Al meer dan twintig jaar springt Antonie Wurtz in de bres voor rokend Nederland. Wurtz, die in 1954 in Amsterdam is geboren, heeft zichzelf uitgeroepen tot de stem van rokend Nederland, als woordvoerder van de Stichting Rokersbelangen die door de tabaksindustrie wordt gesubsidieerd.

Door de webredactie

Stichting Rokersbelangen is een soort Amnesty International voor rokers. "De stichting komt onmiddellijk in actie op het moment dat de rechten van de rokers, in bedrijven en organisaties, in het openbaar vervoer, en in de horeca door de politiek worden bedreigd." Want roken is 'cool' lezen we verder op de site: "Mensen zien er nu eenmaal stoerder uit met een sigaret in hun smoelwerk. De Tweede Kamer is niet cool. De Tweede Kamer is namelijk een soort kinderboerderij voor verstokte verbodslama's." Overigens hangt in het 'smoelwerk' van vrijheidsstrijder Ton Wurtz, naar eigen zeggen, drie keer per dag een sigaar.

In zijn woning worstelt de tabaksgoeroe zich door de stapels papieren over tabak. Zijn dossierkennis moet up to date zijn. Zal de pers vandaag, eindelijk, eens bellen? Vermoedelijk kijkt hij hunkerend naar de telefoon. Maar zo vaak rinkelt die niet meer, de media lijken uitgekeken op de zelfbenoemde rokersheld.

Ayatollahs

Dan moet Wurtz zelf maar wat bedenken. Daar was hij vroeger best goed in. Zo beweerde hij eens dat de leden van CAN (Clean Air Nederland) nog erger zijn dan de ayatollahs in Iran. Je moet een beetje choqueren, vindt hij, pas dan fladdert het journaille naar je toe. Wurtz huurde ook eens een reclamevliegtuigje in dat over Den Haag vloog met de boodschap 'Roken? Ook in de horeca'. Wie dat vliegtuig betaalt? Als het om geldzaken gaat, wordt Wurtz wat schimmig. Hij krijgt een halve ton per jaar subsidie van de industrie, zegt hij een interview. In een ander noemt hij liever geen bedragen, omdat hij nog in onderhandeling met de tabaksindustrie zou zijn. Hij beweert naast de tabakssubsidie particuliere sponsors te hebben. "Wie dat zijn is niet relevant, en of zij voor de tabaksindustrie werken weet ik niet," zegt hij in de Volkskrant (4 juli 2009). Dan weer vertelt hij dat zijn gesubsidieerde lobbywerk parttime zou zijn en hij er dus wat zakelijke activiteiten naast moet organiseren.

In een vertrouwelijk, op band opgenomen gesprek (13 april 2011) met twee studenten die een scriptie schreven over het rookverbod in de horeca, sprak Wurtz zich openhartig uit. Klik hier om het geredigeerde interview te lezen. 

Op zijn eigen website trekt hij enthousiast van leer tegen de 'betuttelende' politiek en vooral tegen de antirooklobby. Als een meerderheid in de Tweede Kamer een compleet rookverbod in de horeca wil, sneert hij: "De goed georganiseerde anti-tabaksindustrie kraait victorie. Geweldig gedaan hè? De werkgelegenheid in die industrie is weer voor even gegarandeerd. Want: op naar de volgende pesterijen!"

Chique lobbyclub

Op 15 februari opent Wurtz in een opiniestuk in ThePostOnline een frontale aanval op KWF Kankerbestrijding. Het KWF is betrokken bij wat Wurtz noemt 'een chique lobbyclub': de Alliantie Nederland Rookvrij (ANR). "Daarmee bewerken zij de Tweede Kamer. Dat mag wat kosten," fulmineert Wurtz. Het KWF zou tegen rokers zijn, "want rokers zijn moderne paria's en tegen roken zijn doet het goed in de publieke opinie". De rokersgoeroe komt niet eens op het idee dat het uit de wereld helpen van tabak wel eens een kerntaak zou kunnen zijn van een organisatie die bestrijding van kanker hoog in het vaandel heeft.

In hetzelfde opinieartikel suggereert hij dat er belangenverstrengeling zou zijn tussen het CDA en het KWF. Want de vader van Hanke Bruins Slot, het CDA-Kamerlid dat tabak in haar portefeuille heeft, is voorzitter van het KWF. Dat dit Kamerlid een streng tabaksontmoedigingsbeleid wil, is dus vast door haar vader ingefluisterd. Vermoedt Wurtz. Dat een politicus zich oprecht zorgen maakt over de gezondheid van zijn of haar medeburgers, kan er bij Wurtz kennelijk niet in.

Rokerspolis

Wurtz weet heus wel dat roken schadelijk is, want wie komt anders op het idee om een speciale lijfrentepolis, de 'rokerspolis' in te stellen. Samen met de levensverzekeringsmaatschappij Paerel Leven te Lelystad was hij hier de initiatiefnemer van. Het idee hierachter was dat rokers een lagere levensverwachting hebben dan niet-rokers en daardoor onterecht meebetalen aan de lijfrente-uitkering van niet-rokers.
Wie zo'n lijfrentepolis wil afsluiten, wordt verwezen naar Paerel Leven te Lelystad, dat overigens eind 2011 is opgeheven en overgenomen is door ASR Verzekeringen. Zat er misschien een aardige provisie in voor iedere roker die via zijn site een polis afsluit? 

