OPINIE

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft berekend hoeveel mensen er dood gaan aan kanker. Teletekst meldt naar aanleiding hiervan dat er steeds minder mensen overlijden aan kanker. Dat klopt, en dat is goed nieuws, maar er zijn grote verschillen tussen de vormen van kanker waar mensen aan overlijden.
Door Frits van Dam

Zo is het aantal vrouwen dat overlijdt aan de gevolgen van longkanker sinds de eeuwwisseling van ruim tweeduizend praktisch verdubbeld tot ruim vierduizend nu. Het aantal mannen dat in deze periode aan longkanker overleed bleef over deze periode vrijwel stabiel op ruim zesduizend.

Van alle kankersoorten sterven vrouwen nu het meest aan longkanker, meer dan aan borstkanker. Deze doden zijn voor 80 procent toe te schrijven aan tabaksgebruik. Naast longkanker draagt tabak bij aan het ontstaan van zestien andere kankersoorten, waaronder alvleesklier-, slokdarm- en blaaskanker) en nog een hele reeks andere ernstige ziekten die niet zijn meegenomen in deze CBS-statistiek.

20.000 doden per jaar

In Nederland overlijden ieder jaar 20.000 mensen aan ziektes die worden veroorzaakt door roken. Naast elke tabaksdode zijn er nog twintig personen die chronisch ziek worden door roken. Dertien procent van onze totale ziektelast wordt veroorzaakt door roken. (zie Eindspel Tabak).

Opvallend is de grote toename van het aantal vrouwen dat slachtoffer wordt van tabak. En dat zal niet snel minder worden. Volgens de laatste peiling van het Trimbosinstituut verschillen jongens en meisjes in de leeftijdsgroep tussen 12 en 16 jaar niet significant in de prevalentie van (dagelijks) roken. Als deze trend doorzet zal het aantal doden onder vrouwen tengevolge van tabak nog aanzienlijk toenemen en op het niveau van de mannen komen.

Ter vergelijking, het aantal verkeersdoden daalde van 1166 in het jaar 2000, naar 621 in het jaar 2015 (CBS). Onze overheid heeft daar erg haar best voor gedaan. De plicht om autogordel en brommerhelm te dragen wordt goed gehandhaafd. Er zijn rotondes aangelegd, verkeersdrempels gekomen, de alcoholwetgeving is aangescherpt, enzovoort. Het aantal verkeersdoden is daardoor in 15 jaar gehalveerd. Dat is fantastisch.

Rookzieken zie je niet

Maar waarom investeert de overheid zoveel in preventie van verkeersongelukken en zo weinig in tabakspreventie? Wellicht heeft er mee te maken dat verkeersdoden zo zichtbaar zijn. Er wordt dagelijks over gerapporteerd in de media vaak met foto’s en al. Onveilige verkeerssituaties hebben tot gevolg dat letterlijk iedereen zich onveilig voelt en er maatschappelijk draagvlak is voor maatregelen.

Aan tabakspreventie geeft de overheid met pijn en moeite ruim 10 miljoen euro per jaar uit, aan verkeersveiligheid ongeveer twee miljard! Als er onveilige verkeerssituaties zijn trekt de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid direct aan de bel in den Haag en zij vindt vaak gehoor. Waarschuwingen over tabak worden zelden op waarde geschat, laat staan dat ze tot serieuze maatregelen leiden.

Zou het gebrek aan belangstelling voor de dodelijke rookepidemie bij de politiek komen doordat, in tegenstelling tot verkeersdoden, tabaksdoden in deze maatschappij volledig onzichtbaar zijn? Rookzieken schamen zich vaak, houden zich stil en halen de media niet. Er ontstaat daardoor geen druk op de overheid om maatregelen te nemen.