Onlangs schreef TabakNee een artikel over professor Erik Lutjens, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Lutjens is dé pensioenrechtdeskundige van Nederland en blijkt ook voor de tabaksindustrie bij te klussen. In een interview met het universiteitsblad Advalvas ontkent Lutjens dit niet, maar het gaat hem om de pensioenen van werknemers die in de tabaksindustrie werken. En: “Het is ieders eigen verantwoordelijkheid om te roken.”

Door Stella Braam

In pensioenrechtenkringen kent iedereen Erik Lutjens. Hij is hoogleraar Pensioenrecht aan de Vrije Universiteit (VU) van Amsterdam en dé pensioenrecht-specialist van Nederland, tevens pensioenrechtadvocaat bij de internationale juristenfirma DLA Piper en Academic Director van het Expertisecentrum Pensioenrecht. Van 2008-2014 was Lutjens voorzitter van de Vereniging Pensioenjuristen en hij heeft vele artikelen en diverse handboeken over pensioenrecht op zijn naam staan.

Deze gerenommeerde professor heeft een opmerkelijke bijbaan. Hij klust bij voor de Stichting Pensioenfonds van tabaksfabrikant British American Tobacco (BAT), zo maakte TabakNee onlangs bekend. Daarna voelde het onafhankelijke magazine van de Vrije Universiteit Advalvas Lutjens aan de tand. Het artikel verscheen 11 oktober met als kop: “Ik werk niet voor de tabaksindustrie”. 

Foei

De eerste vraag van het universiteitsblad aan Lutjens luidt: Foei, volgens TabakNee werkt u voor de tabaksindustrie. Lutjens: “Dat klopt niet. Ik heb een rol bij het pensioenfonds van tabaksfirma BAT. Dat fonds regelt de uitvoering van de pensioenen van de werknemers van dat bedrijf en heeft een juridische adviescommissie, waarvan ik voorzitter ben. Ongeveer zes keer per jaar hebben we een vergadering. Tussendoor doe ik wat kleine klusjes. Zo was er laatst een foutje gemaakt in het jaaroverzicht dat naar alle werknemers gaat. Dan bespreken we hoe dat het best gecorrigeerd kan worden.”
Dat ziet u niet als ondersteuning van de tabaksindustrie? Lutjens: “Nee, het gaat mij om de pensioenen van de werknemers. Zij hebben het recht dat hun pensioenopbouw en uitkering ordentelijk worden uitgevoerd. Ik ben geen onbekende naam binnen de pensioenwereld, ik werk ook als pensioenadvocaat. Vandaar dat ik voor deze functie ben gevraagd.”

Geen onbekende strategie

Het gaat Lutjens dus om de pensioenen van de werknemers. Het is geen onbekende strategie om zijn werkzaamheden zo te vergoelijken. Ook Irene Asscher-Vonk, emeritus hoogleraar Sociaal Recht aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, oud-kroonlid van de Sociaal-Economische Raad en sinds 24 augustus 2007 commissaris bij Philip Morris Holland bv. Asscher-Vonk zei destijds tegen TabakNee: “Mijn inbreng is onder meer het toezien op goede arbeidsverhoudingen en het bijdragen aan goed contact met de ondernemingsraad.” In het najaar van 2014 werd overigens ruim 90 procent van de banen in de Philip Morris-fabriek te Bergen op Zoom geschrapt: de productie van sigaretten werd elders voortgezet. Asscher-Vonk bleef muisstil aan als commissaris.

Geen twijfel

Tegen Advalvas vertelt Lutjens verder dat hij niet is gaan twijfelen aan zijn bijbaan bij BAT toen TabakNee hierover schreef: “Ik heb vooraf niet getwijfeld en ik zie ook geen reden om het te heroverwegen.” Lutjens blijft dus gewoon bijklussen bij de tabaksfirma BAT, één van de grootste tabaksfabrikanten ter wereld en verantwoordelijk voor miljoenen tabaksdoden. “Het is bekend dat roken niet gezond is”, vervolgt hij. “Gezien de huidige stand van de regelgeving is het ieders eigen verantwoordelijkheid om te roken.”

