Dat e-sigaretten een goed alternatief zouden zijn voor tabak lijkt definitief uitgesloten door een Australische analyse van het beschikbare bewijs. De gezondheidsrisico’s van e-sigaretten of vapes zijn aanzienlijk groter dan de mogelijke voordelen. Maar over de langetermijngevolgen ervan weten we te weinig. 

Door de webredactie

E-sigaretten helpen rokers meestal niet om te stoppen, zoals vaak beweerd wordt, maar zorgen er juist voor dat meer mensen tabak gaan roken. De kans dat e-sigaretrokers later (opnieuw) tabak roken is zelfs drie keer groter dan bij mensen die geen e-sigaretten roken. Dat blijkt uit een grootschalige analyse van 189 onderzoeken naar de gezondheidseffecten van e-sigaretgebruik door de Australian National University (ANU).

Volgens de ANU is er wel beperkt bewijs dat e-sigaretten sommige mensen kunnen helpen om te stoppen met roken in een klinische context. De mogelijke voordelen wegen alleen niet op tegen de nadelen. De onderzoekers pleiten ervoor dat e-sigaretten alleen nog op recept verkrijgbaar zijn. Ze zouden dan gebruikt mogen worden onder begeleiding van medische professionals die opgeleid zijn in het helpen van mensen om te stoppen met roken. Elk gebruik van het nicotineproduct buiten de klinische context brengt volgens de onderzoekers alleen ernstige schade met zich mee, zonder enig voordeel.

Jongeren roken steeds vaker e-sigaretten

Onder jongeren, voor wie de nadelen van roken het grootst zijn, wint de e-sigaret aan populariteit. Die trend was al zichtbaar onder Amerikaanse en Nederlandse, maar nu ook onder Australische jongeren. In het ANU-rapport staat dat Australische 18- tot 24-jarigen het meest geneigd zijn e-sigaretten te gebruiken. Daarna zitten de meeste e-sigaretrokers tussen 14- tot 17-jarigen. In 2016 rookte 19,2 procent van de jongeren e-sigaretten, in 2019 steeg dit naar 26,1 procent. Het zijn vooral jonge mannen die de afgelopen drie jaar vaker e-sigaretten, maar ook (meestal tegelijkertijd) traditionele sigaretten zijn gaan roken, aldus de onderzoekers.

Nog te weinig bekend

Volgens de analyse is er overtuigend bewijs dat e-sigaretten voor gezondheidsproblemen zorgen, zoals longletsel, vergiftiging, brandwonden, toevallen en natuurlijk verslaving. Ze veroorzaken ook minder ernstige schade, zoals irritatie van de keel en misselijkheid. Bovendien is er bewijs dat e-sigaretten damp produceren die in binnenruimtes blijft hangen. Deze is mogelijk ook schadelijk voor niet-rokers. Dus het meeroken van damp kan slecht zijn voor de gezondheid.

Toch is er nog te weinig bekend over vapen en de langetermijneffecten ervan, benadrukken de onderzoekers. Er is geen of onvoldoende bewijs beschikbaar over de langetermijneffecten van e-sigaretten in relatie tot bijvoorbeeld hart- en vaatziekten, kanker, aandoeningen van de luchtwegen (naast longletsel), geestelijke gezondheid, ontwikkeling bij jongeren, voortplanting en slaap.

Mogelijk schadelijker dan gedacht

Een onderzoek van de universiteiten in San Diego en Toledo naar de in de VS beruchte Juul e-sigaretten maakte kortgeleden duidelijk hoe weinig we nog weten over zulke producten. Dagelijks gebruik van de Juul heeft mogelijk vergaande gezondheidsgevolgen. Het zorgt bij muizen namelijk voor ontstekingsreacties in meerdere organen, zoals de darmen, het hart en het brein. Een ontsteking in de hersenen kan bijdragen aan gedragsveranderingen en stemmingsstoornissen. Darmontsteking wordt vaak gekoppeld aan een algehele slechte gezondheid en hartontsteking leidt tot hart- en vaatziekten.

Ook blijkt het verschil in chemicaliën tussen e-vloeistoffen uit te maken. Menthol e-vloeistof zorgt bijvoorbeeld voor meer ontsteking in de longen dan de mango-variant. Juul maakt gebruik van de nog verslavendere nicotinezouten in haar e-vloeistoffen. Hoewel de Juul inmiddels in de EU verboden is, worden nicotinezouten ook door vapemerken gebruikt die wel in Nederland te koop zijn. Het is niet onwaarschijnlijk dat deze producten bij dagelijks gebruik ook voor ontstekingsreacties zorgen. Het RIVM riep de overheid al op om extra regels voor nicotinezout-houdende vloeistoffen op te stellen.