Miljoenen wegwerp-e-sigaretten worden niet gerecycled ondanks dat ze lithium bevatten, een schaarse metaalsoort nodig voor de productie van batterijen. Deze afvalsoort is brandgevaarlijk en bevat voor het milieu zeer schadelijke stoffen.

Door de webredactie

Volgens onderzoek van Keep Britain Tidy zijn sigarettenpeuken de meest voorkomende vorm van zwerfvuil in het Verenigd Koninkrijk. Peuken zijn gemaakt van plastic en blijven jarenlang liggen, waarbij chemicaliën in de natuur en het water terechtkomen die schadelijk zijn voor planten en dieren; een nachtmerrie voor het milieu. De belangrijkste strategie van de Britse overheid om dit probleem aan te pakken is het terugdringen van het aantal rokers. Eén maatregel is het promoten van e-sigaretten als alternatief voor de sigaret. “De overheid moet vapen omarmen en promoten als effectief middel om mensen te helpen stoppen met roken”, luidt een recent adviesrapport. Maar is een e-sigaret wel beter voor het milieu, en in het bijzonder de wegwerp-vape, die de afgelopen jaren enorm in populariteit is gestegen? Een gezamenlijk onderzoek door The Bureau of Investigative Journalism, Sky News en The Daily Telegraph heeft berekend dat er in het VK elke seconde twee e-sigaretten worden weggegooid. In een jaar tijd zit er in deze afvalstroom genoeg lithium voor zo’n 1.200 elektrische auto-batterijen.

Recyclen niet te doen

Buitenshuis is de meest voor de hand liggende plek om een gebruikte wegwerp-vape te lozen in een openbare prullenbak. Meer dan de helft van de mensen die dit soort e-sigaretten roken, doet dat dan ook, blijkt uit het onderzoek. Hoewel elke vape slechts 0,15 g lithium bevat, betekent de omvang van het afval dat er jaarlijks 10 ton van het metaal op de vuilnisbelt belandt. Gebruikers die een wegwerp-vape op een milieuvriendelijke manier willen weggooien hebben pech: er is nog geen recyclingprogramma voor wegwerp-vapes in het VK, en zelfs bij batterij-inleverplekken kun je niet altijd terecht. De wegwerp-vapes die afgelopen jaren op de Britse markt zijn gekomen, gebruiken verschillende types lithiumbatterijen met verschillende recycle-eisen.
De vape-producenten zelf geven bepaald niet het goede voorbeeld. Van de twee grootste merken in het VK – Elf Bar en Geek Bar, samen goed voor een marktaandeel van 60 procent – konden de onderzoekers geen registratie vinden waaruit zou blijken dat ze aan de wettelijk verplichte elektronische afvaleisen voldoen. Daarnaast lijken ze ook geen stappen te zetten om recycling te bevorderen. De bedrijven hebben niet gereageerd op verzoeken om commentaar op het onderzoek.

Risico’s: brand en milieuvervuiling

Het weggooien van de e-sigaretten bij het gewone afval brengt een groot aantal risico’s met zich mee, ook voor werknemers van afval- en recyclingbedrijven. De lithiumbatterijen kunnen bijvoorbeeld brand veroorzaken wanneer ze geplet worden in een vuilniswagen of afvalverwerkingsfabriek. Het afval is dan brandstof voor het vuur. Batterijen en accu’s spelen steeds vaker een rol bij het ontstaan van afvalbranden. Zo veroorzaakte een lithiumbatterij recentelijk een grote brand bij een Nederlandse metaalhandel in Heereveen. Daarnaast bevatten de vapes e-vloeistoffen, die net als sigarettenpeuken giftige chemicaliën bevatten. Wanneer deze in het milieu komen vervuilen ze de bodem en het grondwater.

Kinderen massaal aan de wegwerp-vape

Voor 2021 waren de meeste wegwerp-e-sigaretten zo ontworpen dat ze op een traditionele sigaret leken. Ze werden over het algemeen geproduceerd door de grote tabaksfabrikanten en waren meer gericht op oudere rokers. Inmiddels zijn er een hoop nieuwe merken bij gekomen. Die zien er hip en kleurig uit en trekken daarmee een jongere doelgroep. Bovendien zijn ze verkrijgbaar in allerlei zoete smaakjes als ‘bosbes bubblegum’ en ‘watermeloen’. Kinderen gebruiken ze dan ook massaal, ondanks dat e-sigaretten helemaal niet aan jongeren onder de 18 verkocht mogen worden. Het gebruik van de wegwerp-e-sigaret onder vapende kinderen tussen 11 en 17 jaar groeide van 7 procent in 2020 en 8 procent in 2021 naar 52 procent in 2022.

Ondanks een verbod op e-vloeistof-smaakjes neemt het aantal jongeren en zelfs basisscholieren dat met elektronische sigaretten experimenteert ook in Nederland explosief toe. Nu is het voor een volwassene al moeilijk om erachter te komen hoe de wegwerp-e-sigaret verantwoordelijk weg te gooien, laat staan voor deze groep jongeren.