OPINIE
Dinsdag 3 september wordt een spannende dag voor staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid), dan wordt zijn Preventieakkoord in de Tweede Kamer behandeld. Tabak vandaag de wereld uit, Blokhuis wil niets liever. Hij wordt in zijn plannen echter dwarsgezeten door de VVD en het CDA, en doet nu een beroep op het maatschappelijk middenveld. Dat zet helaas geen zoden aan de dijk.

Door Frits van Dam

Van zijn politieke vrienden moet Paul Blokhuis het niet hebben om een goed antitabaksbeleid van de grond te krijgen. Vooral de VVD ligt dwars en niet zo’n beetje ook. VVD-tabakswoordvoerder Hayke Veldman vindt roken een vrije keuze, en vindt dat we niet door moeten schieten naar een socialistische heilstaat waarin mensen geen ongezonde dingen mogen doen zoals roken. Zelfs de tabaksindustrie geeft nu toe dat roken sterk verslavend is en er geen sprake is van ‘vrije wil’. Tachtig procent van de rokers wil stoppen, maar 95 procent daarvan valt terug. Dat is aan Veldman niet besteed. Zeer recent zei hij nog bij een bezoek aan een tabakszaak “oog te hebben voor de positie van de ondernemer en zijn best te zullen doen om dat ook in het tabaksdossier te laten doorklinken”.

Steuntje in de rug

Zijn bezoek aan de tabakszaak heeft geholpen, Veldman krijgt nu een steuntje in de rug door een landelijke petitie van de tabaksverkopers, die protesteren tegen het aantal antitabaksmaatregelen en het tempo waarin die worden doorgevoerd.
De narigheid die roken veroorzaakt is voor Veldman kennelijk van secundair belang. Misschien dat hij daarover eens bij zijn partijleider, Mark Rutte, te rade kan gaan, die niet voor niets in een praatprogramma sigaretten ‘rotzooi’ en ‘troep’ noemde. Een keer op de polikliniek van een longarts meelopen, kan ook verhelderend zijn.

Spreekuur voor tabaksfirma’s

Maar ook van het CDA is niets te verwachten. Niek Jan van Kesteren, nummer 4 in de Volkskrant Top 200 van invloedrijkste Nederlanders 2018, voormalig algemeen directeur van VNO-NCW en nu senator voor het CDA, zei over zijn periode bij VNO-NCW dat hij met enige regelmaat een speciaal spreekuur hield voor tabaksfirma’s die in Nederland actief zijn, om de lobby te bespreken. Daarnaast mobiliseerde hij andere werkgeversorganisaties in de Europese Unie tegen nieuwe antirookmaatregelen in Brussel.
En wat te zeggen van CDA-coryfee Elco Brinkman, die nu gelukkig afscheid genomen heeft van de politiek, maar jarenlang commissaris was van Philip Morris en het in zijn politieke loopbaan onbeschaamd opnam voor deze tabaksgigant.

Knopen tellen

Het is begrijpelijk dat Blokhuis zijn knopen heeft geteld en geconstateerd heeft dat hij het op 3 september, als het langzamerhand zeer verwaterde Preventieakkoord eindelijk in de Tweede Kamer behandeld wordt, niet van zijn coalitiegenoten moet hebben. Hij laat de realisatie van zijn plannen vooral over aan het maatschappelijk middenveld. Hij probeert via de Alliantie Nederland Rookvrij zo veel mogelijk maatschappelijke organisaties te stimuleren, opdat sportverenigingen, zorginstellingen en speeltuinverenigingen rookvrij worden. Hij praat binnenkort met vertegenwoordigers van artsen die zich onder de noemer ‘Artsen slaan Alarm’ verenigd hebben. Allemaal nuttig, maar het is de vraag of dat veel zoden aan de dijk zet, als je tegelijkertijd als overheid nauwelijks geld uittrekt voor preventie, de prijs van sigaretten vrijwel ongemoeid laat, het aantal verkooppunten voor tabak niet drastisch reduceert en de leeftijdshandhaving niet op orde hebt.

Gegijzeld

We weten dat staatssecretaris Blokhuis het hart op de goede plaats heeft – ook hij vindt dat het allemaal te traag gaat en dat sigaretten drastisch duurder mogen, tot wel 20 euro per pakje. Hij gruwt van het idee dat kinderen verslaafd worden gemaakt. In feite wordt hij gegijzeld door zijn eigen coalitiegenoten, of zoals hij het zelf zegt in Trouw van 25 mei: “Het is geen nieuws dat de VVD moeite heeft met interventies op rookgebied.”