Tabaksfabrikant 22nd Century Tobacco mag in de VS nicotinearme sigaretten verkopen als ‘tabaksproducten met een gewijzigd risico’. Met 95 procent minder nicotine zijn deze sigaretten niet of nauwelijks verslavend, wat kan zorgen dat mensen minder gaan roken. Maar veilig zijn ze niet en nicotinereductie werkt alleen als die verplicht wordt voor alle sigaretten.

Door de webredactie

De Amerikaanse Food & Drug Administration (FDA) geeft tabaksfabrikant 22nd Century Tobacco Group toestemming sigaretten met een zeer laag nicotinegehalte op de markt te brengen als ‘tabaksproducten met een gewijzigd risico’ (Modified Risk Tobacco Produts of MRTP’s). Volgens de FDA helpen de filtersigaretten van het merk VLN King en VLN Menthol King rokers om hun inname van nicotine te verminderen. Het is voor het eerst dat de FDA deze toestemming geeft aan tabaksproducten die worden verbrand, sigaretten dus.

De toestemming houdt in dat 22nd Century Tobacco in de marketing van beide merkvarianten de claims mag opnemen dat ze 95 procent minder nicotine bevatten, dat ze ‘helpen uw nicotineconsumptie te verminderen’ of dat ze ‘uw nicotineconsumptie aanmerkelijk verminderen’. Op de verpakking en in reclame (waar die is toegestaan) moet de fabrikant bovendien vermelden: ‘Helpt u minder te roken’. Daarnaast beveelt de FDA aan het statement toe te voegen: ‘Nicotine is verslavend. Minder nicotine betekent NIET veiliger. Alle sigaretten kunnen ziekte en sterfte veroorzaken’. Verder moeten verpakkingen nog steeds een van de gebruikelijke verplichte gezondheidswaarschuwingen bevatten.

‘Niet veilig of FDA-goedgekeurd’

“Onze missie is om manieren te vinden die een eind te maken aan tabak-gerelateerde ziekten en sterfte”, verklaarde Mitch Zeller, JD, directeur van het Center for Tobacco Products van de FDA, de toestemming. “We weten dat drie op de vier volwassen rokers willen stoppen en de gegevens over deze producten laten zien dat ze verslaafde volwassen rokers kunnen helpen om over te stappen van zeer verslavende sigaretten. Opties zoals de producten die vandaag zijn toegelaten, die minder nicotine bevatten en redelijkerwijs de nicotineafhankelijkheid verminderen, kunnen volwassen rokers helpen. Als volwassen rokers minder verslaafd zijn aan sigaretten, zullen ze waarschijnlijk minder roken en mogelijk minder worden blootgesteld aan schadelijke chemicaliën die tabak-gerelateerde ziekten en de dood veroorzaken.”

In het persbericht stelt de FDA nadrukkelijk dat de toelating van deze producten niet als veilig of ‘goedgekeurd door de FDA’ moeten worden beschouwd. “Er bestaan geen veilige tabaksproducten, dus mensen, in het bijzonder jongeren, die nu geen tabaksproducten gebruiken moeten niet beginnen om ze te gebruiken, noch enig ander tabaksproduct.”

De tabaksfabrikant mag daarom alleen de toegelaten claims gebruiken en geen claims waarmee consumenten misleid kunnen worden. De VLN-sigaretten mogen dus bijvoorbeeld niet als therapeutisch hulpmiddel bij het stoppen met roken worden aangeprezen.

96 procent minder nicotine

De FDA baseert haar beslissing op onderzoek van zowel 22nd Century Tobacco als van de FDA zelf, waaruit blijkt dat de VLN-sigaretten ten minste 96 procent minder nicotine bevatten dan de meerderheid van de op de markt aanwezige conventionele sigarettenmerken. Ook blijkt dat consumenten van de VLN-sigaretten hun blootstelling aan nicotine met 95 procent kunnen verminderen en daarmee ook hun afhankelijkheid van nicotine. Het verschil in bovengenoemde percentages wordt in het FDA-persbericht niet nader verklaard.

