Medisch tijdschrift The Lancet haalt drie onderzoeken aan waaruit blijkt waarom het nog niet goed genoeg lukt om de wereldwijde tabaksepidemie te bestrijden. Zo is er betere handhaving nodig, moet accijnsverhoging voor alle tabaksproducten gelden en is er meer onderzoek nodig naar rookstopmethodes toegespitst op bepaalde groepen, zoals mensen met een lage sociaaleconomische status. 

Door de webredactie 

Het gerenommeerde tijdschrift The Lancet wijdt een artikel aan de tabaksepidemie. Uit nieuwe onderzoeken blijkt dat inmiddels 5 miljard mensen profiteren van de zogenaamde MPOWER-maatregelen. Het acroniem MPOWER staat voor de opsomming Monitor tobacco use and prevention policies; Protect people from tobacco smoke; Offer help to quit tobacco use; Warn about the dangers of tobacco; Enforce bans on tobacco advertising, promotion, and sponsorship; Raise taxes on tobacco).

The Lancet haalt het internationale antirookverdrag FCTC aan dat in 2003 is opgesteld, waarin al deze maatregelen worden genoemd en dat inmiddels door meer dan 180 landen is ondertekend waaronder Nederland en de Europese Unie. Desondanks sterven er ieder jaar nog 8 miljoen mensen aan de gevolgen van (mee)roken en rookt gemiddeld nog 20 procent van de wereldbevolking. Een aantal nieuwe onderzoeken laat zien waar er nog ruimte is voor verbetering, zo stelt The Lancet.

Verbeteren handhaving

In het Verenigd Koninkrijk is in 2015 bijvoorbeeld de regel ingevoerd dat er niet meer in auto’s gerookt mag worden als er kinderen aan boord zijn. Maar uit onderzoek van Timor Faber en anderen blijkt dat dat geen verschil heeft gemaakt voor de gezondheid van kinderen. Nog altijd blijkt een op de twintig kinderen aan rook in auto’s te worden blootgesteld. Een reden voor het niet afnemen van dat aantal zou kunnen zijn dat er niet goed gehandhaafd wordt. Door die handhaving te verbeteren kan het aantal kinderen dat onderweg aan rook blootstaat, afnemen.

Accijnsverhoging op alle producten

In het volgende door The Lancet aangehaalde onderzoek is gekeken naar wat het verhogen van de accijns voor gevolg heeft gehad op het aantal rokers. In Australië is de accijns in 2010 namelijk in één keer met 25 procent verhoogd. Sinds 2013 is daar nog 12,5 procent bijgekomen en dat is vier keer herhaald. De invoering van die maatregel had wel degelijk effect: de rookprevalentie nam af, maar vooral onder rokers die sigaretten gebruikten. Het aantal mensen dat roll-your-own-tabak (shag) kocht nam echter toe. Dat bleek overigens ook uit een recente reportage over een volkswijk in Limburg, waar de uitbater van een tabakswinkel zei dat shag meer verkocht wordt door de verhoging van de accijns op sigaretten.

Conclusie: als accijnsverhogingen niet op alle producten worden toegepast, stappen rokers over op goedkopere tabaksproducten.
In Nederland wordt per 1 januari de prijs van een pakje shag met 35 eurocent verhoogd en per 1 april 2020 stijgt die prijs met nog eens 2,50 euro.

Gericht toepassen antirookmaatregelen

In het derde aangehaalde onderzoek is door Loren Kock en anderen gekeken of het mogelijk is om antirookmaatregelen zo toe te passen dat ze kunnen worden ingezet voor verschillende groepen in de samenleving. Onder mensen met een lagere sociaaleconomische status (SES) wordt meer gerookt, bovendien heeft deze groep meer moeite met stoppen met roken.

De vraag is of het zin heeft om speciaal op deze lage SES-groep rookstop-toegesneden interventies in te zetten. De resultaten zijn niet erg overtuigend, groep-specifieke maatregelen doen het niet beter dan meer generieke maatregelen. Meer onderzoek is nodig om ervoor te zorgen dat een groep als de lage SES beter in staat is om de sigaret uit te drukken.