UPDATE 20-02-2018

Jan Hein Sträter is directeur van de brancheorganisatie van de in Nederland gevestigde sigaretten- en shagindustrie: de Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakfabrikanten (VSK). De VSK is de nieuwe lobbyorganisatie van de tabaksindustrie. Sträter mag daarenboven zijn zegje doen als lid van het Algemeen Bestuur van werkgeversorganisatie VNO-NCW. Daarmee is hij, naast Robert Wassenaar van Philip Morris, de belangrijkste tabaksman in Nederland.

Door de webredactie

Jan Hein Sträter, geboren in 1959 te Valkenswaard, is woordvoerder van de tabaksindustrie in Nederland en doet dat vanuit enigszins schimmige adviesbureautjes. Dat de tabaksindustrie een van zijn klanten is, mag geen toeval heten. Hij werft ze in lastige kringen: “Uw bedrijf heeft een initiatief en merkt of weet dat dit op weerstand kan stuiten. Of omgekeerd: de overheid heeft het voornemen om haar beleid te wijzigen en uw bedrijf wordt daardoor geraakt.” Dan moet u zeker bij Sträter langs gaan, schrijft hij zelf op zijn website. Hij “opent deuren, vertegenwoordigt bedrijven, communiceert, onderhandelt en overtuigt” en zegt bedrijven te verbinden met de overheden. “Vertrouwen kweken en het overbruggen van tegenstellingen, zie ik als mijn belangrijkste taak.”

Dat is blijkbaar precies wat de Vereniging Nederlandse Kerftabakindustrie (VNK) zocht. Sinds 1 januari 2017 is de VNK gefuseerd met de Stichting Sigarettenindustrie tot de nieuwe organisatie VSK.

Brieven aan ministeries

Volgens de Kamer van Koophandel werd Sträter op 1 juni 2013 vicevoorzitter en een maand later directeur van de shaglobbygroep. Als VNK-directeur (lees: shaglobbyist) schreef hij brieven aan ministeries en lobbyde hij tegen accijnsverhoging (lees bijvoorbeeld Transparantie Files deel 1), omdat shagrokers anders naar het buitenland zouden uitwijken voor goedkopere rokertjes, zegt hij in een artikel in De Telegraaf van 9 april 2014. De echte reden voor de lobby tegen accijnsverhoging is dat veel rokers zullen stoppen als tabak flink duurder wordt. En het is juist in het belang van de tabaksindustrie dat zoveel mogelijk mensen aan hun producten verslaafd raken en blijven.

Sinds 1 januari 2017 lobbyt Sträter niet alleen meer voor de shag maar ook voor de sigaretten, als directeur (en vicevoorzitter) van VSK die vijf leden telt: British American Tobacco, Heupink & Bloemen Tabak, Landewyck Tabak Holland, Japan Tobacco International en Van Nelle Tabak (onderdeel van Imperial Brands).

Eigen nieuwsportaal

Ruim drie maanden na zijn aantreden als directeur op 11 april 2017  lanceert de VSK haar eigen nieuwsportaal. Jan Hein Sträter is verheugd over dit nieuwe, digitale mediakanaal. “Er wordt wereldwijd heel veel geschreven over onze branche”, aldus Sträter, “waarvan maar een beperkte hoeveelheid de Nederlandse media haalt. Met deze Newsroom verbreden we de blik op de berichtgeving over tabak en de branche.” 
Hij zegt ook: "Vernieuwingen in de branche, zoals ontwikkelingen op het vlak van Next Generation Products die bijdragen aan het beperken van de risico’s die verbonden zijn aan tabaksconsumptie, nemen een centrale plaats in binnen de Newsroom. Ook de internationale strijd tegen illegale handel en namaak van tabaksproducten is een thema waar binnen de Newsroom uitgebreid aandacht aan wordt besteed.”
Inderdaad, tabakssmokkel is het stokpaardje van het VSK-nieuwsportaal. En niet voor niets. De tabaksindustrie gebruikt graag het argument van tabakssmokkel om accijnsverhogingen tegen te gaan. Want hoe duurder de tabak, hoe minder rokers.

CDA

Wat is de achtergrond van deze tabaksman? Na zijn afstuderen als historicus gaat Sträter, volgens zijn LinkedIn profiel, in 1986 aan de slag als assistent van “een woordvoerder” van het CDA. Hoewel niet meer werkzaam bij het CDA, is hij nog wel met zijn geloof bezig, gezien zijn betrokkenheid bij het project ‘Koningsakker’ van het Trappistenklooster ‘Koningsoord’. Hij is daar redacteur van de nieuwsbrief.

