'Wij maken een programma over duurzaamheid, niet over gezondheid', zegt redactrice Eva Houtsma van het VARA-programma Groen Licht. In de uitzending van 21 maart jl. zat een item dat aandacht vroeg voor de schadelijkheid van sigarettenafval voor het milieu.
Door de webredactie

De informatie in het item was deels gebaseerd op gegevens uit de campagne 'Laat je peuk niet alleen', waarin tabaksfabrikant Japan Tobacco International tegen interenationale verdragen in samenwerkt met kustgemeenten bij het vrij van peuken houden van de stranden langs de Noordzee. Op TabakNee hebben we eerder over deze campagne vastgesteld dat die de tabaksindustrie de kans geeft zich als een maatschappelijk verantwoordelijke bedrijfstak te profileren. Precies om die reden mogen (lokale) overheden zich volgens het internationale antirookverdrag (FCTC) van de Wereldgezondheidsorganisatie niet met zulke campagnes inlaten.

Het item in Groen Licht laat zien hoe de tabaksindustrie indirect informatie en argumenten in mainstream media weet te manoeuvreren. Het stelt bijvoorbeeld dat er meer peuken op straat belanden sinds er in cafés niet meer mag worden gerookt. 'Peuken belanden dan al snel op de grond en via die weg in het water. Of in de magen van dieren.' Kortom: het milieuprobleem door peuken is gevolg van het rookontmoedigingsbeleid van de overheid.

Verrassende invalshoek

Houtsma vertelt hoe het item tot stand kwam: 'Iedere aflevering hebben wij een kort item met een verrassende invalshoek, iets waar je niet meteen bij stilstaat. We lazen dat weggegooide peuken van filtersigaretten het meest worden gevonden op stranden. Dat vonden we verrassend, dus zijn we dat verder gaan onderzoeken. Op www.laatjepeuknietalleen.nl zagen we dat één sigarettenpeuk 8 liter water vervuilt. Daar sta je als roker waarschijnlijk niet bij stil. Daarom hebben we dit item gemaakt, waarvoor we hebben gesproken met Wastefree Oceans en verschillende andere partijen om de gegevens te checken.'

Met vertegenwoordigers van Laat Je Peuk Niet Alleen of de uitvoerende organisatie daarvan, Nederland Schoon, werd niet gesproken, zegt Houtsma. Het animatiefilmpje is in opdracht van Groen Licht door een animator gemaakt. Opvallend daarin is dat filterpijpjes en – 'beter nog' – de elektronische sigaret als duurzame alternatieven worden aangedragen die minder milieuschade met zich meebrengen. Gratis promotie waar de rookindustrie met instemming naar zal hebben gekeken.

Het filmpje sluit af met de mededeling: 'Je kunt natuurlijk nog beter stoppen met roken – maar dat had je zelf vast ook al bedacht.' Maar, zegt Houtsma, 'ons programma gaat over duurzaamheid. De beslissing om te roken laten we aan de mensen zelf, maar als je rookt, help dan de wereld een beetje door je afval niet op straat of in het milieu te gooien. De meeste rokers zullen daar niet bij stilstaan. Vandaar dit item.'

Het milieuprogramma laat daarmee buiten beschouwing dat de tabaksindustrie jongeren op het moment in hun leven dat ze daar ontvankelijk voor zijn aan zich tracht te binden om ze zo snel mogelijk verslaafd te maken aan sigaretten. Van eigen wil en keuze om al dan niet te roken is daarna geen sprake meer. Het milieuprobleem van het sigarettenafval kan dus maar beter in de kern worden aangepakt.