De gang naar de stembus lijkt nog ver weg, maar toch: wat moeten we stemmen als we kinderen tegen tabak willen beschermen? TabakNee analyseerde het debat én de stemmingsuitslagen van het laatste grote debat over tabaksontmoediging. Lees en oordeel zelf. Dit is deel twee van de serie De Politieke Rookbarometer: Zal Den Haag ervoor kiezen om de ruim 30.000 verkooppunten van tabak terug te snoeien?

Door de webredactie

'Tabak is everywhere.' Dat zegt Carla Dik-Faber van de ChristenUnie tijdens het debat van 28 januari. De ruim 30.000 verkooppunten van tabak, licht Dik-Faber toe, zijn amper te controleren op de handhaving van de minimumleeftijd voor de verkoop ervan. 'Het liefst zien wij dat de verkoop wordt beperkt tot de tabaksspeciaalzaken.' Een bekend voorstel – de SP diende al in 1996 een motie in die aangenomen werd maar nooit is uitgevoerd en probeerde het opnieuw tijdens het Tabakswet-debat in januari 2015 – dat Dik-Faber vandaag weer op de agenda hoopt te krijgen. Dik-Faber vindt in Henk van Gerven (SP) een warme medestander.

Staatssecretaris Martin van Rijn schreef in een brief aan de Tweede Kamer al wel dat er aan het beperken van de verkooppunten economische consequenties kleven. Maar Van Gerven merkt op: 'We hebben het toch over de gezondheid van onze kinderen? [...] Dat moet toch zwaarder wegen dan economische consequenties?'

Blurring

Dik-Faber zoekt een sluipweggetje om het aantal verkooppunten van tabak te beperken. 'Waarom zou je in een boekhandel geen wijn mogen verkopen en wel tabak?' Dit wordt 'blurring' genoemd: het vermengen van functies. (Of mogen we het blurred noemen, kijk eens naar dit filmpje dat in veel tienerkamers wordt afgespeeld). Het lijkt immers alsof elke winkel óók tabak verkoopt. Daar is niets aan te doen, luidt het antwoord van de staatssecretaris. Het verschil zit 'm in de bijbehorende wetten. Op grond van de Tabakswet heb je geen vergunning nodig om tabak te verkopen, terwijl dat voor alcohol wél moet van de Drank- en Horecawet.

Dik-Faber vindt dit onderscheid belachelijk. Zij heeft al eens eerder, maar vergeefs, gepleit voor een vergunningstelsel voor de verkoop van tabak. Vandaag komt ze met een motie om te onderzoeken hoe je 'blurring' van tabak kunt tegengaan. De staatssecretaris adviseert de Tweede Kamer niet in te stemmen met dit voorstel. 'Het zijn gewoon producten die je kunt verkopen, waar geen vergunning voor nodig is,' laat hij zich ontvallen.

Tabaksautomaten en verkoop via internet

Nog een manier om de verkooppunten van tabak te beperken, is het verbieden van tabaksautomaten. Uit recent onderzoek is immers gebleken dat tieners die nog onder de 18 zijn en tabak willen kopen, hierin in meer dan 90 procent van de gevallen slaagt bij een tabaksautomaat. Van Gerven pleit voor een verbod. Dik-Faber valt hem bij. VVD-er Erik Ziengs erkent dat de handhaving op leeftijd bij de tabaksautomaten beter moet, maar hij heeft er het volste vertrouwen in dat de automatenmarkt goede maatregelen neemt en maakt een grapje over de sigarettenautomaten in de cafés: 'Wat doen we dan met de condoomautomaten?' Waarop Dik-Faber: 'De VVD wil toch niet zeggen dat vrijen slecht is voor de volksgezondheid?'

Marith Volp (PvdA) wil, net als haar partijgenoot Van Rijn, dat eerst de inspanningen van de horecabranche worden afgewacht. Er komt weer een nieuw nalevingsonderzoek, kondigt Van Rijn aan, de resultaten komen na de zomer. Intussen zal de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, die belast is met de handhaving van de naleving van de leeftijdsgrens, zich extra inspannen. 'Als een betere naleving uitblijft, zullen we nadere maatregelen overwegen,' aldus Van Rijn.

Van Gerven wil ook de verkoop van sigaretten via internet verbieden, waar kinderen zonder leeftijdscontrole tabak kunnen scoren, zie bijvoorbeeld dit artikel op TabakNee. Van Rijn raadt de Tweede Kamer af hiermee in te stemmen, omdat 'een verbod de kans op illegale handel doet toenemen'.

Uitslag van de stemmingen

Enkele dagen later vinden de stemmingen plaats. Wordt het 'blurren' van tabak met andere koopwaar onderzocht en tegengegaan? Nee, die motie haalde geen meerderheid. Vóór stemden: SP, ChristenUnie, D66, GroenLinks, SGP, GrKÖ, Partij vd Dieren, 50PLUS. Tegen: VVD, PvdA, CDA, PVV GrBvK, Klein, vanVliet, Houwers.

Worden tabaksautomaten verboden? Nee, die motie werd verworpen door VVD, PvdA, CDA, D66, PVV, GrBvK, Klein, vanVliet, Houwers. Voor stemden: SP, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, GrKÖ, Partij vd Dieren, 50PLUS.

Wordt de verkoop van tabak via internet verboden? Nee, die motie behaalde ook geen meerderheid. Vóór een verbod stemden de SP, GroenLinks, SGP, GrKÖ, Partij vd Dieren, en 50PLUS. Tegen stemden VVD, PvdA, CDA, D66, PVV, ChristenUnie, GrBvK, Klein, vanVliet, Houwers.

Eerdere of latere artikelen in deze serie lezen?
Klik hier voor deel 1: Gaat Nederland plain packaging invoeren?
Deel 3: Gaan de supermarkten de tabakswaren wel afdekken?
Deel 4: Zal 1 procent van de tabaksaccijnzen aan rookpreventie worden besteed?

Mis ons nieuws niet! Neem een abonnement op onze tweewekelijkse nieuwsbrief. Aanmelden via onze homepage.