Adviesbureau

In 1991 ging Sträter voor het eerst echt het lobby pad op, als werknemer bij het familiebedrijf ‘Adviesbureau van Droffelaar’ in Arnhem. Zijn contacten in de landelijke politiek kwamen daarbij goed van pas. Na acht jaar bracht hij het zelfs tot partner, een jaar later tot mede-eigenaar. 

Hij start een adviesbureau in Velp, genaamd ‘Locomotie’ en wekt de indruk van alle markten thuis te zijn. “Ik werkte eerder voor opdrachtgevers uit de levensmiddelenindustrie (zuivel, brood, aardappelproducten), de afvalverwerking, de verpakkingsindustrie, de chemie, metaalindustrie en semi-agrarische bedrijven [...] ”, schrijft Sträter op de website van zijn adviesbureau Locomotie. Hij heeft allerlei projecten, zoals de vergisting van slachtafval tot en met in de Sovjet Unie aan toe. Vandaar waarschijnlijk dat zijn website een Russische variant kent.

Trendvoorspellingen

In 2011 – hij heeft dan vijf jaar twee adviesbureaus gerund – neemt hij afscheid van de familie Droffelaar. Na nog eens drie jaar alleen ‘Locomotie’ krijgt Sträter er een adviseurspositie bij. Hij gaat werken voor Flostock, een bedrijf dat software ontwikkelt op het gebied van trendvoorspellingen, bijvoorbeeld op aandelenbeurzen en de huizenmarkt. Dat doet hij volgens de Kamer van Koophandel via zijn in 2001 opgerichte Sträter Beheer BV, die het met de verantwoording niet zo nauw neemt: het laatste ingediende financiële verslag (opgave Kamer van Koophandel van december 2017) gaat over het jaar 2012.

Bestuurslid VNO-NCW

Sträter zit in het Algemeen Bestuur van een voor de tabakslobby zeer belangrijke club: werkgeversorganisatie VNO-NCW. In een interview met Vrij Nederland legde Niek Jan van Kesteren, CDA-senator en toen nog algemeen directeur van VNO-NCW, uit hoe hij de tabaksindustrie steunt. Sträter is niet de enige tabakslobbyist in het VNO-NCW-bestuur, hij zit er samen met Marcel Crijnen van de Nederlandse Vereniging voor de Sigarenindustrie. Samen kunnen ze het VNO-NCW keer op keer influisteren om het voor hen op te nemen als er op de ministeries gesproken wordt over antirookmaatregelen. 

Strafzaak omwille van de publiciteit?

In 2016 deed strafrechtadvocaat Bénédicte Ficq namens twee longpatiënten aangifte tegen de vier grote tabaksproducenten die in Nederland opereren. Ze beschuldigt de fabrikanten van (poging tot) moord c.q. doodslag, zware mishandeling en valsheid in geschrifte.
In de media voert Sträter het woord namens de tabaksindustrie over deze strafzaak. In het Algemeen Dagblad van 24 maart 2017 reageert Sträter op het feit dat het KWF zich bij de aangifte heeft aangesloten. Hij zegt “het volste vertrouwen te hebben dat de verkoop van een legaal product geen misdaad is in Nederland”. En: “Het heeft er alle schijn van dat deze aangifte alleen publiciteitsdoeleinden dient.”
Diezelfde dag spreekt het KWF dit tegen in de Volkskrant. KWF-directeur Michel Rudolphie benadrukt de noodzaak van een strafzaak tegen de tabaksindustrie: “30 procent van alle sterfte door kanker wordt veroorzaakt door roken,” zegt Rudolphie . “Mensen krijgen nog veel meer schadelijke stoffen binnen dan we al wisten. Daarom vinden wij het gepast om de gang naar de rechter te maken. Zo mag er niet met de gezondheid van mensen worden omgegaan.”

Gematigde toon

Op 1 februari 2018, wanneer blijkt dat talloze organisaties uit de gezondheidszorg de aangifte steunen, komt Sträter weer aan het woord. “Ik mag hopen dat in een normaal rechtssysteem het aantal aangevers niet uitmaakt voor de beoordeling. Er verandert voor ons niets doordat meer partijen zich aansluiten.” Hij verwijst naar de eerdere verklaring van de tabaksindustrie dat de strafzaak zou zijn ingezet “ten behoeve van publiciteitsdoeleinden”.

Maar toch, is het onder invloed van de dreigende strafzaak dat Sträter zijn toon gaat matigen? Als begin november 2017 bekend wordt dat de accijnzen op sigaretten de komende jaren omhoog gaan, laat hij in de media kort van zich horen: "Het is fijn om te weten wat de verhoging is voor de komende jaren."