In een open brief aan het kabinet pleiten artsenfederatie KNMG en ruim 70 andere organisaties voor beleid dat mensen bestaanszekerheid biedt. Als de onderliggende oorzaken van armoede niet worden aangepakt, blijft het voor artsen dweilen met de kraan open. Roken is in dit verband de belangrijkste risicofactor.

Door de webredactie

“Lange termijn gezondheidsdoelen moeten wettelijk worden verankerd zodat de urgentie om deze doelen te bereiken breed wordt gevoeld en opgevolgd.” Dat is een van de aanbevelingen aan het kabinet in een open brief van de artsenfederatie KNMG en ruim 70 gezondheids- en andere organisaties. De artsen en ondersteunende partijen pleiten voor een structurele verbetering van de bestaanszekerheid van mensen, wat eveneens een wettelijke grondslag zou moeten krijgen. Beleid op dit vlak moet bovendien tot stand komen in samenwerking met ervaringsdeskundigen, om beter zicht te krijgen op de oorzaken van de keuzes die mensen maken.

De artsen komen in actie omdat ze merken dat zij in hun spreekkamers hoofdzakelijk aan symptoombestrijding doen, maar zelf geen invloed hebben op de onderliggende oorzaken van de klachten van hun patiënten. “Artsen schrijven slaappillen voor aan wie wakker ligt vanwege een baan die op de tocht staat”, beschrijft de brief. “Of een puffer voor een kind met astma, veroorzaakt door een schimmelig huis. Wie voortdurend ieder dubbeltje moet omdraaien, kan in de supermarkt niet anders dan kiezen voor de goedkoopste optie, wat vaak ook de ongezondste is. Als artsen zien wij deze mensen op het spreekuur met knieproblemen door overgewicht.”

Dweilen met de kraan open

Dat voelt als dweilen met de kraan open, schrijven de artsen, die met een groot aantal partijen van binnen en buiten de zorg om tafel zijn gaan zitten om de oorzaken en een aanpak te bespreken. De open brief is nu medeondertekend door (academische) ziekenhuizen, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving, FNV, de Nederlandse Zorgautoriteit, GGD GHOR Nederland, sportkoepel NOC*NSF en verschillende ouderen- en jongerenbonden.

“De impact van de medische zorg op gezondheid van mensen is slechts elf procent. Terwijl leefstijl, en sociale en fysieke omgeving voor bijna zeventig procent iemands gezondheid bepalen”, stelt de brief. De conclusie die de partijen daaruit trekken is dat “kans-gelijkheid vanuit een gezonde sociaaleconomische basis de sleutel is tot een gezonder leven. Iedereen in Nederland verdient een kans op een zo gezond mogelijk leven, ongeacht in welke stad of wijk je wordt geboren, naar welke school je bent gegaan of wat je inkomen is.”

“Nederland is een van de meest welvarende landen van de wereld. Maar in ons land overlijden mensen in een lagere sociaaleconomische positie gemiddeld acht jaar eerder dan mensen in een hogere sociaaleconomische positie. Ook leven ze gemiddeld drieëntwintig jaar in minder goed ervaren gezondheid. De gezondheidsverschillen tussen mensen nemen niet af, maar juist toe”, aldus de brief.

Roken is belangrijkste risicofactor

Wanhoop over het dweilen met de kraan open was 15 jaar geleden precies de reden voor de longartsen Wanda de Kanter en Pauline Dekker om Rookpreventie Jeugd op te richten met het doel tabak uit de samenleving te bannen. Want ook voor longziekten als longkanker en COPD geldt dat die voor 80 tot 90 procent worden veroorzaakt door roken, terwijl artsen meestal slechts de symptomen kunnen bestrijden.

Roken wordt in de KNMG-brief niet expliciet genoemd, maar het is al langer bekend dat roken de belangrijkste risicofactor voor gezondheidsverschillen tussen hoge- en lage-inkomensgroepen is. Recent onderzoek van de Universiteit van Amsterdam toonde dat nog weer eens aan. Daaruit bleek hoezeer de afstand tot de rookvrije generatie verschilt tussen jongeren uit hoge- en lage-inkomensgroepen.

Nicotinevrije generatie in een wet

De in januari gepresenteerde Nederlandse Kankeratlas van het Integraal Kankercentrum Nederland liet op pregnante wijze zien hoe longkanker veel vaker voorkomt in de armste buurten van Nederland vergeleken met de meer welvarende buurten. Net als nu de KNMG, pleit Rookpreventie Jeugd daarom al enige tijd voor het vastleggen van de rookvrije generatie in een wet. In het Nationaal Preventieakkoord is afgesproken dat in 2040 de rookvrije generatie bereikt moet zijn. Dat wil zeggen dat dan geen enkele minderjarige of zwangere en minder dan 5 procent van de volwassenen nog rookt. De afspraken uit het akkoord zijn echter niet meer dan afspraken, terwijl opname in een wet ze tot een verplichting maakt.

Het burgerinitiatief Nicotinee van ConsumentenClaim samen met Rookpreventie Jeugd, Gezondheidskloof.nl, longartsenvereniging NVALT en internistenvereniging NIV gaat nog een stap verder. Dit burgerinitiatief bepleit een verbod op verkoop van alle nicotineproducten aan iedereen die op of na 1 januari 2012 is geboren. Met 40.000 steunbetuigingen komt dit voorstel op de agenda van de Tweede Kamer. 

Steun het burgerinitiatief via nicotinee.nl