UPDATE 10-02-2018

Gerard de Vries is voorzitter van de lobbyclub Taskforce Naleving Leeftijdsgrens Tabak en van de Stichting Tabaks- en Zoetwarengroothandel Nederland. Hoewel de overheid dankzij het FCTC-verdrag geen contact met de tabaksindustrie en haar afgevaardigden mag hebben, is het De Vries toch gelukt om, namens die Taskforce, op het ministerie van Volksgezondheid langs te komen. Domper op de feestvreugde is het toekomstige verbod op de sigarettenautomaten, volgens De Vries een “onnodige en disproportionele maatregel”.

Door de webredactie

De in 2015 opgerichte Taskforce Naleving Leeftijdsgrens Tabak (TNLT) is een samenwerking van brancheverenigingen van tabaksverkopers die erop uit zijn regelmatig te overleggen met de overheid. Een tamelijk nieuwe lobbyclub dus, mede bestuurd en betaald door de tabaksindustrie. Zij wil een 'onafhankelijk' onderzoek naar de handhaving van de leeftijdsgrens bij tabak inzetten om de band met de overheid aan te halen, schreef TabakNee eind maart 2016. De SP stelde daarop Kamervragen, waarover later meer.

Onafhankelijke voorzitter

De TLNT vermeldt op haar website dat ze een 'onafhankelijke voorzitter' heeft aangesteld, al blijft die verder naamloos. In de maart-editie (2016) van het retailblad Tabak & Gemak, wordt duidelijk dat de voorzitter Gerard de Vries heet.
De Vries is een oude bekende in de tabakslobby. Hij heeft volgens een kadertje bij het artikel in Tabak & Gemak zeventien jaar bij Philip Morris gewerkt op de afdelingen Finance en Sales. Daarna was hij directeur van Lekkerland, de “toonaangevende groothandel in het tabakskanaal”, aldus de website en eigenaar van een flink aantal sigarettenautomaten.

De Vries gaat internationaal

In 2013 meldt Lekkerland dat Gerard de Vries een andere functie krijgt en na zijn directeurschap in Nederland zich nu internationaal met tabak mag gaan bemoeien: hij wordt verantwoordelijk voor het tabakssegment binnen Corporate Purchasing & Product Management op het Europese hoofdkantoor van Lekkerland te Frechen, Duitsland.

De Vries blijft ook in Nederland actief als tabakslobbyist. Volgens de Kamer van Koophandel is hij al sinds 2007 voorzitter van de Stichting Tabaks- en Zoetwarengroothandel Nederland (TZN), die volgens de eigen website de eigenaren van 12.000 van de 16.000 in Nederland aanwezige sigarettenautomaten vertegenwoordigt.

Accijnsverhogingen

De Vries spreekt zich in die hoedanigheid uit in de media en op de websites van aanverwante tabakslobby-organisaties. In maart 2016 reageert hij bijvoorbeeld samen met zijn collega Janwillem Burgering van de tabaksdetailhandelorganisatie NSO op de website van Tankpro (voor Tankstationhouders) op het nieuws dat de verkoop van tabak in vijf jaar tijd met 24 procent is gedaald. Zij wijten die terugloop aan accijnsverhogingen (bewijs dat die accijnsverhogingen dus werken bij het ontmoedigen van roken). Van elke euro aan verkochte rookwaren gaat meer dan 75 cent naar de Nederlandse schatkist, stellen Burgering en De Vries. “De overheid is dus een soort ‘grootaandeelhouder’ in de sector rookwaren. Je zou verwachten dat een kabinet daar dus verstandiger mee zou omgaan.”

De Vries mocht zich eerder al in de Tweede Kamer uitspreken om zijn mening over anti-rookwetgeving te geven, zo blijkt uit het artikel ‘De Industrie en de Kleine Winkelier’ in Vrij Nederland (13 augustus 2013) waar hij was uitgenodigd voor een paneldiscussie.

