Gert Koudijs is al bijna 16 jaar secretaris van de NSO, de vereniging die voor de belangen van tabaks- en gemakswinkels opkomt. Deze tabaksman blijkt drie petten op te hebben: één voor de tabakslobby, één voor de sport en één voor de Amersfoortse PvdA, waar hij zich kandidaat heeft gesteld als gemeenteraadslid. Koudijs: “Sport is erg belangrijk.”

Door de webredactie

Voordat de in Zeist geboren Gert Koudijs secretaris wordt van de NSO, de brancheorganisatie voor de tabaksdetailhandel, is hij actief in de sportwereld. Na zijn afstuderen als politicoloog aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, gaat Koudijs zes jaar lang (1987-1993) voor de VSU werken, een organisatie “voor top- en breedtesport in de regio Utrecht”. Daarna is hij acht jaar (1993-2001) bureaudirecteur bij de Nederlandse Schaatsbond.

Bizarre carrièremove

In februari 2002 maakt Koudijs een bizarre carrièremove: van de sportwereld naar de tabaksbranche. Wij vragen ons af of Koudijs wroeging heeft gehad? Schaamt hij zich? Noemt hij zich daarom op LinkedIn: “Secretaris brancheorganisatie detailhandel”? En elders “branche-organisatie in de MKB-retail”? De NSO noemt hij slechts en passant, zonder erbij te vermelden dat het om tabaksdetailhandel gaat. Koudijs is de rechterhand van NSO-directeur Janwillem Burgering, een alom bekende lobbyist voor de tabaksindustrie. De NSO is een trouwe vazal van de grote tabaksindustrie (en zelfs van de grote supermarkten, die goed verdienen op de verkoop van sigaretten). Dit kwam al aan het licht in onze 11-delige serie Postbus 262 - Het tabakssyndicaat en de kleine winkelier.



Hardloper

Koudijs is een echte verenigingsman en volgde in 2003 zelfs een cursus ‘verenigingsmanagement’. Hij houdt er een gezonde levensstijl op na. Hij rookt niet, is volgens zijn eigen Facebookpagina een fervent hardloper en heeft een warm kloppend hart voor jongeren die graag fit willen zijn. Dat laatste komt naar voren in een recente video van een interview met hem als voorzitter van de Amersfoortse atletiekvereniging Altis. In deze video, gemaakt door de Amersfoortse omroep EVA (waar Koudijs voorzitter is van het Programma Bepalend Orgaan) en gepost op het videokanaal van Amersfoortkiest.nl, vertelt hij trots over “zijn” grote atletiekvereniging. De club kent 1100 leden (Koudijs: “een dwarsdoorsnede van de Amersfoortse bevolking”) en heeft naast wedstrijdatleten ook “veel jeugd”.
In hetzelfde interview vertelt hij wat hij van de plaatselijke politiek verwacht: “Dat zoveel mogelijk Amersfoorters moeten kunnen blijven bewegen en sporten.” Hij verwijst naar de komende gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018, waarbij het “om verschillende zaken gaat, maar sport is wel erg belangrijk.”

Actief in de PvdA

Koudijs is actief in de PvdA in Amersfoort. Eerst als afdelingssecretaris (2010-2014), daarna als voorzitter van de werkgroep 'Werk' (2014-2016), waarvan de laatste anderhalf jaar (en dus nog steeds) als ‘gewoon lid’. In december 2017 maakt hij via LinkedIn bekend dat hij zich kandidaat heeft gesteld voor de PvdA in de gemeenteraad.
De PvdA, voorstander van een tabaksontmoedigingsbeleid, zit momenteel in het Amersfoortse gemeentebestuur (College van Burgemeester & Wethouders), met de portefeuilles 'Wonen' en ‘Zorg’. Het zijn allebei belangrijke thema’s voor de sociaaldemocraten, legt PvdA-raadslid Harun Keskin uit in deze video van Amersfoortkiest.nl. Hoe kan het dat de tabak ontmoedigende sociaaldemocraten een tabakslobbyist zo’n actieve rol geven en hem op nummer 5 van hun kandidatenlijst voor de komende gemeenteraadsverkiezingen zetten?

Als de Partij van de Arbeid inderdaad in zee besluit te gaan met deze tabaksman, moeten ze wel weten dat gemeenteraadslid Koudijs geen onderwerpen in zijn portefeuille mag krijgen “die tabaksontmoediging kunnen raken”. Dat is althans de opstelling van het ministerie van VWS, zoals blijkt uit een intern document van 17 december 2015 dat TabakNee via een Wob-procedure in handen kreeg. VWS reageerde in het document op een vraag van een gemeenteraadslid of iemand die in de tabaksindustrie werkt de gemeenteraad in mag.