22nd Century Tobacco is een tabaksproducent in Buffalo (NY) die inzet op de productie van tabaksplanten met verlaagd nicotinegehalte en hennep- en cannabisplanten met een lager THC-gehalte. Het bedrijf bestaat al sinds 1998 en wordt nu geleid door bestuurders met achtergronden in zowel de farmaceutische als de tabaksindustrie. Niettemin zet de firma zich nadrukkelijk af tegen de weinig geloofwaardige claims van traditionele tabaksfirma’s die beweren ‘voorbij het roken’ te gaan en een ‘rookvrije wereld’ na te streven. In een persbericht van april 2021 stelt 22nd Century dat “Big Tobacco alleen maar geïnteresseerd lijkt in producten die een verslaving creëren en onderhouden, ongeacht de kosten voor de samenleving en de volksgezondheid.”

22nd Century reageerde met dat persbericht op het nieuws dat de nieuwe Biden-regering in de VS een verplichte verlaging van het nicotinegehalte in sigaretten onderzocht. Die aankondiging deed (tijdelijk) de aandelen van tabaksfabrikant Altria kelderen.

Licenties beschikbaar voor Big Tobacco

22nd Century zegt niettemin graag bereid te zijn de technologie om de nicotinegehaltes in tabak te verminderen in licenties te delen met de grote tabaksfirma’s, “zodat de gehele industrie kan aanhaken bij 22nd Century’s streven om de schade te verminderen die wordt veroorzaakt door roken en om toekomstige generaties te behoeden om ooit nog verslaafd te raken aan sigaretten.”

De FDA zette nicotinereductie in 2018 al op de agenda toen het aankondigde onderzoek te doen naar een verplichte beperking van het nicotinegehalte in sigaretten tot een niet-verslavend niveau. Ongeveer tegelijkertijd bracht de Wereldgezondheidsorganisatie experts bijeen om het onderwerp te onderzoeken.

Alleen effectief bij verplichting

Rookpreventie Jeugd riep in 2018 ook op tot het minder verslavend maken van sigaretten en in antwoord op Kamervragen van SP-Kamerlid Henk van Gerven liet ook demissionair staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS) in januari 2021 weten een voorstander te zijn van het idee. Cruciaal is daarbij dat die nicotinereductie verplicht wordt voor alle op de markt aanwezige sigaretten. Wanneer traditionele sigaretten met een hoog nicotinegehalte (wettelijk is maximaal 1 mg toegestaan) blijven bestaan naast nicotinearme sigaretten, kunnen die laatste juist het averechts effect hebben dat ze jongeren verleiden ermee te gaan experimenteren, waarna ze over kunnen stappen op sigaretten met meer nicotine.

Blokhuis gaf destijds aan dat verplichte nicotinereductie alleen in Europees verband geregeld kan worden en noemde het ‘een mooie uitdaging voor een volgend kabinet’ om dit te agenderen bij de komende herziening van de Tabaksproductenrichtlijn.

Bekende maatregelen blijven de kern

Experts van de universiteiten van Californië en Sydney waarschuwden in het wetenschappelijk tijdschrift Tobacco Induced Diseases (TID) dat communicatie rond nicotinearme sigaretten niet eenvoudig zal zijn, onder meer omdat nicotine weliswaar de belangrijkste, maar niet de enige component is die een sigaret verslavend maakt. Bovendien kan toch de indruk ontstaan dat nicotinearme sigaretten veiliger of gezonder zouden zijn. Zij concludeerden dan ook dat bewezen effectieve maatregelen als accijnsheffing, reclame- en rookverboden en gezondheidswaarschuwingen de kern van ieder tabaksontmoedigingsbeleid moeten blijven.

Rookpreventie Jeugd pleit daarnaast voor een sterke beperking van het aantal verkooppunten via een vergunningstelsel en voor het wettelijk verankeren van de rookvrije generatie. Daarmee wordt in de wet vastgelegd dat vanaf 2035 elk jaar de minimumleeftijd voor aankoop van sigaretten met een jaar wordt verhoogd. Op die manier zullen kinderen geboren vanaf 2017 nooit meer sigaretten kunnen kopen.