Door de invoering van nieuwe antirookmaatregelen, waarbij extra voorwaarden aan de verkoop van tabak worden gesteld, maken Nederlandse tankstations zich zorgen over hun tabaksomzet. Ze kunnen twee kanten op: proberen ook als tabaksspeciaalzaak gezien te worden, of hun winkels anders indelen en omzet halen uit andere producten dan tabak.

Door de webredactie

“Wat wel als een serieus gevaar wordt gezien, is het ontmoedigingsbeleid omtrent tabak. Het kabinet nam de laatste jaren diverse maatregelen om de verkoop te beperken, zoals grotere waarschuwingen op verpakkingen en een mogelijk display-verbod,” schrijft Tankpro, het vakblad voor tankstationhouders op haar website. De maatregelen zorgen er voor dat tankhouders vrezen voor hun omzet. In hetzelfde Tankpro-artikel worden gegevens uit het Marketingrapport Tankstations 2017 aangehaald waaruit blijkt dat 38 procent van de omzet uit de verkoop van andere artikelen dan brandstof komt. Het grootste gedeelte daarvan (16 procent van het geheel) zijn tabaksproducten.

Tabakslobby

Omdat tabak een belangrijk artikel is voor het inkomen van pomphouders, zijn tankstations sinds jaar en dag onderdeel van de tabakslobby. Belangenorganisaties Bèta en Bovag maken deel uit van het Platform Verkooppunten Tabak, dat regelmatig opduikt in de documenten die het ministerie van Volksgezondheid vrij heeft gegeven op basis van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). De belangenorganisaties vinden wel degelijk gehoor bij parlementariërs, zo blijkt.
Tankpro schrijft op 23 januari naar aanleiding van een Kameroverleg over de Tabakswet en het voornemen een displayban in te voeren waarbij verkooppunten tabak niet meer in het zicht mogen zetten: “Brancheorganisatie Beta geeft aan de afgelopen tijd regelmatig het standpunt van de tankstation-sector onder de aandacht te hebben gebracht van Kamerleden. Mede hierdoor is de situatie van de petrol-branche en ook van tabaksspeciaalzaken besproken.

Overtreding FCTC

VVD-Kamerlid Erik Ziengs zette vraagtekens bij het voornemen om het uitstalverbod ook te laten gelden voor tankstations.” Daarmee overtrad Ziengs het internationale antirookverdrag FCTC (en niet voor de eerste keer). In het ook door Nederland ondertekende verdrag staat in artikel 5.3 dat álle lagen van de overheid geen contact met vertegenwoordigers van de tabakslobby mogen hebben als er antirookbeleid wordt gemaakt (ter verduidelijking: vertegenwoordigers die andere belangen hebben dan de volksgezondheid).

Displayban

Een dag later, op 24 januari, stemde de Tweede Kamer vóór de motie die een displayban verzekert. De regering moet die maatregel overigens nog concreet in gaan vullen. Tankpro schreef: “Dinsdag 24 januari is gestemd over de displayban. Een meerderheid in de Tweede Kamer was hier voorstander van. De mogelijkheid om voor sommige verkoopkanalen een uitzondering te maken, is overeind gebleven. Of deze uitzondering er daadwerkelijk komt en zo ja, voor welke kanalen, is nog niet duidelijk.”

Niet wachten

Het is duidelijk dat de lobby richting Tweede Kamer op volle toeren draait. Die lobby is gericht op de bescherming van de omzet van de tankstations. Sommige tankstations willen echter niet langer wachten. Tankpro: “Hoewel de meeste verkopers hun tabaksafzet niet zien teruglopen, willen veel uitbaters toch hun shop-assortiment uitbreiden. Zo hopen ze een mogelijke terugval in het tabakssegment te kunnen opvangen.” 

Proeftuin

Groothandelaar Lekkerland heeft een Shell-station in Katwijk bijvoorbeeld omgebouwd tot proeftuin. Men onderzoekt hier welke producten, diensten en concepten (denk aan avondmaaltijden, een bakkerij en een stomerij) aanslaan bij klanten. “Zo wil de leverancier meer kennis vergaren over hoe tankstations meer rendement uit hun shops kunnen halen en, op basis van feiten, verantwoord kunnen investeren.” Er moeten nog meer van deze Lab Stores bijkomen. Tabak is in deze testwinkel uit het zicht gelegd. Een bord dat boven de toonbank hangt, geeft wel aan dat er tabaksproducten verkocht worden.
Deze proeftuin is niet de enige. Ook Texaco heeft in navolging van haar concurrent op vijf plekken tabak uit het zicht van de klant gehaald. Men maakt zich daar kennelijk geen al te grote zorgen over omzetverlies door een displayban.

Win/win

De verschillende initiatieven van proactieve tankstations wijzen op nieuwe manieren om hun winkels rendabel te houden. Ze dragen daardoor ook bij aan het terugdringen van het aantal Nederlandse rokers. Dat is, gezien de lobbyactiviteiten, nooit het doel geweest. Maar hoopvol kunnen we spreken van een win/win-situatie.