Kantoorgenoot met tabakslobbyist

Opvallend is dat TZN haar kantoor aan de Prinses Beatrixlaan 724 te Den Haag, deelt met een lobby- en PR-bureau dat The Hague Strategic Communication BV heet. Spitwerk bij de Kamer van Koophandel leert dat de eigenaar van dat bureau een bedrijf is dat Jaleri Holding heet. Een van de directeuren van Jaleri is Drs W.J. Roelofs Organisatie-Adviseur B.V. Regelmatige bezoekers van TabakNee zullen daarin de naam van oud-toptabakslobbyist Willem Jan Roelofs herkennen, de voormalige secretaris van de Stichting Sigarettenindustrie, die drie van de vier grote tabaksfabrikanten in Nederland vertegenwoordigde. Deze stichting is per 1 januari 2017 samengaan met de Vereniging Nederlandse Kerftabakindustrie (opgericht in 1952) in de VSK, de branchevereniging van de georganiseerde sigaretten- en kerftabakfabrikanten. 
Roelofs is ook één van de partners en senior adviseur van lobbybureau EPPA, dat sinds jaar en dag namens de tabaksindustrie lobbyt. De Taskforce Naleving Leeftijdsgrens Tabak houdt dan weer kantoor op hetzelfde adres als EPPA, warmee de cirkel rond is. Willem Jan Roelofs en Gerard de Vries zijn praktisch huisgenoten.

Zelfstandig consultant

Per 1 januari 2016 is De Vries officieel opgestapt bij Lekkerland om als 'zelfstandig consultant', lees lobbyist, de boer op te gaan zo staat in vakblad Tabak & Gemak. Volgens gegevens van de Kamer van Koophandel is De Vries overigens nog altijd voorzitter van TZN. De Taskforce Naleving Leeftijdsgrens Tabak is zijn eerste grote klus als ‘doehetzelf’-lobbyist. Daar stond gelijk een fijne subsidie van 700.000 euro van de tabaksindustrie voor klaar, zo meldt hij in Tabak & Gemak.

Lek als een mandje

Als voorzitter van de TNLT hoopt hij primair, volgens de bijbehorende website, een structurele verbetering van de naleving van de leeftijdsgrens bij tabaksverkopen op een zo kort mogelijke termijn te bewerkstelligen. Dat is nodig, want volgens Bureau Nuchter (een organisatie die onderzoek doet naar de naleving van de leeftijdsgrens van leeftijdsgebonden producten, red.) is die naleving zo lek als een mandje, vooral onder de sigarettenautomaten: in 89,9 procent van de gevallen kunnen jongeren daar gewoon sigaretten halen. Dezelfde automaten die De Vries jarenlang onder de vlag van Lekkerland heeft uitgebaat en via TZN bij de politiek heeft bepleit. Jongeren kunnen er terecht voor een rokertje en dat komt vooral goed uit voor de kas van de groothandels en de tabaksindustrie, met alle nadelige gevolgen voor de gezondheid van deze verslaafden in spé.

Zoethoudertje

De Taskforce is vooral bedoeld als zoethoudertje. Bij de bekendmaking van de slechte nalevingscijfers eiste voormalig staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) een verbetering door de branche zelf, anders zou hij echt effectieve maatregelen gaan invoeren. Vervolgens werd de Taskforce opgericht. De Vries laat aan de lopende band mysterie-shop-onderzoek uitvoeren, waarop keer op keer blijkt dat het steeds beter gaat met die naleving. Die nalevingcontroles worden voor een belangrijk deel betaald door de tabaksindustrie.

We zijn er nog lang niet

"Wij zijn blij met de verbeterde naleving van de leeftijdsgrens bij de verkoop van tabaksproducten in de tabaksspeciaalzaak en het benzinestation", aldus Gerard de Vries op de website van het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor Tankstations en Wasbedrijven (17 mei 2016), "maar we zijn er nog lang niet. Door te volharden in onze aanpak van training, voorlichting, controle en het mede-ontwikkelen van winkelmaterialen, hopen wij de naleving structureel op een hoog niveau te krijgen. Het positieve momentum dat wij sinds het begin van onze activiteiten in november 2015 menen waar te nemen willen we verder uitbouwen, zodat het moment waarop de winkelier niet het gevoel heeft dat hij de wet moet naleven, maar ook daadwerkelijk de wet wil naleven steeds dichter bij komt. Van niet mogen verkopen, naar niet willen verkopen!"

