Toptabakslobbyist Willem Jan Roelofs haalt in gesprek met het Algemeen Dagblad een oude lobbytruc van de tabaksindustrie uit de kast: twijfel zaaien over de motieven van zijn tegenstander. Volgens hem klopt er van alles niet aan de strafzaak die advocate Bénédicte Ficq via het Openbaar Ministerie aan wil spannen tegen de tabaksindustrie. Maar hij zegt niet wat er niet deugt. Laat staan dat hij met enig bewijs komt.
Door de webredactie

Als een journalist van het Algemeen Dagblad aan toptabakslobbyist Willem Jan Roelofs vraagt waarom hij nog niet heeft gereageerd op de strafzaak die longkankerpatiënte Anne Marie van Veen via het Openbaar Ministerie tegen de tabaksindustrie hoopt aan te spannen, zegt hij: “Het enige wat ik erover kwijt wil: er worden weer een hoop dingen gezegd die niet kloppen. Dat zie je vaker bij aantijgingen tegen deze bedrijfstak: het bekt goed, maar is niet waar."

Roelofs spreekt namens de Stichting Sigarettenindustrie waarin drie van de vier grote, op Nederlandse bodem opererende tabaksfabrikanten zijn verenigd. Sinds jaar en dag is hij het gezicht van deze lobbyclub en met deze reactie gebruikt hij een oude truc die de tabaksindustrie al sinds de jaren vijftig bezigt: twijfel.

Want door te suggereren dat er ‘weer een hoop dingen worden gezegd die niet kloppen’, kan de AD-lezer denken: oh, blijkbaar zeggen longkankerpatiëntie Anne Marie van Veen en haar advocate Bénédicte Ficq maar wat. Er ontstaat twijfel over hun woorden en dat komt de tabaksindustrie altijd goed uit.
Als we nog eens naar de uitspraak van Roelofs kijken valt namelijk ook op dat hij niet zegt wat er volgens hem dan niet klopt. En hij komt al helemaal niet met bewijzen om zijn uitspraak te onderbouwen. Dat het niet klopt, is namelijk het enige dat hij erover wil zeggen.

Ontkrachten

In hun boek Merchants of Doubt (2010) leggen historici Naomi Oreskes en Erik Conway bloot hoe de tabaksindustrie al in de jaren ’50 met succes probeerde te ontkrachten dat roken kankerverwekkend is door enorme onderzoekstoelagen aan wetenschappers te verstrekken die dat in twijfel moesten trekken. In de media kwamen die wetenschappers voortdurend aan het woord met bevindingen, die de aandacht vestigden op andere factoren dan roken als oorzaak van longkanker.

Eerder verscheen een vergelijkbaar boek Doubt is their Product van David Michaels (Oxford University Press, 2008). De titel verwijst naar een memo uit 1969 van de vicepresident marketing van tabaksfabrikant Brown & Williamson (bekijk de memo hier) aan zijn collega's. Hij schreef: “Twijfel is ons product, omdat dit het beste middel is om feiten te ontkrachten die in de hoofden van het grote publiek zitten.”

Uit Joop Bouma’s boek Het Rookgrodijn – De macht van de Nederlandse tabaksindustrie blijkt dat de lobby in Nederland ook ijverig van de twijfelstrategie gebruik maakt.

Het interview met Willem Jan Roelofs in het AD maakt duidelijk dat de industrie met het wederom zaaien van twijfel haar oude streken nog altijd niet is verleerd.