Frits van Dam vraagt zich af of Martin van Rijn staatssecretaris van Volksgezondheid is of van Financiën. Dat schrijft hij vandaag in een opiniestuk in Het Parool.

Feest voor de tabaksindustrie

De tabaksindustrie viert feest. De Tweede Kamer stemde op 10 oktober over de verhoging van de leeftijdsgrens van zestien naar achttien jaar waarop je tabak mag kopen. Met uitzondering van D66 en de PVV was iedereen het er over eens: onder de achttien mag je geen sigaretten kopen. Maar de tabaksindustrie maakt zich geen zorgen, want de overheid weigert een goed controlesysteem op te zetten. Want hoe controleer je de naar schatting zestigduizend verkooppunten met amper veertig controleurs die de overheid daarvoor ter beschikking stelt en die ook nog het rookverbod in de horeca moeten controleren? Daar komt niets van terecht. Alleen door het aantal verkooppunten drastisch te verkleinen, kun je handhaven. Moties om het aantal verkooppunten terug te snoeien haalden het echter niet. De staatssecretaris was wel zeer gecharmeerd van een motie van de VVD'er Arno Rutte om wie drie keer wordt betrapt bij overtreding van het verkoopverbod de tabaksvergunning af te pakken. Die motie werd met algemene stemmen aangenomen. Maar je wordt eerder door een meteoriet getroffen dan dat je driemaal betrapt wordt als je tabak verkoopt aan een onbevoegde.

Voor een tabaksbeleid heb je draagvlak nodig, zei staatssecretaris Martin van Rijn vele malen. Hij maakte in dit verband een saillante opmerking. Je moet namelijk niet alleen naar gezondheidsaspecten kijken, maar ook naar economische effecten, zoals de werkgelegenheid en de opbrengsten. Daardoor begrijp je meteen waarom hij de verkooppunten niet wilde terugsnoeien, dat kost werkgelegenheid. Van Rijn is even "vergeten" dat hij als staatssecretaris van Volksgezondheid maar één taak op dit dossier heeft en wel het voorkomen van gezondheidschade door tabak. Over economische aspecten gaat hij helemaal niet, dat is zijn collega van Financiën.

Volgens de staatssecretaris moet veel onderzoek worden gedaan om na te gaan welke maatregelen effectief zijn. Vanuit de Tweede Kamer werd opgemerkt dat dit onderzoek er allang is. Er zijn voortreffelijke Nederlandse en internationale overzichten waarin staat welke combinaties van maatregelen helpen om tabaksgebruik terug te dringen. Dat weet de staatssecretaris natuurlijk ook wel, het onderzoeksargument diende alleen maar om maatregelen op de lange baan te schuiven.

De SP en de CU vochten als leeuwen voor een streng tabaksbeleid, de PvdA was volstrekt afwezig, kennelijk beducht voor een conflict met coalitiepartner VVD. Het is gênant dat we nog geen stap gevorderd zijn sinds de motie Marijnissen uit 1996. In deze met een grote Kamermeerderheid aangenomen motie, inclusief door de PvdA, pleitte Marijnissen voor het uitsluitend verkopen van tabak in tabakswinkels. Conclusie, we zijn in zeventien jaar nauwelijks opgeschoten met het tabaksontmoedigingsbeleid en als het aan deze staatssecretaris ligt duurt het nog wel zeventien jaar. Big Tobacco trompettert van vreugde.

Frits van Dam is secretaris van de Stichting Rookpreventie Jeugd. Hij is emeritus hoogleraar psychologie en oud-medewerker van het Nederlands kanker Instituut.