In de wereld van de pensioenrechten kent iedereen hem, pensioenrechtprofessor Erik Lutjens, tevens pensioenrechtadvocaat bij de internationale juristenfirma DLA Piper. Hij heet dé pensioenrechtspecialist van Nederland te zijn en is een veelgevraagd spreker. Maar over één ding praat hij blijkbaar niet graag: zijn werk voor de Stichting Pensioenfonds van tabaksgigant British American Tobacco. Een profiel over een tabaksjurist die graag onder de radar blijft.

Door de webredactie

Professor Erik Lutjens heeft een indrukwekkende staat van dienst. Hij is hoogleraar Pensioenrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam, pensioenrechtadvocaat bij de internationale juristenfirma DLA Piper, Academic Director van het Expertisecentrum Pensioenrecht, was van 2008-2014 voorzitter van de Vereniging Pensioenjuristen en heeft vele artikelen en diverse handboeken over pensioenrecht op zijn naam staan. Ook de overheid haalt hem graag in huis. In 2015 schreef Lutjens bijvoorbeeld het rapport ‘Verplichtstelling van pensioenregelingen’ in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Hij is een gewild spreker op congressen, zoals op het congres Pensioen voor ZZP’ers op 15 november 2016, waar Lutjens het welkomstwoord mocht uitspreken. Zijn mening doet er ook toe in het buitenland, zoals op de Britse website van Investments & Pensions Europe (IPE). In een recent interview op 7Ditches.tv werd Lutjens bij de kijkers geïntroduceerd als dé pensioenrechtspecialist van Nederland.

British American Tobacco

Lutjens toont zich kortom een bevlogen wetenschapper met veel kwaliteiten op zijn vakterrein. Helaas zet hij zijn talenten ook in voor de tabaksindustrie, te weten voor de firma British American Tobacco (BAT), de producent van onder meer de ‘oer-Hollandse’ Samson-shag, vervaardigd in de BAT Niemeyer-fabriek in Groningen.
Volgens zijn profiel op de website van de Europese lobby-organisatie CBBA (Lutjens is daar lid van de Wetenschappelijke Raad) werkt hij vanaf 2009 voor BAT als voorzitter (‘president’) van de Juridische & Actuariële Commissie van de Stichting Pensioenfonds British American Tobacco, het fonds dat belast is met de uitvoering van de collectieve pensioenregeling van zowel British American Tobacco Manufacturing BV als British American Tobacco The Netherlands BV én de daaraan gelieerde ondernemingen.

In het jaarverslag over 2017 van BAT’s Stichting Pensioenfonds staat dat Lutjens er voorzitter is van twee commissies: de Klachten en Geschillencommissie, en de Juridische en Actuariële Adviescommissie, die het pensioenfondsbestuur adviseert over juridische en actuariële kwesties. Voor die laatste functie is hij aangesteld “tot 25 juni 2020”. Wat vindt de bij BAT bijklussende professor van roken? Daar heeft hij zich, voor zover wij in openbare bronnen konden nagaan, nooit over uitgesproken.

Van Bureau voor Rechtshulp tot professor aan de VU

Erik Lutjens, die getrouwd is en in Den Haag woont, werd op 30 januari 1958 in Rotterdam geboren en behaalde in 1976 zijn Atheneum A in Hengelo, aan het Bataafs Lyceum (tot 2008 ‘Bataafse Kamp’ genoemd). Daarna ging hij naar Groningen, waar hij in 1981 afstudeerde als Meester in de Rechten. Eenmaal afgestudeerd toog hij aan het werk bij een Bureau voor Rechtshulp en als advocaat bij diverse advocatenkantoren. In 1985 besloot hij om te promoveren aan de Vrije Universiteit Amsterdam. In 1989 presenteerde hij daar zijn proefschrift over pensioenvoorzieningen voor werknemers. In 1991 werd hij benoemd tot hoogleraar aan de VU met als leerstoel ‘Pensioenrecht’ en aangesteld als directeur van het VU Expertisecentrum Pensioenrecht.

