‘Onaangenaam verrast’, zijn de Gezondheidsfondsen voor Rookvrij nu blijkt dat Kantar, het onderzoeksbureau dat regelmatig opdrachten voor hen uitvoert, ook voor de tabaksindustrie werkt. Kantar moet gaan kiezen, want beide partijen blijven bedienen is geen optie.

Door de webredactie

Recent publiceerde de overheid correspondentie met de tabaksindustrie, iets dat volgens de transparantieregels van het internationale antirookverdrag FCTC, artikel 5.3 sinds 2005 verplicht is. Uit deze recente publicaties blijkt dat Kantar Nederland ten minste sinds 2019 onderzoek doet voor de Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakfabrikanten (VSK). “Een van de doelstellingen van de VSK is het kunnen presenteren van op feiten gebaseerde documenten over accijns-en prijs gerelateerde kwesties”, zo schrijft Kantar in een tussenrapport. “De VSK wil daarom cijfers hebben over de effecten van accijns- en prijsverhogingen op grensoverschrijdende handel, namaakhandel en illegale handel van sigaretten.”

Accijnszegels van lege pakjes

In het eerste deel van het onderzoek werden op straat lege pakjes verzameld, om daarvan de accijnszegels te analyseren. Daarmee wordt dan vastgesteld hoeveel sigaretten er over de grens zijn gekocht, dan wel uit illegale bron komen. In het tweede deel zijn respondenten verzocht de verpakkingen van hun opgerookte sigaretten zelf te registreren. “Met dit onderzoek assisteren wij de VSK om de benodigde informatie boven water te krijgen om een meer op feiten gebaseerde dialoog aan te kunnen gaan over accijns- en prijsverhogingen van sigaretten”, aldus Kantar. In 2021 staan nog onderzoeken gepland in twee kwartalen, zowel voor sigaretten als voor shag.

De tabaksindustrie gebruikt dit soort onderzoek om aan te tonen dat accijnsverhogingen een averechts effect zouden hebben en door toename van illegale handel en aankopen over de grens de overheid veel inkomsten zouden schelen. KPMG voert met regelmaat hetzelfde soort onderzoek uit voor Philip Morris, dat echter steeds volstrekt oncontroleerbaar is. De overheid moet zulk onderzoek dan ook als ongeoorloofde pogingen tot beleidsbeïnvloeding beschouwen en ongezien naast zich neerleggen.

Aparte divisies

Onderzoeksbureau Kantar Nederland is onderdeel van Kantar International. Het is volgens hun eigen website “de grootste organisatie ter wereld op het gebied van data, insights en consultancy”. Een woordvoerder van Kantar legt uit dat dit onderzoek door een aparte divisie van hun bureau wordt gedaan. Kantar Public is de tak die onderzoek doet naar de publieke dienstverlening “in de meest brede zin van het woord”. Opdrachtgevers zijn onder meer de Rijksoverheid, ngo’s, goededoelenorganisaties, scholen en universiteiten. Wereldwijd staat Kantar Public los van de andere divisies. Kantar Insights werkt vooral voor commerciële klanten, waaronder dus ook de tabaksfabrikanten.

‘Geen normale industrie’

Gezondheidsfondsen voor Rookvrij laat al zijn onderzoek door Kantar Public doen. De organisatie had geen weet van de connectie tussen Kantar en de tabaksindustrie. Mischa Stubenitsky, woordvoerder van Gezondheidsfondsen voor Rookvrij: “We zijn onaangenaam verrast door het feit dat Kantar dit onderzoek voor de tabaksindustrie uitvoert. De tabaksindustrie is gezien haar extreem dodelijke en verslavende product geen normale industrie. Wij werken zelf niet samen met deze industrie en dat verwachten wij ook van alle organisaties waar wij mee samenwerken. Die afspraak hebben we al sinds de oprichting.”

Passende maatregelen

Gezondheidsfondsen voor Rookvrij heeft na het vernemen van het lopende onderzoek door Kantar in opdracht van VSK, onmiddellijk contact opgenomen met Kantar. “Hoewel de divisie die onze onderzoeken uitvoert (Kantar Public) een andere is dan de divisie die het desbetreffende onderzoek voor de industrie heeft uitgevoerd (Kantar Insights), hebben we tegen Kantar gezegd dat wij van ze verwachten dat ze hier zo snel mogelijk mee zullen stoppen”, vertelt Stubenitsky. “Anders zullen we passende maatregelen nemen. Ik moet er wel bij zeggen dat onze contactpersoon bij Kantar Public ook verbaasd was over het lopende onderzoek van Kantar Insights. Maar dat neemt niet weg dat dit een onwenselijke combinatie is.”