Uit antwoorden op Kamervragen over de naleving van de leeftijdsgrens voor tabak- en alcoholverkoop blijkt dat het ministerie van VWS verboden contact heeft met het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) over de handhaving van die leeftijdsgrens. Tegelijkertijd lijkt het ministerie zich nu bewust te zijn dat die contacten onder de werking vallen van artikel 5.3 van het FCTC-verdrag van de Wereldgezondheidsorganisatie.
Door de webredactie

Het ministerie van VWS heeft het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de brancheorganisatie van supermarkten, in strijd met internationale verdragen laten meepraten bij de ontwikkeling van de NIX18-campgne. Dat schrijft staatssecretaris Van Rijn (VWS) in antwoord op vragen van de SP-Kamerleden Renske Leijten en Henk van Gerven. De NIX18 campagne moet mensen bewust maken van de maatschappelijke norm dat roken en alcohol drinken onder de 18 jaar niet normaal zijn.

In antwoord op een vraag over de totstandkoming van de NIX18-campagne geeft Van Rijn er blijk van zich bewust te zijn van artikel 5.3 van het WHO FCTC-verdrag, als hij stelt dat brancheorganisaties en verstrekkers van tabak ‘– met uitzondering van CBL –’ daarover niet hebben mogen meepraten. Het CBL en marktleider Ahold zaten wel in de klankbordgroep die meedacht over de campagne. Zoals eerder op TabakNee aangetoond is het CBL zeer nauw verweven met de tabaksindustrie. Waarom deze partij dan wel mocht meepraten is dus een raadsel.

CBL campagne

Ook in antwoord op vragen van de Kamerleden Volp (PvdA), Voordewind (CU), Leijten (SP) en Van der Staaij (SGP) over een recente uitspraak van de rechtbank Den Haag waarin de supermarkten voor kartelvorming zijn veroordeeld bij de invoering van een leeftijdsverificatiesysteem, is sprake van samenwerking met het CBL. ‘Wat de betrokkenheid van VWS bij de totstandkoming van de CBL campagne [“nog geen 20”] en –code [“verantwoorde alcoholverkoop in de supermarkt”] betreft hebben zowel VWS als de NVWA destijds, vanuit de kennis van de Drank- en Horecawet, meegelezen op de code en tekstsuggesties gedaan’, schrijft Van Rijn.

De richtlijnen die de WHO samen met de landen die het FCTC-verdrag ondertekenden opstelde voor de implementatie van artikel 5.3 FCTC vermelden in de aanbevelingen onder punt 3 duidelijk dat dit soort steun aan publiekscampagnes van de tabaksindustrie of partijen die haar belangen vertegenwoordigen uit den boze is.

Voor Kaj Hollemans, de juridisch en strategisch adviseur van Ageviewers (het leeftijdsverificatiesysteem dat de rechtszaak aanhangig maakte omdat het zich door de supermarkten buitengesloten achtte), betekent dit dat VWS mee heeft gewerkt aan de kartelvorming. Het kartel, schrijft hij in een brief aan Tweede Kamerleden waarvan TabakNee een afschrift kreeg, ‘is dus mede tot stand gekomen met financiële hulp en met raad en daad van de rijksoverheid.’

Taskforce

In antwoord op de vragen van Leijten en Van Gerven laat Van Rijn ook weten dat VWS op geen enkele manier betrokken is bij de activiteiten van de Taskforce Naleving Leeftijdsgrens Tabak (TNLT), een nieuw samenwerkingsverband van brancheverenigingen van tabaksverkopers die erop uit zijn regelmatig te overleggen met de overheid, zoals onder meer gemeld op TabakNee. VWS en de Nederlands Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) die de naleving van de leeftijdsgrens controleert zijn ook niet van plan om eigen onderzoeken naar de naleving af te stemmen met het onderzoek dat de Taskforce laat uitvoeren.

Van Rijn schrijft wel dat de Taskforce haar plan van aanpak met het ministerie heeft gedeeld en bovendien mondeling heeft toegelicht op 26 november 2015. Daarna heeft de Taskforce hem op 21 januari 2016 een rapportage gestuurd ‘die ik ter kennisgeving heb aangenomen’. Van Rijn stelt dat deze contacten onder de werking van artikel 5.3 van het WHO FCTC-verdrag vallen, dat bepaalt dat elke invloed van de tabakslobby op het tabaksontmoedigingsbeleid moet worden vermeden. De genoemde contacten zijn volgens hem echter toegestaan, omdat het contacten zijn over uitvoeringstechnische kwesties. Hij voegt eraan toe dat hij in het kader van de transparantie ‘alle documentatie hieromtrent’ openbaar maakt op www.rijksoverheid.nl. De bewuste documenten zijn daar echter nog niet terug te vinden; zie ook onze serie De Transparantie Files.

Van Rijn wacht af

Staatssecretaris Van Rijn ziet ondertussen nergens een been in en wacht vooralsnog de resultaten van nieuw onderzoek naar de naleving van de leeftijdsgrens voor tabaks- en alcoholverkoop, die voor de zomer worden verwacht. Hij weigerde opnieuw antwoord te geven op de vraag wanneer hij tevreden is met de gevonden nalevingspercentages. Net als eerder stelt hij dat als de percentages ‘niet substantieel’ verbeterd zijn er nadere maatregelen zullen komen. Op dezelfde manier wacht Van Rijn de voorstellen af waarmee de supermarktbranche zal komen inzake het afschermen van tabaksproducten in de winkels. Vóór 1 juli zal meer duidelijk zijn.