Uit onderzoek van het Organized Crime and Corruption Reporting Project blijkt dat de tabaksindustrie op verschillende manieren heeft geprobeerd om de wereldwijde aanpak van tabakssmokkel te ondermijnen.

Door de webredactie

Het Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP), een onderzoeksjournalistiek platform, heeft een nieuw rapport uitgebracht dat Without a Trace heet en over de tabaksindustrie gaat. Tien jaar geleden ontdekte het OCCRP dat tabaksfabrikanten miljarden sigaretten de zwarte markt op smokkelden en daarmee de georganiseerde misdaad en corruptie stimuleerden. Nu, tien jaar later, heeft OCCRP opnieuw onderzocht hoe de tabaksindustrie met smokkel omgaat. Uit het onderzoek blijkt dat de industrie de wereldwijde aanpak van tabakssmokkel nog altijd probeert te ondermijnen.

Track & Trace

De Europese lidstaten moeten per mei 2019 een Track & Trace-systeem hebben ingevoerd, waarbij tabaksverpakkingen van unieke codes zijn voorzien zodat, als ze op de zwarte markt opduiken, achterhaald kan worden waar ze uit de productieketen zijn verdwenen. Uit het OCCRP-verhaal The EU’s Track and Trace Smokescreen blijkt dat de tabaksindustrie er jaren aan heeft gewerkt om zelf zo’n systeem te ontwerpen om hun productieketen transparant te maken. Uiteindelijk koos de Europese Unie voor een systeem dat los zou staan van de tabaksindustrie. Maar volgens OCCRP zeggen experts dat het onduidelijk is of het huidige systeem naar behoren werkt en dat belangrijke onderdelen van het systeem zijn aangeleverd door bedrijven die zich onafhankelijk voordeden, maar banden met de tabaksindustrie blijken te hebben (in Nederland is dat Atos, die de schijn van belangenverstrengeling tegen heeft, red.)

Stel dat de tabaksfabrikanten opnieuw betrapt worden op het smokkelen van tabak, dan staat daar volgens de OCCRP niet overal een straf op: “Hoewel de producten van iedereen die met het systeem fraudeert in beslag worden genomen, is de boete die er in Zweden op staat, één enkele euro. In Duitsland en Groot-Brittannië staat er helemaal geen boete of andere juridische consequentie op.”

Aankloppen in Europa

Ondertussen zijn tabaksfabrikanten over de hele wereld aan het lobbyen om hetzelfde systeem ingevoerd te krijgen. In Afrika heeft de industrie de overheid daar al over benaderd. En ook in Aziatische landen probeert de industrie dit Track & Trace-systeem aan de man te brengen. Deze landen zijn volgens het OCCRP juist in Europa aan het aankloppen om hierover advies te vragen.

Het OCCRP heeft ook ontdekt dat de tabaksindustrie er in Pakistan in is geslaagd om de overheid zo te beïnvloeden dat ze een contract heeft gesloten met het door de industrie geprefereerde bedrijf dat illegale sigaretten op moet gaan sporen.

Omgekocht

Verder blijkt dat Philip Morris in Italië meerdere medewerkers van de douane heeft omgekocht om bijvoorbeeld het invoeren van prijsverhogingen op tabak uit te stellen. Wat Philip Morris met de extra tijd waarin de oude prijs bleef gelden heeft gedaan, is niet duidelijk geworden. In theorie kan de Marlboro-producent duizenden pakjes sigaretten extra hebben geïmporteerd tegen de oude prijs.

De tabaksfabrikanten ontkennen alle bevindingen van het OCCRP.