Een meerderheid in de Tweede Kamer heeft in december een motie aangenomen die het kabinet verzoekt supermarkten op te roepen om te stoppen met de verkoop van tabak. Zoals te verwachten stemden de rechtse partijen VVD, PVV en FvD tegen. Staatssecretaris Blokhuis is blij met de motie.

Door de webredactie 

Vlak voor het kerstreces heeft een meerderheid van de Tweede Kamer een motie aangenomen van het Tweede Kamerlid Henk van Gerven (SP) waarin de Kamer het kabinet verzoekt om supermarkten op te roepen tabakswaren uit hun assortiment te halen. Van Gerven is de enige arts in de Tweede Kamer en niet toevallig het meest actief op het tabaksdossier. Hij reageerde in november tijdens een Algemeen Overleg over Verslavingszorg en Drugsbeleid met zijn motie op de dramatische cijfers van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) over de handhaving van de leeftijdsgrens voor tabaksverkoop.

“De slaagkans [voor jongeren onder de 18 jaar] om tabak te kopen bij supermarkten en tabakswinkels ziet er niet goed uit,” zei Van Gerven. “In 2016 was de slaagkans in supermarkten 53% en in 2018 81%. Bij tabakswinkels is die kans gestegen van 62% naar 94%. Dat zijn cijfers waar je niet blij van wordt. Wat gaan we daaraan doen? Moeten we bijvoorbeeld toe naar veel minder verkooppunten en het beperken van de verkooppunten van tabak tot tabaksspeciaalzaken?” 

Feiten

De feiten zijn geheel aan de kant van Van Gerven. De helft van de tabak wordt in de supermarkten gekocht. Er waren in Nederland in 2018 volgens de branchevereniging Distrifood een kleine 4000 supermarkten, waarbij Albert Heijn met 971 vestigingen en een marktaandeel van 34,7% verreweg de grootste is. Lidl, die de tabak uitgebannen heeft, komt op 425 supermarkten en een marktaandeel van 10,9%. De getallen over het aantal supermarkten verschillen nogal, sommige tellingen komen op ruim 6000 supermarkten, het is waarschijnlijk maar net hoe je een supermarkt definieert, wij houden het aantal aan van Distrifood.

Motie

Van Gerven diende op 18 december de volgende motie in:

De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat het toezicht op de verkoop van tabak aan jongeren onder de 18 jaar in supermarkten niet effectief is; constaterende dat de omzetcijfers van de Nederlandse supermarkten op rookwaren in 2018 meer dan 2 miljard euro bedroegen; constaterende dat supermarkten verantwoordelijk zijn voor 50% van de verkoop van tabak en daarmee verkoopkanaal nummer één voor tabakswaren zijn; van mening dat de verkoop van tabakswaren door supermarkten onwenselijk is en dat onder andere de Lidl al met deze verkoop gestopt is; verzoekt de regering, supermarkten op te roepen om te stoppen met de verkoop van tabak om te komen tot een rookvrije generatie, en gaat over tot de orde van de dag.

‘Uit het hart gegrepen’

Staatssecretaris Blokhuis reageerde met een opmerkelijk statement: “Het gebeurt zelden dat er een motie wordt ingediend die ik zelf had kunnen schrijven. Deze motie is mij helemaal uit het hart gegrepen. [...] Ik omarm deze motie zo omdat ik al doe wat er in het dictum wordt gevraagd. In elk contact dat ik heb met de levensmiddelenbranche, met de supermarkten, doe ik een oproep om te stoppen met het verkopen van rookwaren. Daarom ondersteun ik deze motie van harte.” 

Alleen rechts is tegen

De motie werd uiteindelijk op 18 december met 95 voorstemmen aangenomen. Alleen de VVD, PVV, Forum voor Democratie en Kamerlid Van Haga stemden tegen. Deze partijen hebben er kennelijk geen moeite mee dat supermarkten dodelijke tabakswaren blijven verkopen aan kinderen. Minder verkooppunten, bijvoorbeeld via een vergunningstelsel, zou de handhaving van de leeftijdsgrens aanzienlijk kunnen verbeteren.