De gang naar de stembus lijkt nog ver weg, maar toch: wat moeten we stemmen als we kinderen tegen tabak willen beschermen? TabakNee analyseerde het debat en de stemmingsuitslagen van het laatste grote debat over tabaksontmoediging. Lees en oordeel zelf. Dit is deel één van de serie De Politieke Rookbarometer: wat vinden onze Tweede Kamerleden van plain packaging?
Door de webredactie

De tribune is vrijwel leeg, en ook de zaal in de Tweede Kamer oogt verlaten met de tabakswoordvoerders van de zeven politieke partijen die deze 28ste januari zijn komen opdagen. GroenLinks ontbreekt, net als de Partij voor de Dieren, 50PLUS, en de splinter (eenmans-)partijen als GrBvK (Groep Bontes/Van Klaveren). D66 maakt zich na de schorsing uit de voeten. Je zou bijna denken dat het gevoel van urgentie ontbreekt tijdens het debat over de aanpassing van de Tabakswet aan de Europese regelgeving. Maar daar is Henk van Gerven (SP) die het debat aftrapt met de indringende mededeling dat in Nederland elke dag ten minste honderd jongeren beginnen met roken. En daarom, vervolgt hij, moeten er veel meer maatregelen worden getroffen dan Brussel voorschrijft – in mei moeten de nieuwe antirookmaatregelen worden ingevoerd.

65 Procent van de verpakkingen moet uit gezondheidswaarschuwingen bestaan? Dat moet honderd procent vindt Van Gerven. Als het aan hem ligt wordt plain packaging ingevoerd – standaardverpakkingen zonder reclame-uitingen van de fabrikanten – zoals Australië heeft gedaan. Na het invoeren van standaardverpakkingen zijn daar veel minder mensen gaan roken. Maar staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid, PvdA) heeft voor het debat al laten weten dat het voorbarig is om hier nu al conclusies uit te trekken.

'Waarom kan het in Nederland niet?'

'Longarts Wanda de Kanter bestrijdt de visie van de staatssecretaris en zegt dat plain packaging wel degelijk effectief is in Australië,' vervolgt Van Gerven. 'Als we kijken naar de cijfers, spreken die in haar voordeel. 12 Procent rookt nog in Australië. Dat is de helft van wat in Nederland het gemiddelde is. [...]. Waarom kan het daar wel en waarom kan het in Nederland niet?' Van Gerven dient een amendement in om plain packaging verplicht te stellen. De uitslag? Die staat onderaan dit artikel.

Van Gerven heeft medestanders in de Tweede Kamer zoals de ChristenUnie. Maar zij hebben de lobbywind tegen: ondernemersorganisatie VNO-NCW stuurde vlak voor dit debat een bezorgde brief aan de Tweede Kamer, waarin het effect van plain packaging op de ontmoediging van tabak wordt bestreden. Bovendien zijn standaardpakjes 'een ernstige inbreuk op nationaal en internationaal beschermde intellectuele eigendomsrechten,' schrijft VNO-NCW die sinds jaar en dag opkomt voor de belangen van de tabaksindustrie.

Designerpakjes en pijptabak

Fleur Agema van de PVV en Erik Ziengs van de VVD willen van plain packaging niets weten, zo blijkt tijdens het debat. De PvdA en het CDA zien plain packaging wél als een mogelijkheid maar pas in de toekomst. Zij hebben voor nu ook een amendement in de aanbieding, eentje die op plain packaging lijkt maar net iets minder ingrijpend is. De resterende 35 procent van de tabaksverpakkingen waar de fabrikanten reclame mogen maken, mogen niet bestickerd worden 'met glimmer, glitters en dergelijke'. Zulke designerpakjes moeten verboden worden, betoogt PvdA-Kamerlid Marith Volp. Maar reguliere logo's zonder glitters wil ze niet verbieden.

Van Gerven (SP) begrijpt het niet: waarom kiest de PvdA niet gewoon voor plain packaging? Omdat daar draagvlak voor moet zijn, legt Volp uit, en omdat Nederland zich goed moet voorbereiden op rechtszaken van de tabaksindustrie 'die de boel enorm vertragen'. Na de schorsing van het debat zal staatssecretaris Martin van Rijn precies hetzelfde zeggen, onder zijn motto 'ook oog hebben voor de implementatietijd en het draagvlak van de beslissingen die we nemen. Er ligt hier een heel stevig pakket'. De Brusselse regels zijn wat hem betreft (voorlopig) genoeg.

VVD-er Ziengs, ten slotte, grijpt dit debat aan om voor pijptabak een uitzondering te maken. Volgens hem wordt pijptabak alleen door een 'kleine groep oudere consumenten' gebruikt, en zijn die grote waarschuwingen daarom overbodig (net als grote sigaren waar van de EU ook geen grote waarschuwingen op hoeven). Van Rijn ziet die uitzondering niet zitten, omdat hiermee een precedent voor andere tabaksproducten zou kunnen worden geschapen.

Uitslag van de stemmingen

Enkele dagen later wordt er gestemd. Gaat Nederland plain packaging invoeren? Nee, dit amendement haalde het niet. Vóór plain packaging stemden de SP, de ChristenUnie, GroenLinks, GrKÖ, Partij vd Dieren en 50PLUS. Tegen stemden de VVD, de PvdA, het CDA, D66, PVV, GrBvk, Klein, Van Vliet, en Houwers.

Worden 'designerpakjes' verboden? Dat wel. Slechts drie partijen (VVD, PVV en GrBvK) stemden tegen dit amendement van CDA en PvdA. En dus worden glitters en glimmers op de pakjes verboden.

Hoeven op pijptabak geen grote gezondheidswaarschuwingen? De motie van Ziengs om pijptabak hiervan uit te zonderen, haalde het niet. Voor stemden VVD, PVV, GrBvK, vanVliet, Houwers. Tegen stemden PvdA, SP, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, GrKÖ, Partij vd Dieren, 50PLUS, Klein.

Latere delen lezen?
deel 2: Mogen boekhandels in Nederland nog wel tabak verkopen?
Deel 3: Gaan de supermarkten de tabakswaren wel afdekken?
Deel 4: Zal 1 procent van de tabaksaccijnzen aan rookpreventie worden besteed?

Op de hoogte blijven van het nieuws op TabakNee? Neem een abonnement op onze tweewekelijkse nieuwsbrief. Aanmelden via de homepage.