Het aantal kaskraker-films waarin wordt gerookt neemt minder snel af dan voorheen en het totaal aantal rookscènes in deze films is de afgelopen zes jaar toegenomen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek uitgevoerd door de Centers for Disease Control and Prevention in de VS. Wanneer films waarin wordt gerookt een R-rating (17+) zouden krijgen dan zou dat het aantal jeugdrokers met 18 procent kunnen verminderen.

Door de webredactie

De Amerikaanse Surgeon General heeft in 2012 vastgesteld dat er een oorzakelijk verband is tussen het afbeelden van rokers in films en de beslissing van jongeren om te beginnen met roken. Hoe vaker jongeren zien dat er gerookt wordt in films, hoe waarschijnlijker het is dat zij zelf beginnen met roken. Jongeren die veel rookscènes op het scherm zien hebben twee tot drie keer meer kans met roken te beginnen dan jongeren die minder van dit soort scènes zien, aldus de Surgeon General.

Met die kennis is het verontrustend dat het aantal rookscènes in de meest winstgevende films in Amerika tussen 2010 en 2016 is toegenomen, zoals blijkt uit het begin juli naar buiten gebrachte onderzoek Tobacco Use in Top-Grossing Movies – United States, 2010-2016 van de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC).

Voor het onderzoek werd gebruik gemaakt van data van Thumbs Up! Thumbs Down! (TUTD), een project van Breathe California of Sacramento-Emigrant Trails. In dat project worden sinds 1991 films die meer dan 1 miljoen dollar opbrengen onderzocht op het aantal rookscènes. De resultaten worden wekelijks gepubliceerd op de website SceneSmoking.org. De resultaten van TUTD over de periode 2010-2016 zijn door de CDC vergeleken met onderzoeken over eerdere periodes.

Afname films met rokers stagneert

In 2016 bevatte 41 procent van de meest winstgevende films (59 van de 143) beelden van rokers. In 2010 was dat 45 procent (62 van de 137). Daaronder waren in de films die de keuring geschikt acht voor kinderen* in 2016 in 26 procent rokers zichtbaar, tegen 31 procent in 2010.
Binnen de categorie films met een jeugdkeuring waren rookscènes bovengemiddeld te zien in films met een PG-13 rating. Daarvan bevatte 35 procent rookscènes, tegen 43 procent in 2010.

Er is dus weliswaar een afname te zien, maar die is lang niet zo sterk als de halvering die tussen 2005 en 2010 werd geconstateerd. “De gestage afname van het aantal rookincidenten in films met een jeugd-keuring tussen 2005 en 2010 is na 2010 gestopt”, stellen de onderzoekers.

Veel meer rookscènes

De Amerikaanse filmkeuring, de Motion Picture Association of America, onderscheidt vier categorieën bij de keuring van films voor minderjarigen: G voor films voor alle leeftijden, PG voor films waarvoor ouderlijk toezicht (Parental Guidance; PG) wordt aanbevolen en PG-13 voor films die weliswaar toegankelijk zijn voor kinderen, maar waarvoor ouderlijk toezicht sterk wordt aanbevolen voor kinderen tot en met 13 jaar. R staat ten slotte voor films die kinderen onder de 17 jaar alleen mogen bezoeken met een volwassen begeleider.

Het totaal aantal scènes waarin tabaksgebruik is te zien nam in de onderzochte periode echter met maar liefst 72 procent toe, van 1.824 scènes in 2010 tot 3.145 in 2016. In PG-13-films waren 43 procent meer rookincidenten: van 564 in 2010 naar 809 in 2016. Met andere woorden: in nagenoeg hetzelfde aantal top-films werd veel vaker gerookt. In films voor alle leeftijden (G) en films waarvoor ouderlijk toezicht (PG) wordt aanbevolen nam het totaal aantal rookscènes juist sterk af, van 30 naar 4, een vermindering met 87 procent. In films voor 17+ (R) nam het aantal rookincidenten juist sterk toe, van 1.230 tot 2.332 (90%).

17+ rating voor rookfilms

De onderzoekers, onder wie Stanton Glantz van het Center for Tobacco Control Research and Education van de University of California, stellen dat wanneer de afname van het aantal rookincidenten in films met een jeugd-keuring tussen 2005 en 2010 was doorgezet, in 2015 die films totaal rookvrij zouden zijn geweest. In werkelijkheid is het aantal films met rokers slechts licht afgenomen en het totaal aantal scènes sterk toegenomen. De intensiteit van de rookimpressies per film is dus toegenomen. Als er gerookt wordt in een film is het ook goed raak!

De onderzoekers stellen dat er daarom nieuwe maatregelen nodig zijn, om de blootstelling van jongeren aan filmbeelden met rokers te beperken. Een maatregel die al langer wordt bepleit door Glantz is dat films waarin rokers zijn te zien standaard 17+-stempel (R-rating) krijgen. Een studie naar het verband tussen rookgedrag en rookscènes in films over de periode 1998-2003 concludeerde dat een R-rating voor films met rookincidenten het aantal jeugdrokers met ongeveer 18 procent zou kunnen verminderen. En de Surgeon General stelt dat het effect van een R-rating hetzelfde zou zijn als een prijsverhoging via accijns van een pakje sigaretten van 6 dollar naar 7,50 dollar.

Dit is het tweede deel van een serie over roken in films en tv-series. Lees ook deel 1.
In de volgende aflevering: Moeten films met rokers worden uitgesloten van overheidssubsidie?