UPDATE 09-10-2022
In veel clubs wordt het gebruik van e-sigaretten oogluikend toegestaan. “De vape is niet meer weg te denken uit het uitgaansleven”, schrijven media. Dat beeld wordt bevestigd door een aantal Amsterdamse jongvolwassenen. De handhaving schiet schromelijk tekort.

Door de webredactie

Het rookverbod in de horeca en andere publieke binnenruimten geldt behalve voor traditionele sigaretten ook voor e-sigaretten (vapes) en andere alternatieve rookwaren. De handhaving daarvan schiet echter ernstig tekort. In clubs, cafés en tijdens concerten wordt veel gevapet, vertellen Amsterdamse jongeren aan TabakNee. Uitbaters treden er niet of nauwelijks tegen op, tenzij ze weten dat er controle op komst is.

“Helaas wordt het uitgaansleven (en de schoolpleinen!) tegenwoordig in toenemende mate gekenmerkt door jongeren die enthousiast met elkaar allerlei nieuwe leuk gekleurde en lekker ruikende vapes delen, een ontwikkeling die ogenschijnlijk wordt gedoogd door de aanwezige portieren”, schreef de voorzitter van de Nederlandse longartsenvereniging NVALT Leon van den Toorn vorige week op LinkedIn.

Hij is niet de enige die het opviel. Eind augustus dignaleerde het tijdschrift Flair: “Vapen is een enorme trend. Op festivals lijkt het wel alsof iedereen rondloopt met een gekleurde vape-pen. Ook in het uitgaansleven en gewoon op straat wordt er massaal gerookt met een vape.” En half september meldde NieuwsFlitsapp hetzelfde: “Het is misschien wel de hype van de zomer van 2022: vapes (naast investeren in crypto). De vape is niet meer weg te denken uit het uitgaansleven.”

Clubs treden niet op

Een aantal Amsterdamse jongvolwassenen bevestigt dit beeld. “Ja, ik zie het best vaak”, zegt Eline (21) die in een café-restaurant werkt. “Volgens mij wordt het door veel mensen niet vergeleken met roken, waardoor ze dus denken dat het binnen mag. Bij mij op het werk zeggen we er wel altijd wat van, in de club wordt het minder goed in de gaten gehouden volgens mij.”

“Ik heb wel mensen ermee gezien en sommige vrienden van mij hebben ’t ook gerookt in de club”, vertelt Carlien (24), maar ik heb nog niet meegemaakt dat daartegen werd opgetreden.” En Jan (23) zegt: “Ik zie het wel gebeuren en in sommige clubs wordt ertegen opgetreden, maar vaak laten ze het gewoon gaan.” Ook bij concerten in de bekende concertzalen is vapen veelvoorkomend, weet Mike (25).

Mark (26), zelf werkzaam in een club, vertelt: “Er wordt overal gevapet, ook bij ons in de club. Daar wordt alleen iets van gezegd als we weten dat er die avond gecontroleerd zal worden. Laatst kregen we te horen dat we moesten optreden tegen vapers omdat er controle zou komen. Kennelijk was dat aangekondigd.” Koos (25), werkzaam in een andere club, vertelt zelfs argeloos dat vapen in deze club is toegestaan.

‘E-sigaret is begin van verslaving’

NVALT-voorzitter Van den Toorn maakt zich grote zorgen over de alomtegenwoordige e-sigaret. “Het gebruik van de e-sigaret lijkt daarmee weg te gaan van een (dubieus) middel om te stoppen met roken. Immers, het overgrote deel van de jongeren die de e-sigaret gebruiken (vapen) heeft nog nooit een gewone sigaret aangeraakt, maar heeft wel veel meer kans om dat ooit te gaan doen, in vergelijking met jongeren die nooit een e-sigaret hebben gebruikt. De e-sigaret moet daarom worden beschouwd als het begin van de verslaving, die later wordt voortgezet met het roken van gewone sigaretten.”

Van den Toorn noemt de vergelijking tussen de schadelijkheid van e-sigaretten en traditionele sigaretten ‘appels met peren vergelijken’. “De e-sigaret is een verslavend, schadelijk product dat op lange termijn vrijwel zeker kanker kan veroorzaken, hoewel we over dat laatste natuurlijk nog geen precieze cijfers hebben. Maar simpel gezegd: onze luchtwegen zijn niet bedoeld om allerlei verwarmde stoffen naar onze longblaasjes te geleiden, en dus ondervinden ze daar schade van.
“Laten we haast maken met maatregelen die het gebruik van de e-sigaret terugdringen, zoals het verbannen van smaakjes en kleurtjes, een verbod op online verkoop en het invoeren van een vergunningstelsel!”

Meer voorlichting, betere handhaving

Met dat laatste refereert Van den Toorn aan de noodzaak om de verkoop van alle rookwaren onder een vergunningstelsel te brengen, zodat de handhaving van de leeftijdsgrens beter kan worden gecontroleerd en vestigingen van tabakswinkels in de nabijheid van scholen kunnen worden tegengegaan.

Ondertussen lijkt heldere voorlichting over het rookverbod richting horeca en uitgaanspubliek een eerste vereiste en is een intensivering van de (onaangekondigde) handhaving door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit klaarblijkelijk ook noodzakelijk.

De namen van de Amsterdamse jongeren in dit stuk zijn gefingeerd. Hun echte namen zijn bij de redactie bekend.

UPDATE 09-10-2022

Een rondgang van de NOS langs beveiligers en eigenaren van clubs bevestigt het beeld dat TabakNee hierboven siganeleerde. “Als we controleren op vapes, moeten we een of twee extra beveiligers meenemen en dat is voor veel eigenaren van clubs te duur”, zegt een beveiliger. Volgens de beveiligers wordt er onder meer niet ingegrepen “omdat sommige clubeigenaren de sfeer niet willen bederven.” Ondertussen bestrijdt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit het beeld dat te weinig wordt gecontroleerd. “Wij controleren op het moment dat wij verwachten dat er overtredingen plaatsvinden”, zegt een woordvoerder. Maar dat is dus vrijwel alle avonden in alle clubs het geval en daar heeft de NVWA de mankracht niet voor.