De tabaksindustrie lijkt een nieuw argument in te zetten tegen een verhoging van tabaksaccijnzen: die zou leiden tot meer overvallen op tabakswinkels. Dat staat in de laatste nieuwsbrief van de VSK, de belangenvereniging voor shag- en sigarettenfabrikanten op Nederlandse bodem. Maar de bron die tot deze conclusie zou leiden is dubieus.

Door de webredactie

We kennen de gebruikelijke riedel van de tabaksindustrie als de tabaksaccijnzen worden verhoogd: dat leidt tot smokkel en namaaksigaretten. Volgens de Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakindustrie (VSK) zijn die laatste “gevaarlijk”, want er zouden “soms asbest, rattenkeutels en zelfs menselijke ontlasting” in voorkomen. Bovendien zou de staatskas hierdoor veel geld mislopen. 
De tabaksindustrie is altijd al tegen verhoging van tabaksaccijns geweest, omdat dit een bewezen effectief middel is om het aantal rokers terug te dringen.

Meer overvallen

Daar is nu een argument bijgekomen: duurdere sigaretten leiden tot meer overvallen op tabakswinkels. Dat zou volgens een recent artikel in de online Newsroom van de VSK zijn vastgesteld in Frankrijk. Men baseert een en ander op een ander artikel van 15 maart 2018, op Frankrijks best bezochte nieuwssite BFMTV. Hierin wordt verwezen naar Philippe Coy, de voorzitter van de Franse nationale vereniging van tabakswinkeliers, La Confédération des Buralistes, die onlangs betoogde dat tussen januari 2017 en januari 2018 het aantal overvallen op tabakswinkels met 7 procent is toegenomen. De oorzaak, aldus Coy, die hierover mocht komen praten met de Franse minister van Binnenlandse zaken, zou zitten in het feit dat sigaretten inmiddels zo duur zijn geworden dat het de moeite loont om ze in grote aantallen uit de tabakswinkels te roven.

In Frankrijk kost een pakje sigaretten rond de 7 euro. Vanaf 2017 is de Franse regering van President Macron bezig met kleine 'incrementele' accijnsverhogingen om in 2020 uit te komen bij een prijs van 10 euro voor een pakje met 20 sigaretten.

Beveiligd glas

Het eerdergenoemde artikel laat een tabakswinkelier uit Fontenay-sous-Bois in Val de Marne aan het woord, die tot drie keer toe is beroofd. Hij bedient zijn klanten tegenwoordig vanachter beveiligd glas, draagt een alarmknop onder zijn T-shirt, heeft ijzeren gordijnen ter bescherming en extra camerabewaking. “Dat een pakje sigaretten in 2020 10 euro gaat kosten, zorgt ervoor dat onze tabakszaken bunkers moeten worden, want onze goederen zijn goud waard”, aldus de winkelier.
Noch in het Franse artikel, noch in het daaruit overgenomen bericht op de website van de VSK staat de bron of verdere analyse vermeld van het genoemde percentage van 7 procent. Maar omdat het door de tabaksindustrie in haar pr-strategie wordt gebruikt, laat die bron zich gemakkelijk raden.

Suikersmokkel

De nieuwsbrief van de VSK heeft nog een verrassend artikel, waarin tabak met suiker wordt vergeleken. De kop luidt: Noren op suikerjacht in Zweden met de BBC als bron. De tekst erbij: “Noorse consumenten ontwijken massaal de hoge belastingen op suikerhoudende producten in hun land door over de grens in Zweden te shoppen.”
Het VSK-artikel vervolgt: “Een nieuw teken dat het invoeren van hoge accijnzen om consumentengedrag te beïnvloeden niet altijd het gewenste resultaat hebben. En vaak smokkel en parallelinvoer tot gevolg hebben.”

Dat het massale ontwijken wel meevalt blijkt uit wat de manager van een van zulke snoepwinkels “in Zweden, net over de grens met Noorwegen” zegt op bbc.com: “Sinds de Noorse suikertaks werd ingevoerd afgelopen januari zien we tien procent meer klanten. Daarbij kopen die klanten ook nog eens meer.”

Framen

De tabaksindustrie haalt alles uit de kast om hogere tabaksaccijnzen als negatief te framen. Hier in Nederland hebben we (nog?) niets gemerkt van overvallen op tabakswinkels. Nu is het suiker, wat komt er straks nog meer uit de hoed van de tabaksindustrie? Dat de tabaksindustrie bezorgd is om de Nederlandse staatskas, kunnen wij moeilijk geloven. 

Er lijkt iets anders aan de hand. De tabaksindustrie is haar greep op het tabaksbeleid vrijwel geheel kwijtgeraakt. Er blijft haar niet veel anders over dan het beleid te beïnvloeden via de enige kaart die ze nog in handen heeft: de accijnzen.

De ministeries waar de tabaksindustrie nog toegang tot heeft zijn die van Economische Zaken en vooral Financiën, waar men vanzelfsprekend gevoelig is voor accijnsargumenten.