Uit het Country Health Profile 2021 over Nederland, opgemaakt door de OECD, de internationale organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling, blijkt dat tabaksconsumptie de belangrijkste gedragsrisicofactor is die bijdraagt aan de sterfte in Nederland en dat die hier hoger is dan het Europese gemiddelde. Het nieuwe kabinet kan aan de bak.

Door de webredactie

Ten opzichte van de andere Europese lidstaten heeft Nederland minder dan gemiddelde sterftecijfers als het gaat om doodsoorzaken die te voorkomen zijn, meldt de OECD, de internationale organisatie voor economische samenwerking, in Netherlands: Country Health Profile 2021. Het rapport is opgesteld in samenwerking met het European Observatory on Health Systems and Policies en de Europese Commissie.

Tot zover het goede nieuws. De resultaten laten namelijk wel zien dat een op de vijf Nederlandse sterfgevallen in 2019 het gevolg was van tabaksconsumptie (ieder jaar nog zo’n 20.000 mensen) en dat was juist hoger dan het Europese gemiddelde (21 procent in Nederland versus 17 procent in de EU). De Nederlandse sterftecijfers door longkanker en de longziekte COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) behoren zelfs tot de hoogste in Europa. Meer dan eenderde van alle sterfgevallen in Nederland kunnen toegeschreven worden aan gedragsrisicofactoren, roken is daar de dodelijkste van.

Nalatenschap vroegere generaties

“Mannen in Nederland leven bijna twee jaar langer dan het Europese gemiddelde, terwijl Nederlandse vrouwen juist vijf maanden korter leven”, staat in het rapport. “Dat laatste gegeven is toe te schrijven aan de nalatenschap van een hoge rookprevalentie onder vroegere generaties, waardoor het aantal vrouwen met longkanker is toegenomen.”

Kabinet moet meer inzetten op rookpreventie

Het rapport maakt duidelijk dat het nieuwe kabinet vooral door moet zetten op rookpreventie. Slechts 3 procent van het Nederlandse zorgbudget gaat volgens de OECD naar preventie, terwijl de uitgaven voor langdurige zorg in Nederland bijna twee keer zo hoog zijn als in de rest van Europa. Als Nederland de zorgkosten wil verlagen, zal het in de toekomst enorme besparingen kunnen doen door nú op preventie in te zetten.

Het aantal rokers daalt in Nederland mondjesmaat. Uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat in 2020 nog 20 procent van de 18-plussers rookte (in 2015 was dit 26 procent). Er blijkt een groot verschil in opleidingsniveau te zijn. Onder hoogopgeleiden rookt slechts 10 procent van de volwassenen boven de 25 jaar, terwijl dat onder vmbo-opgeleiden 25 procent is.

Dat zulke gemiddelden een vertekend beeld geven bewijst het staatje op volksgezondheidenzorg.info met de prevalentiecijfers naar leeftijd, geslacht en opleiding. Daaruit blijkt dat bijna 57 procent van de laagopgeleide mannen tussen 25 en 44 jaar rookt.

Ingrijpende maatregelen helpen

Rookpreventie Jeugd pleit al jaren voor ingrijpende maatregelen om het roken tegen te gaan, zoals een flinke accijnsverhoging, het terugdringen van het aantal tabaksverkooppunten en het versneld realiseren van een rookvrije generatie.

Nu beoogt de Nederlandse overheid via het Nationaal Preventieakkoord die rookvrije generatie in 2040 te hebben bereikt (er is sprake van een rookvrije generatie als minder dan 5 procent van de bevolking en geen enkele jongere nog rookt), maar andere landen zoals Nieuw-Zeeland, Ierland, Groot-Brittannië en Finland beogen dat al in 2025 (eerste twee) of 2030 (laatste twee) voor elkaar te hebben. Hoe sneller die generatie er is, hoe minder mensen er immers zullen sterven aan de gevolgen van tabaksgebruik.

Nicotinegehalte verlagen en tabaksverslavingsfonds

Een ander voorstel van Rookpreventie Jeugd betreft de instelling van een tabaksverslavingsfonds, waarbij de industrie verplicht geld moet afdragen dat daarna bijvoorbeeld kan worden besteed aan antirookcampagnes, rookpreventie, rookstophulp en gezondheidszorg.

Ook zou de overheid een grote slag kunnen slaan door nicotinegehaltes in sigaretten verplicht te verlagen, zodat sigaretten niet meer verslavend zijn en het daardoor makkelijker wordt om met roken te stoppen en er überhaupt niet aan verslaafd te raken.

De nieuwe staatssecretaris van Jeugd en Preventie, Maarten van Ooijen (ChristenUnie), heeft met de steun in de rug van het OECD-rapport, alle reden om bovengenoemde preventiemaatregelen prioriteit te geven.