Pensioenrechtadvocaat

Na kort (1989-'90) te hebben gewerkt bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, trad de toen 32-jarige Lutjens in 1990 in dienst als pensioenrechtadvocaat bij de Nederlandse vestiging van de internationale juristenfirma DLA Piper. Vanaf 1992 combineert hij deze baan met een hoogleraarschap Pensioenrecht aan de Vrije Universiteit.

Hij omschrijft zijn baan bij DLA Piper op zijn LinkedIn-profiel door te noteren dat hij “adviseert en procedeert over alle aspecten van pensioenrecht, van een geschil over de hoogte van arbeidsongeschiktheidspensioen, gelijke behandeling, werkingssfeer bedrijfstakpensioenfonds tot geschillen tegen toezichthouders”. Ook geeft hij advies over “bestuurlijke en governance aspecten”. Zijn opdrachtgevers bij DLA Piper zijn onder meer (bedrijfstak)pensioenfondsen, zoals het bekende ABP, dat lange tijd weigerde zijn beleggingen in de tabaksindustrie op te geven, maar ook tabaksfabrikant BAT.

DLA Piper en de tabaksindustrie

De research van TabakNee toont aan dat DLA Piper tot op de dag van vandaag de tabaksindustrie bijstaat in rechtszaken. Twee voorbeelden: tijdens een rechtszaak voor het gerechtshof in Californië op 2 oktober 2010 (‘Willard R. Brown e.a. Versus de American Tobacco Company e.a.’) vertegenwoordigde de Amerikaanse afdeling van DLA Piper de Amerikaanse tabaksfirma Lorrilard Tobacco Company (in 2014 verkocht aan Reynolds American en Imperial Tobacco Group). Dit jaar (2018) heeft DLA Piper twee lokale sigarettenfabrikanten in Indonesië geholpen bij de overname door Japan Tobacco International. Indonesië is een gewilde ‘groeimarkt’ voor BAT en andere tabaksfabrikanten. DLA Piper Portugal beschikt zelfs over een ‘senior associate’ die gespecialiseerd is in zaken met de tabaksindustrie.

Most important client

Lutjens werkt dus zowel rechtstreeks als indirect voor BAT. Hij adviseert het bestuur van BAT over ‘juridische en actuariële zaken’ en werkt voor het juristenbureau DLA Piper, dat de tabaksindustrie graag als klant heeft. Het beroepsprofiel van Lutjens op de internationale sprekerswebsite Promostudio International Consultants noemt ‘Pensionfund British American Tobacco’ zelfs een van zijn ‘most important clients’. 

Sport en tabak gaan goed samen!

TabakNee komt het wel vaker tegen: tabakslobbyisten die (soms letterlijk) warmlopen voor de sport, zie bijvoorbeeld de profielen over Wilbur Gans en Gert Koudijs. Ook Lutjens is hier geen uitzondering op: tussen 1992 en 2017 was hij voorzitter van de Stichting Nederlands Wielrennersfonds, tot 2009 ook hoofdbestuurslid van de Koninklijke Nederlandse Wielren Unie, de KNWU. Sinds 2017 is hij lid van de Raad van Toezicht CFK, Stichting Contractspelersbond van de KNVB (Bron: LinkedIn).

Way out voor Lutjens?

Ook Lutjens is als pensioenexpert ongetwijfeld op de hoogte van het bizarre gegeven dat de helft van de chronische rokers zijn pensioen niet haalt. Ook hij zal zich moeten realiseren dat steeds meer mensen en organisaties, zoals inmiddels ook het ABP, zich afkeren van de tabaksindustrie.
TabakNee zou graag zien dat Lutjens zijn kwaliteiten voor gezondere zaken inzet. Hij heeft de drive, de kennis en de ervaring, waar de VU en veel studenten al wel bij varen. Hij hoeft alleen maar zijn bijbaantje bij BAT op te geven.

TabakNee heeft in het kader van hoor en wederhoor Lutjens gevraagd te reageren, maar het is helaas stil gebleven.