OPINIE

Minister Schippers heeft zich eerder lovend uitgelaten over de vragenlijst Ziektelastmeter COPD, die de kwaliteit van leven van mensen met longziekten moet verbeteren. Maar als de minister meer in zou zetten op preventie, zodat er minder rokers komen en dus minder COPD-patiënten, zou de kwaliteit van leven pas echt verbeteren. Uit een brief over haar preventiebeleid, die Schippers vandaag aan de Kamer stuurde, blijkt echter dat ze dat niet van plan is. 
Door Frits van Dam

"Gedrag is ontzettend moeilijk te veranderen, maar wel cruciaal voor COPD-patiënten", zegt minister van Volksgezondheid Edith Schippers in een videoboodschap voor het Symposium Ziektelastmeter COPD op 9 november. De Ziektelastmeter COPD is een nieuwe meetmethode voor mensen met longziekten, die vanaf 2011 onder auspiciën van de Long Alliantie Nederland is ontwikkeld.
Voorheen werd alleen gekeken naar iemands longfunctie, maar met de Ziektelastmeter COPD wordt er als het ware een totaalplaatje gemaakt: de stoornis, de klachten die iemand ervaart, de beperkingen die dat oplevert en de gevolgen daarvan op de kwaliteit van leven, het weegt allemaal mee.

In de video voor het symposium gaf minister Schippers haar visie op deze nieuwe ontwikkeling. Ze concludeerde: "Met de ziektelastmeter kunnen patiënten goed aangeven waar ze last van hebben en waar ze tegenaan lopen. Door de ziektelastmeter ziet u samen waar aan gewerkt moet worden. Met innovaties zoals de ziektelastmeter wordt de zorg effectiever en verbetert de kwaliteit van leven van patiënten."

Cru

De conclusie van Schippers is juist en wordt gestaafd door wetenschappelijk onderzoek. Het is alleen wat cru om deze woorden juist uit haar mond te horen. Verreweg de voornaamste oorzaak van COPD is roken en Schippers heeft haar bijnaam ‘Minister van Tabak’ niet voor niets. Zij was verantwoordelijk voor het terugdraaien van een aantal antirookmaatregelen die haar voorgangers hadden ingesteld, in het voordeel van de tabaksbranche. Zo versoepelde zij bijvoorbeeld het rookverbod voor de kleine horeca (er was een rechtszaak voor nodig om dat weer ongedaan te maken) en zette ze een streep door de subsidie voor Stivoro, de organisatie die lange tijd baanbrekend werk heeft verricht voor de tabaksontmoediging in Nederland. Het bracht Els Borst, een van Schippers’ voorgangers, er toe om haar ‘Minister van Ongezondheid’ te noemen.

Verslavend

In de video zegt Schippers: “U moet stoppen met roken, u moet meer bewegen, zegt de arts tegen de patiënt met COPD, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan.” En ze voegt toe dat iemand die ooit met roken is gestopt, weet dat gedrag ontzettend moeilijk te veranderen is. 

Dat roken een hardnekkige verslaving is, gaf Schippers al eerder toe. Niemand die dat bestrijdt: hoe eerder iemand begint, hoe moeilijker het is om er weer mee op te houden. Maar de tabaksfabrikanten voegen nu juist stoffen toe aan hun producten om ze nog verslavender te maken én ze maken die producten het liefst zo aantrekkelijk mogelijk voor jongeren.

Magere inzet

Daarom is het ook zo vreemd dat Schippers niet vol inzet op preventie. Effectieve maatregelen die ervoor zorgen dat minder jongeren zullen gaan roken blijven vooralsnog uit. Uit een brief over preventieve activiteiten die zij vandaag naar de Tweede kamer stuurde, blijkt nogmaals hoe mager de inzet van de minister is. Haar preventiebeleid bestaat uit: gezondheidswaarschuwingen op verpakkingen van tabak en e-sigaretten, een leeftijdsgrens van 18 jaar voor tabak en e-sigaretten, reclameverboden én de ‘weergaloze’ NIX18-campagne. 

Afgezet tegen bijvoorbeeld de Scandinavische landen, maar ook andere Europese landen, doet Nederland het slecht. Bij ons wordt nauwelijks geïnvesteerd in echt effectieve preventie. Volgens de Tobacco Control Scale Europe 2013 wordt hier per hoofd van de bevolking slechts 12 eurocent besteed aan tabakspreventie (In IJsland is dat 1 euro 88). Daarmee haalt Nederland niet eens de top 10, terwijl ons land zich zo laat voorstaan op haar uitstekende gezondheidszorg.

Effectieve preventie

Wat er wél moet gebeuren weten ze bij VWS als geen ander, zo bleek vorig jaar uit een beleidsnotitie. Door het ineens flink ophogen van de accijns en het rigoureus inperken van de verkooppunten tot bijvoorbeeld alleen de tabaksspeciaalzaken, zal het aantal toekomstige rokers drastisch afnemen. Dat is pas echt een bevordering van de kwaliteit van leven. Dan hoeven er minder mensen hun best te doen om, vaak tevergeefs, te stoppen met roken, omdat gedrag nu eenmaal zo moeilijk is aan te passen. De loftrompet steken over een vragenlijst die de kwaliteit van leven voor mensen die lijden aan de tabaksziekte COPD moet verbeteren, zal dan minder overkomen als ‘mooi weer spelen’.