Vergeefs

Lutjens is overduidelijk niet op de hoogte van het wetenschappelijk bewijs dat zijn visie op roken onhoudbaar maakt. Hij heeft blijkbaar geen benul van verslaving aan tabak, vergelijkbaar met die aan cocaïne en heroïne. Tabaksfabrikanten voegen bewust allerlei stofjes toe om hun al giftige product nóg verslavender te maken. Maar Lutjens zegt: “Een deel van de samenleving wil ook blijven roken.” Hoe kan een gerenommeerd professor zó onwetend zijn? Uit onderzoek blijkt dat een ruime meerderheid, 80 procent, van de rokers wil stoppen. Zij zijn ten einde raad. Veel van hen hebben, vergeefs, talloze stoppogingen ondernomen.

Gewone financiële instelling

Lutjens vervolgt: “Ik ben geen rooklobbyist en roken is geen onderdeel van mijn leeropdracht. Daarom zie ik geen enkele reden om niet voor het pensioenfonds te werken. Dat is tenslotte een gewone financiële instelling, net als een bank.” Het BAT-pensioenfonds vergelijken met een gewone financiële instelling zoals een bank? Nee, een bank jaagt niet zes miljoen mensen wereldwijd per jaar de dood in. In Nederland tellen we 20.000 tabaksdoden per jaar en een veelvoud aan mensen die ziek zijn geworden door het roken, bijvoorbeeld door de longziekte COPD. Dertig procent van de kankers zijn het gevolg van roken en het is ook een risicofactor om Alzheimer te krijgen. Maar dat alles heeft BAT vast niet aan Lutjens verteld. Hoe is het mogelijk dat deze gerenommeerde professor zich niet heeft verdiept in de gevolgen van tabaksverslaving? Hij had het zo kunnen lezen op de website van zijn opdrachtgever. Weet deze pensioenexpert eigenlijk wel dat de helft van de rokers z'n pensioen helemaal niet haalt?

Wat vindt de VU?

Wat vindt de VU, waaraan Lutjens is verbonden, van zijn tabaksbijbaan? Op die vraag van Advalvas antwoordt hij: “Ik heb mijn bestuursfunctie intern opgegeven, maar daar heb ik geen reactie op gehad. Ik heb het overal vermeld.” Wat vindt Lutjens ervan dat actiegroepen naar de nevenfuncties van hoogleraren kijken? Dat is een goede zaak, antwoordt hij: “Wetenschappers moeten onafhankelijk standpunten innemen en we moeten transparant zijn. Wij hebben ook een zekere maatschappelijke verantwoordelijkheid.” Het is een raadsel hoe hij zijn werk voor de dodelijke tabaksindustrie wenst te rijmen met die maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Waarom doe je dit??

Over het commissariaat van mevrouw Asscher bij tabaksfirma Philip Morris zei de president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, professor Hans Clevers eind augustus 2013 : "De vraag rijst, waarom doe je dit als wetenschapper? Op deze wijze helpt mevrouw Asscher om de status van Philip Morris te legitimeren." Exact dezelfde vraag gaat op voor professor Lutjens, die met zijn werkzaamheden de status van BAT helpt te legitimeren. Zou Lutjens ook de pensioenen willen regelen van fabrikanten van clusterbommen die, net als de tabaksindustrie, op de zwarte lijst staan van de Verenigde Naties? Of van fabrikanten van gifgas?
Steeds meer pensioenfondsen in Nederland stoppen met investeren in de tabaksindustrie. Maar daar heeft Lutjens maling aan. Er is maar één conclusie mogelijk: het morele kompas van Lutjens lijkt stuk. Hoe krijgen we deze man weer bij zinnen?

TabakNee doet een dringend beroep op het bestuur van de VU en de studenten van deze universiteit om Lutjens tot inkeer te brengen en hem te laten stoppen met klussen voor de tabaksindustrie. En maak het met zijn tabaksadvieswerk verdiende geld over naar KWF kankerbestrijding.