Maakt het wat uit of je van de negende of van de zesde verdieping wordt gegooid? In beide gevallen ben je morsdood, zo viel te horen in Radar Radio, dat op 11 mei een item wijdde aan Finitar, een filter waardoor roken minder schadelijk zou worden. Misleidende reclame of toch niet?

Door de webredactie

Onlangs nam TabakNee Finitar onder de loep. Dit filter, dat je over een sigaret schuift, pretendeert schadelijke stoffen uit een sigaret te halen. Naar aanleiding van het nieuwsbericht over het ‘superfilter’ besteedde Radar Radio er aandacht aan.
In de uitzending somt Frits van Dam, secretaris van Stichting Rookpreventie Jeugd, de feiten nog eens op. Hij heeft de testresultaten van de distributeur, het bedrijf V.C.T., bestudeerd. Van Dam concludeert dat de uitstoot van teer, nicotine en koolmonoxide dankzij het Finitar-filter weliswaar daalt (teer met 43 procent, nicotine met 40 procent en koolmonoxide met 24 procent), maar nog altijd hoger is dan toegestaan. “Volgens de wet mag er maximaal 10 milligram teer, 1 milligram nicotine en 10 milligram koolmonoxide in een sigaret zitten. In de testsigaret die ze gebruikt hebben zit, met het Finitar-filter erbij, nog meer dan twee keer zoveel als wettelijk is toegestaan.”
In een sigaret met het ‘superfilter’ bedraagt de uitstoot van teer 21,5 milligram, nicotine 2,64 milligram en koolmonoxide 16,4 milligram. “Dus het blijft een schadelijk product. Alsof je in plaats van van de negende van de zesde verdieping wordt geduwd.”

Michael Rutgers, directeur van het Longfonds, die ook in de uitzending te gast is, zegt het “heel vreemd” te vinden dat sigaretten überhaupt nog te koop zijn. Want tabak leidt alleen al in Nederland tot “20.000 directe doden per jaar en 2000 indirecte door meeroken. Gaan ze dan met zo’n filter net doen of het iets helpt? Aan roken ga je dood, met of zonder filter.”

Fopspeen

Dan belt Bas Ravelli in van V.C.T., het bedrijf dat het Finitar-filter verkoopt, onder andere aan supermarktketen Albert Heijn. “Helpt u mensen op een gezondere manier te roken?” vraagt Radar Radio-presentatrice Mischa Blok hem.
“Niet gezonder natuurlijk,” antwoordt Ravelli, “want het is inderdaad waar dat roken schadelijk blijft [...]. Maar het is wel zo dat roken hierdoor minder schadelijk wordt. Als je 45 procent minder schadelijke stoffen binnenkrijgt in je longen, dan kunt u mij niet wijsmaken dat dit niet behulpzaam is voor de roker.”
Rutgers van het Longfonds is het niet met hem eens: “Bij roken is er geen dosis-responsrelatie. Elk beetje teer, nicotine en andere troep die binnenkomt, kan leiden tot dood en ziekte. Dus we moeten dat spul helemaal niet binnenkrijgen, ook niet met een Finitar-filter.”
Ravelli is het met hem eens, maar er zijn nou eenmaal mensen die roken: “Zolang die producten legaal mogen worden verkocht, zullen rokers die ook blijven kopen en gebruiken. Ik probeer alleen maar de schade te reduceren voor die rokers door dat filter.”
Frits van Dam: “Mijn punt is dat u de rokers daarmee misleidt. U houdt ze een fopspeen voor door te zeggen dat ze minder schade lijden. Dat is niet waar.” Daarom heeft de Stichting Rookpreventie Jeugd de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ingeschakeld en overweegt zij een klacht in te dienen bij de Reclame Code Commissie “omdat dit echt een vorm van misleidende reclame is,” aldus Van Dam.

Waarom geen waarschuwing?

Op de verpakking van Finitar prijkt de tekst: “Finitar. Het filter dat roken minder schadelijk maakt.” Presentatrice Blok vraagt aan de distributeur waarom hij er geen waarschuwing bij plaatst, namelijk dat rokers nog steeds het dubbele binnenkrijgen van de hoeveelheid teer, nicotine en koolmonoxide die wettelijk is toegestaan.
Ravelli: “Dat kan ik niet eens zeggen, omdat wij met het filter 45 procent reductie bewerkstelligen. Dat is een relatieve reductie...”
“Je kan toch niet een beetje doodgaan,” onderbreekt Rutgers hem. “Je gaat toch echt dood?”
Blok dringt aan: “Waarom weigert u dat op uw product te zetten?”
Ravelli: “Nou, mevrouw, ik zou dat best willen, maar het is aan de consument om te roken wat hij wil roken. Het ene merk wat meer teer en...”
“De consument moet voorgelicht worden op een eerlijke manier,” valt zij hem in de rede. “Zónder misleidende teksten [...] Als u enig maatschappelijk besef heeft, dan wilt u toch ook voorkomen dat mensen ziek worden of doodgaan door roken?”
“Uiteraard. En daarom is dit filter op de markt.”

Misleidend

De discussie dreigt te verzanden in testmethodes van schadelijke stoffen in tabak, maar Mischa Blok herpakt zich snel: “Waarom waarschuwt u de consumenten niet dat dit om een product gaat dat nog steeds zeer schadelijk is?”
Ravelli: “Maar wij zeggen heel duidelijk op de verpakking dat het mínder schadelijk wordt. Wij zeggen niet dat wij een product maken waardoor de roker met minder schade verder kan roken.”
“Nou, dat suggereren jullie wel,” riposteert zij, “want ik lees in jullie advertentietekst: ‘Het beste is te stoppen met roken, dat is voor velen moeilijk. Voor hen is het gebruik van het Finitar-filter aan te bevelen.’ Dus u suggereert dat u mensen helpt om op een gezondere manier te roken. En dát is misleidend.” Waarmee Radar Radio stelling neemt in de vraag of Finitar misleidende reclame maakt. Ja dus.
“Wij zeggen heel duidelijk op de verpakking dat het daardoor minder schádelijk is,” sputtert Ravelli nog tegen.
Blok: “Maar het is nog steeds dodelijk.” Einde discussie.

Albert Heijn wacht af

De uitzending sluit af met een reactie van Albert Heijn, de enige supermarkt in Nederland die het ‘superfilter’ verkoopt. TabakNee heeft de grootgrutter gevraagd het product uit de handel te nemen vanwege de misleidende reclame. Ook Radar Radio vroeg om een reactie.
Albert Heijn ziet vooralsnog geen aanleiding Finitar uit de handel te nemen. Het concern wacht een eventueel onderzoek van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit met belangstelling af. Frits van Dam wil zo lang niet wachten: “Ik denk dat we alles moeten doen om dit filter zo snel mogelijk van de markt te halen, omdat de roker hierdoor ernstig wordt misleid.”