In mei 2010 - Koudijs is dan nauwelijks een maand secretaris van de Amersfoortse PvdA- komt hij in een artikel in De Telegraaf aan het woord. Niet om uitleg te geven over een PvdA-standpunt, maar om een pleidooi te houden voor tabakswinkeliers die inkomsten derven omdat de strippenkaart dat jaar wordt afgeschaft. Dat kost natuurlijk klandizie: mensen die voor de strippenkaart naar de tabakswinkel komen en en passant sigaretten kopen.

Over tabak in de pers

Op 12 juni 2012 spreekt Koudijs als NSO-secretaris in de Twentsche Courant (‘Tubantia-editie’) over de dramatische gevolgen van de hogere accijnzen op tabak. Volgens hem trekken rokers massaal naar Duitsland en België, omdat tabak daar goedkoper is. Koudijs: "Mensen maken er een dagje uit van. Kopen tabak, gooien hun tank vol en halen alcohol. Dit heeft gevolgen voor de hele Nederlandse middenstand én onze schatkist.”
Het is dezelfde riedel die we vaker horen van de tabaksindustrie en waarvoor zelfs een website (accijnslek.nl) is opgericht, een initiatief van de NSO van Koudijs en de stichting Tabaks- en Zoetwarengroothandel (TZN). Dat accijnsverhogingen roken juist ontmoedigen, zoals uit verschillende onderzoeken blijkt, zal Koudijs toch heus wel weten.

Op 25 februari 2013 neemt Koudijs in De Telegraaf stelling tegen het (dan nog slechts een) voorstel om afschrikwekkende plaatjes op de sigarettenpakjes te plaatsen. Dat zal slecht uitpakken voor de tabakswinkeliers: de winkels zullen er zó door veranderen dat er honderden over de kop zullen gaan, meent Koudijs. Bangmakerij, want na de daadwerkelijke invoering van de afbeeldingen op sigarettenpakjes is dat niet gebeurd. Koudijs tapte overigens uit twee verschillende vaatjes, want twee dagen later zegt hij in dezelfde krant: “Door een eng plaatje laat een jongere dat pakje echt niet liggen.”

Op 4 augustus 2016, laat hij zich in het Dagblad van het Noorden uit over de hoesjes die je kennelijk in tabakszaken kunt kopen om na aankoop van je pakje sigaretten het afschrikwekkende plaatje mee te bedekken. Die ontwikkeling was te verwachten, zegt Koudijs: “Rokers die niet met de plaatjes geconfronteerd willen worden, gaan op zoek naar oplossingen.”
Koudijs is dus niet gecharmeerd van afschrikwekkende plaatjes. Maar als het Nederlands Dagblad op 19 oktober 2016 het nieuws brengt dat de overheid heeft bepaald dat alle ‘decoratie-elementen’ die een pakje sigaretten aantrekkelijk maken plaats moeten maken voor een gladde matte afwerking, maakt Koudijs zich in die krant vreemd genoeg helemaal niet druk: “Als iemand heeft gekozen voor sigaretten van een bepaald merk, dan laat hij zich er niet zo makkelijk vanaf brengen. Of een pakje rood, blauw of groen is, doet er dan niet meer toe.”

VPP

In 2016 en 2017 komt Koudijs vooral in de pers om zijn beklag te doen over de verlaging van de tarieven van PostNL voor de tabakswinkels die tevens een afhaalpunt voor via internet bestelde pakketjes zijn. Niet zo gek, want sinds 2013 heeft hij er een nieuwe functie bijgekregen als coördinator van de VVP, de belangenvereniging voor winkeliers die naast hun reguliere aanbod ook een postale of bancaire dienst aanbieden. In deze winkels kun je een online besteld pakketje afhalen of versturen.
TabakNee ontdekte dat de VPP net als de NSO een soort ‘frontorganisatie’ is van de tabaksindustrie. De VPP en de NSO zijn met elkaar vervlochten. Tabakswinkeliers worden door de NSO gestimuleerd om een pakket-afhaalpunt te worden, al is de directe opbrengst voor de middenstander marginaal. De financiële aantrekkingskracht zit vooral in de omzeiling van het displayverbod dat nog niet verplicht is in tabak speciaalzaken. Niet-rokers, ex-rokers en kinderen die alleen voor een pakketje in de winkel komen, worden bij het wachten alsnog op een muur van tabak getrakteerd en verleid tot aankopen (Lees hier meer over in dit artikel).