Je krijgt de indruk dat Wurtz maar wat scharrelt. Zo noemt hij zich geregeld voorzitter van Stichting Rokersbelangen, terwijl hij volgens de Kamer van Koophandel toch heus de penningmeester is. Of liever gezegd was. Op de papieren is hij, blijkbaar met terugwerkende kracht, alsnog voorzitter geworden. Officieel hanteert hij per 11 februari 2013 de voorzittershamer. 

Liegen

Scharrelen is één, liegen is nog minder fraai. Wie Wurtz vraagt of de tabaksindustrie die hem subsidieert invloed heeft op zijn activiteiten, krijgt een duidelijk 'nee' te horen. Uit het artikel 'De Gideonsbende, een geheime rokersclub' van 20 juni 2009 in NRC blijkt dat hij liegt. In 1994 werd Rokersbelangen door Philip Morris en de Stichting Sigaretten Industrie al bewust ingezet om haar stem te verheffen tegen plannen van Koninklijke Horeca Nederland, schrijven de journalisten Frits Baltesen en Esther Rosenberg. In die tijd wilde de brancheorganisatie van de horeca haar leden oproepen om eetgelegenheden rookvrij te maken. De krant citeert een intern document van Philip Morris, die dit onaanvaardbaar vindt: "Wij hebben Rokersbelangen gevraagd om in de media duidelijk te maken hoe extreem de maatregelen van de horeca zijn."

Red de Kleine Horeca-ondernemer

Trots is Wurtz op zijn Stichting Red de Kleine Horeca-ondernemer, waarvan hij een van de initiatiefnemers is. Hij wist de kroegbazen van de kleine cafés toch maar mooi te mobiliseren! Tot op de dag van vandaag is niet duidelijk of bewezen dat de proefprocessen van kleine cafés door de tabaksindustrie zijn betaald. Toen Edith Schippers het rookverbod voor kleine eenmanscafés terugdraaide, werd Red de Kleine Horeca-ondernemer opgeheven. Het doel was bereikt. Dezer dagen kan Wurtz weer aan de slag om de stichting opnieuw op te tuigen, want er is alsnog een rookverbod gekomen voor de kleine kroeg.

Klik hier om te lezen hoe Wurtz een van de drijvende krachten achter het verzet van de kleine kroegbazen was. Waarbij de hardwerkende kroegbaas bewust naar voren werd geschoven als slachtoffer van het tabaksontmoedigingsbeleid. Je moet niet zeggen dat er gerookt moet worden, maar dat die zielige caféhouder te gronde wordt gericht. Dat is beter voor de beeldvorming.

Van meeroken word je niet dronken

Gefrustreerd is Wurtz door zijn mislukte politieke avonturen. Had hij de stem van zijn 'achterban' ook via de politiek kracht willen bijzetten? Hoe dan ook, Wurtz stoot overal zijn neus. Hij meldt zich als vrijwilliger bij Rita Verdonk van Trots op Nederland, maar druipt na enige tijd af. In 2004 is hij een van de medeoprichters van een politieke partij voor rokers. De 'partij tegen betutteling', Respect.nu, doet mee aan de Europese verkiezingen van juni 2004. Het wordt een mislukking. Bij de plaatselijke partij Larens Behoud moeten ze niets van hem hebben. Ook D66 in Laren wil hem niet op de lijst, schrijft de Gooi- en Eemlander op 3 december 2009 onder de kop 'Wurtz niet welkom bij D66.'

In een brief schrijft John Philipoom van D66-Laren aan Ton Wurtz onder meer: 'Het voorzitterschap van de Rokersbond en het actief zijn voor TON zal bij de D66-kiezers vast verkeerde associaties oproepen met waar D66 voor staat.' Ton Wurtz vindt het belachelijk. 'Je zou bijna denken dat politiek Laren bang voor mij is,' zegt hij in De Gooi- en Eemlander. Bang om de dorpsgek binnen te halen? Want alle onderzoeken ten spijt heeft Wurtz 'ernstige twijfels' of meeroken schadelijk is, zegt hij in de Volkskrant (4 juli 2009): "Meeroken is als een glaasje jenever in een zwembad; daar word je niet dronken van."

Op een debatbijeenkomst in De Balie (28 juni 2008) ) bleek Wurtz wel meer wetenschappelijke bevindingen in twijfel te trekken, zoals het negatieve effect van roken op de vruchtbaarheid. "Dat klopt niet," betoogde hij, "want na de Tweede Wereldoorlog hebben we de babyboom gehad en toen rookten zowat alle mannen." Waarop de gespreksleidster hem er fijntjes op wees dat de Pil in die tijd nog niet bestond en vrouwen nog nauwelijks rookten.

Dan verrast Wurtz ons met één zinnige zin op zijn site: "Elke volwassen roker wil - denk ik - deep down stoppen." Was het een slip of the pen of een ongekende vlaag van eerlijkheid? Hij slaat de spijker op zijn kop. Zo'n driekwart van de rokers wil het liefst van hun verslaving af, blijkt steevast uit enquêtes. Wat hebben zij aan een 'woordvoerder' die hen alleen maar stimuleert te blijven roken?

De bronnen zijn bij de redactie bekend.
Laatste update: 5 januari 2015