen tabaksreclameverboden

Hoewel PMI beweert dat het beter is om nooit met roken te beginnen, blijft de fabrikant reclame voor sigaretten maken. Advertenties zijn ook gericht op bevolkingsgroepen waar historisch gezien minder wordt gerookt. Zo was in Israël 87 procent van de reclames gericht op de Haredi’s, die nauwelijks roken.

PMI verzet zich tegen reclameverboden voor sigaretten. In 2020 schreef PT HM Sampoerna, dochteronderneming van PMI, een regeringsfunctionaris in Bali met het verzoek het verbod op sigarettenreclame in de buitenruimte in te trekken. Ook gaf het bedrijf geld aan een campagne in Zwitserland om mensen ervan te overtuigen tegen een tabaksreclameverbod te stemmen, dat juist gericht was op bescherming van jongeren. “Het doel van reclame is om nieuwe klanten te krijgen. Als PMI werkelijk vindt dat het beter is voor mensen om geen sigaretten te roken, waarom gaan ze dan door met hiervoor te adverteren?” aldus STOP.

Verhitte tabak is niet veilig

Het rookvrij-narratief is ook verkapte promotie voor nieuwe tabaks- en nicotineproducten, ofwel de ‘smoke-free-alternatieven’. Rokers worden aangemoedigd om heat-not-burn-product IQOS te gaan gebruiken als ‘beter alternatief’, terwijl diverse studies aantonen dat deze producten niet echt rookvrij zijn. STOP stelt dat er geen onafhankelijke langetermijnstudies zijn die aantonen dat het veilige producten zijn. Integendeel.

Het Trimbos-instituut waarschuwt dat verhitte tabak kan ‘leiden tot significante gezondheidsschade’ en dat er aanwijzingen zijn voor ‘een negatief effect’ op de longfunctie en het hart- en vaatstelsel. STOP benadrukt dat meerdere studies erop wijzen dat gebruikers van verhitte tabak blootgesteld worden aan dezelfde schadelijke chemicaliën als gevonden in sigaretten. De Amerikaanse Food and Drug Administration stelt dat PMI niet heeft aangetoond dat IQOS schade of het risico op tabak-gerelateerde ziekten zal verminderen. STOP verwijst ook naar PMI-onderzoeken die laten zien dat 80 stoffen zich exclusief in IQOS-emissies bevinden of in hogere hoeveelheden dan in sigarettenrook, waaronder kankerverwekkende en andere potentieel schadelijke chemicaliën.

Ook zijn er zorgen over de schadelijke gevolgen van het telkens verhitten van teer dat in het elektronische warmtestaafje van de IQOS achterblijft, en de verdere verkoling van verhitte tabak als de staafjes niet telkens worden schoongemaakt. Bij gebruik wordt ook het filter verwarmd, waarbij schadelijke stoffen vrijkomen, zoals formaldehyde, dat ‘al bij zeer lage concentraties toxisch’ is, stelt het Trimbos-instituut.

Verslaving en switchen

Ook wijst Trimbos erop dat de kans op verslaving ‘aanzienlijk’ is, omdat de nicotineconcentratie in verhitte tabak ‘vergelijkbaar’ is met die van sigaretten. STOP haalt een studie aan die stelt dat als heat-not-burn-producten minder nicotine bevatten, gebruikers mogelijk meer gaan gebruiken om hun verslaving te stillen, waardoor ze uiteindelijk meer schadelijke stoffen binnenkrijgen.

Bovendien zijn er twijfels over het ‘switchen’. PMI schat dat van de 24,9 miljoen IQOS-gebruikers, er zo’n 17,8 miljoen ex-rokers zijn die op de IQOS zijn overgestapt. Maar in het jaarrapport van PMI staat dat iemand wordt beschouwd als overstapper als deze persoon de afgelopen zeven dagen uitsluitend verhitte tabak heeft gebruikt. Zo’n korte ‘snapshot’ is “te kort om werkelijk te bepalen of een gebruiker is gestopt met sigaretten”, stelt STOP.

Verhitte tabak helpt niet bij stoppen met roken

Hoewel rokers verhitte tabak gaan gebruiken omdat ze met sigaretten willen stoppen, is er ‘geen bewijs’ dat deze producten daarbij helpen, stellen onderzoekers van het Osaka International Cancer Institute, de Kanagawa University of Human Services en Harvard School of Dental Medicine. Sterker, uit hun recente onderzoek onder 7.044 Japanse respondenten blijkt dat verhitte tabak sigarettenrokers niet helpt om te stoppen, en ook niet voorkomt dat ex-rokers opnieuw gaan roken. De onderzoekers benadrukken dan ook dat deze producten niet moeten worden aanbevolen als stophulp. Educatieve interventies zijn ‘essentieel’, zeggen ze, om de misvattingen die over deze producten bestaan te bestrijden en om alle tabaksproducten te ontmoedigen.

IQOS-promotie via social media

Gezien alle problematische aspecten is het verontrustend dat Philip Morris social media gebruikt voor de wereldwijde marketing van IQOS. Wetenschappers bekeken 59 PMI-websites in verschillende landen, in de periode van mei tot september 2022. Van de 59 bleken er 45 (76,3%) minstens één social media-account in te zetten, aldus de onderzoekers van het Milken Institute School of Public Health van de George Washington University. In totaal telden ze 111 accounts met 490.961 volgers op Facebook, YouTube, Twitter en Instagram. De ruim 2.550 berichten op deze kanalen bestonden uit reclame, eventpromoties, productgebruiksaanwijzingen en prijspromoties. Het toont “de noodzaak van monitoring en tabakscontrolerichtlijnen in het digitale tijdperk”.

Gedreven door winst

STOP stelt dat PMI pas daadwerkelijk een bijdrage levert aan een rookvrije wereld als het geen sigaretten meer produceert of promoot, en ook stopt met het bestrijden van maatregelen die tabaksconsumptie tegengaan. PMI richt de aandacht op smoke-free-producten, maar gaat gewoon door met het aan de man brengen van sigaretten. De retoriek van ‘Unsmoke Your World’ en ‘smoke-free’ zijn pr-uitingen die de tabaksgigant inzet om het imago op te krikken. Deze laten zien dat PMI’s motivatie “winst is, en niet gezondheid”, aldus STOP.

tags:  STOP | smokeless tobacco | antirookonderzoek | stoppen met roken | campagne | tabaksepidemie | IQOS | heat-not-burn | PMI | misleiding