ShoppingTomorrow

Alsof Koudijs het nog niet druk genoeg heeft, werkt hij sinds juni 2017 ook nog bij het e-commerce platform ShoppingTomorrow. Zelf zegt hij dit te doen “om het Nederlandse bedrijfsleven te helpen zich voor te bereiden op de consument en de concurrentie van morgen”. Het platform is opgericht in 2013, onder meer door PostNL, en zegt op haar website dat Koudijs (namens de VVP) ‘gastheer’ is van de ‘expertgroep stadsdistributie’. Het is weinig verrassend dat we als andere leden van deze groep Koudijs’ eigen NSO en een club genaamd ‘het Vakcentrum’, een soort bijkantoor van de tabaksvriendelijke supermarktkoepel CBL, aantreffen.

ShoppingTomorrow heeft een indrukwekkende lijst partners met daarop (naast oprichter PostNL) onder andere: de Kamer van Koophandel, DHL, IBM, Thuiswinkel.org en zorgverzekeraar Achmea; maar ook: het MKB, VNO-NCW, CBL en de zojuist genoemde combinatie Vakcentrum & NSO. Een mooi ons-kent-ons-circuit. Om het in een sportterm te vatten: een thuiswedstrijd voor Koudijs!

Hoe doet Koudijs dit toch allemaal? Is de man een bevlogen, sportieve, organisatorische duizendpoot? Of een geraffineerde tabak pusher? Willen faciliteren dat jongeren sporten en gezond leven, maar tegelijkertijd ook tabak promoten: dan moet je wel vreemd in elkaar zitten.

Tabakswinkels zonder tabak

TabakNee stelde vragen aan zowel de afdeling Amersfoort van de Partij van de Arbeid als aan Gert Koudijs zelf. De Partij van de Arbeid liet via haar secretaris Ties ter Horst weten onze vragen en het artikel met Koudijs te willen bespreken. Wat de PvdA uiteindelijk zal doen, krijgen we na dit overleg te horen.
Zelf heeft Gert Koudijs al wel gereageerd. Verrassend en verheugend genoeg meldt hij zich al warm te lopen voor tabakswinkels zonder tabak. Volgens hem moeten de winkels zich de komende jaren aanpassen. “Zij moeten nieuwe businessmodellen ontwikkelen zodat deze winkels rendabel blijven met – uiteindelijk - geen tabaksverkoop meer. De NSO helpt hen daarbij.”

De integrale reactie van Gert Koudijs op dit artikel kunt u hier lezen.

Reactie PvdA

De reactie van de Amersfoortse PvdA liet maar op zich wachten. Daarom stuurde TabakNee in januari 2018 een herinneringsmail. Daarop komt er een antwoord van Ties ter Horst, secretaris van het PvdA-bestuur Amersfoort. Ter Horst schrijft dat zijn afdeling de reactie van Koudijs (die TabakNee integraal bij dit artikel plaatste) voldoende vond. 



De afdeling Amersfoort vond de affaire Koudijs kennelijk zo ernstig dat ze de hulp hebben ingeroepen van het landelijke partijbestuur. Dat maken we op uit het feit dat Ter Horst meldt dat de reactie van Koudijs tot stand is gekomen "in samenspraak met het partijbureau in Amsterdam". 



"Wat voor ons ook zwaar weegt", vervolgt Ter Horst, op gezag dus van het PvdA- bestuur, "is dat de organisatie, waarvoor dhr. Koudijs werkt, druk doende is een nieuw bedrijfsprofiel te ontwikkelen voor de bij hun aangesloten (tabaks- en gemaks, red.) winkels. Het is hun bedoeling dat (deze, red.) op korte termijn zonder de verkoop van tabaksartikelen toch winstgevend zijn en een bestaansrecht hebben.” Dat is merkwaardig: een tabakszaak die zijn voornaamste product de deur uit doet en toch denkt te overleven.

Het is in elk geval goed om te weten dat de PvdA er geen moeite mee heeft dat een tabakslobbyist met denkbeelden die haaks staan op die van de eigen partij, kandidaat-gemeenteraadslid is voor die partij. In Amsterdam doet zich tegelijkertijd een soortgelijke situatie voor: daar is een tabaksadvocaat kandidaat voor de gemeenteraad.