Lobbyen

Uit het vakblad Tabak & Gemak blijkt vooral dat de Taskforce is bedoeld om te lobbyen bij Kamerleden: "Aan de hand van de onderzoeksrapporten maakt TNLT een eigen verslag. Dat wordt naar Kamerleden gestuurd, maar ook naar het ministerie van VWS. Ook hopen we op regelmatige basis overleg met het ministerie en Kamerleden te hebben, om de voortgang, resultaten en verdere conclusies te kunnen bespreken."

Nadat TabakNee over de Taskforce schreef, stelde de SP Kamervragen. Uit het antwoord daarop van voormalig staatssecretaris Van Rijn blijkt dat De Vries succes heeft gehad: hij mocht langskomen op het ministerie van Volksgezondheid. “De Taskforce heeft haar plan van aanpak naar mij gestuurd, en vervolgens het plan mondeling toegelicht in een gesprek op 26 november 2015,” schrijft Van Rijn. “De Taskforce heeft mij op 21 januari 2016 een rapportage toegestuurd die ik ter kennisgeving heb aangenomen.”

Ministerie zet deur op kier

Het ministerie leek er juist van doordrongen te raken dat er geen contact met de industrie mag zijn als ze ant-irookbeleid maakt. Dat staat in het internationale antirookverdrag FCTC van de Wereldgezondheidsorganisatie dat door Nederland is ondertekend. Het ministerie van VWS heeft, nadat Stichting Rookpreventie Jeugd een rechtszaak voerde tegen de Staat over het niet naleven van dat verdrag, toegezegd haar leven te beteren. Er zijn brieven opgesteld die naar alle lagen van de overheids zijn gestuurd en er is een protocol gemaakt voor ambtenaren. Voormalig tabakslobbyist Willem Jan Roeloefs sprak in mei 2016 in het Algemeen Dagblad zijn ongenoegen uit over de dichte deuren die hij overal trof. Maar nu staat die deur dus toch weer op een kier voor de Taskforce.

Terug naar het contact van VWS met de Taskforce. Volgens het ministerie was dit contact gerechtvaardigd. Van Rijn schrijft in de beantwoording van de Kamervragen: “Het betreft hier contacten die vallen onder artikel 5.3 van het FCTC verdrag. Het gaat hier nadrukkelijk om een uitvoeringstechnische kwestie die contact met verstrekkers van tabak rechtvaardigt.”
Of dat inderdaad zo is, valt moeilijk te beoordelen. Het uiteindelijk op de website van VWS gepubliceerde verslag bestaat namelijk slechts uit een paar alinea’s, die vooral weergeven wat de TNLT doet.

Alleen onafhankelijk onderzoek

Later komen we de Taskforce opnieuw tegen in de contacten met VWS, zoals beschreven in dit artikel van 8 januari 2018 op TabakNee. Hieruit blijkt dat de Taskforce haar eigen onderzoeksresultaten probeert te verbloemen. En dit maakt ook duidelijk waarom de overheid alleen onafhankelijk onderzoek zou moeten vertrouwen.

Op de kantoren van TZN, TNLT, EPPA en drs. W.J Roelofs Organisatie-Adviseur B.V kan de champagne ontkurkt worden: het is ze onder aanvoering van De Vries toch weer gelukt om dicht bij de macht te komen in het voordeel van tabak. De champagne wordt door de industrie betaald. De roker trekt aan het kortste eind: die betaalt ervoor met zijn gezondheid.

Beter nieuws

In 2017 komt er gelukkig beter nieuws: de tabaksautomaten worden in 2022 verboden. In een interview in de zomer van 2017 spreekt De Vries als voorzitter van de TZN hier zijn ongenoegen over uit. "Het is een onnodige en disproportionele maatregel", zegt hij. En: "Er wordt een hele sector de nek omgedraaid door deze onduidelijke maatregelen.” Alleen al het verwijderen van automaten levert bovendien nog een forse kostenpost op: dat kost volgens hem 'honderden euro's' per automaat. Blijkbaar ligt De Vries wakker van honderden euro’s ontmantelschade, maar niet van de 20.000 tabaksdoden per jaar en zijn aandeel daarin. 

 

tags:  transparantie | Gerard de Vries | Willem Jan Roelofs | Taskforce | TNLT | TZN | lobbyist