OPINIE
In Maleisië probeert het ministerie van Volksgezondheid te regelen dat de accijns die de overheid ontvangt via tabaksverkoop, wordt besteed aan de financiering van rookstopmethoden. Daarmee zou Maleisië voorlopen op Nederland, dat het idee van een verslavingsfonds al lang negeert.

Door de webredactie

“We zijn in gesprek met het ministerie van Financiën om ervoor te zorgen dat ook de accijns op sigaretten ingezet kan worden om de behandeling te betalen van rokers die willen stoppen,” zegt de Maleisische minister van Volksgezondheid dr. Adham Baba tegen The Star. Als het Adham Baba lukt om dat voor elkaar te krijgen, zal Maleisië flink voorlopen op Nederland, er komt dan een enorm bedrag vrij om rookstopmethoden mee te vergoeden en eventueel ook meer aan tabakspreventie uit te geven.

In Maleisië rookt ongeveer 21 procent van de bevolking en het ministerie van Volksgezondheid hoopt dat aantal naar beneden te brengen. In Nederland is dat volgens het Trimbos-instituut eenzelfde percentage, 21,7 procent. Ook hier probeert staatssecretaris Blokhuis er alles aan te doen het aantal rokers terug te dringen.

De vervuiler betaalt

In 2018 presenteerde Blokhuis het Nationaal Preventieakkoord, waarin allerlei maatregelen staan die ervoor moeten zorgen dat er in 2040 een rookvrije generatie zal zijn. Maar of tijdens het overleg om tot dat Preventieakkoord te komen ook serieus besproken is of er een tabaksverslavingsfonds zou kunnen komen, is onduidelijk. Terwijl het idee voor zo’n fonds al een tijd bestaat en in 2018 is geopperd door het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) en Rookpreventie Jeugd. Volgens het principe dat de vervuiler betaalt, zou (een gedeelte van) de tabaksaccijns, die jaarlijks nog altijd op zo’n 2 miljard euro uitkomt, naar een fonds moeten vloeien waarmee de maatregelen uit het Nationaal Preventieakkoord bekostigd kunnen worden. Er komt dan een flinke pot voor tabakspreventie, antirookreclames en rookstopbehandelingen bij.

Nu is die pot ontzettend klein, zo vinden blijkbaar ook GroenLinks en ChristenUnie, website Welingelichte Kringen meldt dat zij afgelopen woensdag tijdens het debat over de zorgbegroting 2021 voorgesteld hebben om aan de 10 miljoen euro bedoeld voor de uitvoering van het Preventieakkoord, niet minder dan 3 miljoen euro toe te voegen.

Preventieloket

Eerder werd gesteld dat het niet mogelijk is om belasting te oormerken. Toch is het tegendeel daarvan allang bewezen met de komst van een gokverslavingsfonds, waarbij de aanbieders van kansspelen een percentage van hun bruto spelresultaat afdragen aan dat fonds. Daarvan wordt onderzoek naar de preventie van kansspelverslaving betaald, maar ook anonieme hulp en een landelijk preventieloket waar spelers terecht kunnen voor informatie en doorverwijzingen. Waarom dat niet ook voor tabak kan worden ingesteld is een raadsel.

Ook het ‘kwartje van Kok’ is een voorbeeld van belastinginkomsten die wel degelijk geoormerkt kunnen worden. Dat de tabaksindustrie niet erg warmliep voor dit idee, omdat ze vinden dat ze al zoveel belasting betalen, verbaast niemand. Alles wat hun winsten kan temperen, zien ze immers als een nadeel.

De samenleving betaalt

Hoe dan ook, op dit moment draagt de tabaksindustrie op geen enkele manier bij aan de preventie van roken, hulp bij stoppen met roken, publieksvoorlichting en de behandeling van ziektes die veroorzaakt worden door roken, om nog maar te zwijgen van kosten door ziekteverzuim en al het persoonlijk leed dat tabak-gerelateerde ziektes en doden veroorzaken. Vrijwel alle kosten worden gedragen door de samenleving als geheel (via de ziektekostenverzekering).

Het is de hoogste tijd dat deze kosten niet meer op de samenleving worden afgewenteld, maar dat de tabaksindustrie gaat meebetalen aan het voorkomen én oplossen van de schade die ze veroorzaakt.