Per 20 mei 2016 moet de Tabakswet zijn aangepast aan nieuwe Brusselse regelgeving. Wat gaat er wel, maar vooral ook niet in ons land gebeuren? Dat liet staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) doorschemeren in recente Kamerstukken. In een serie neemt TabakNee zijn plannen onder de loep. Dit is deel drie: De staatsecretaris neemt genoegen met een ondeugdelijk leeftijdscontrolesysteem.

Door de webredactie

In het vorige deel noemden we het al: "Detaillisten zijn zelf verantwoordelijk voor naleving van de leeftijdsgrenzen." Dat schrijft Van Rijn in antwoord op Kamervragen. Die naleving is dit jaar extreem tegengevallen (slechts 27,4 procent van alle tabaksverkopers leefde de leeftijdsgrens na). De staatssecretaris heeft daarop voor de zoveelste keer de brancheverenigingen van tabaksverkopers gemaand iets aan die naleving te doen.

De brancheverenigingen hebben daarop gezegd verder te gaan met het invoeren van de ID-reader, ook wel ID-scanner of ID-swiper genoemd. Dat werkt zó: op verzoek van de kassière moet een jeugdig uitziende klant zijn paspoort of ID-kaart door een scanner halen en die berekent of iemand oud genoeg is voor de verkoop van tabak (of alcohol). De staatssecretaris weet al dat die ID-lezers niet-effectief en fraudegevoelig zijn. Dat blijkt namelijk uit het onderzoek Leeftijdsverificatie in het vizier van het Trimbos-instituut.

Tabaksautomaten

Ook de wereld van de tabaksautomaten kiest voor ID-lezers: de branchevereniging Tabaks- en Zoetwarengroothandel Nederland (TZN) die voor de exploitanten van de tabaksautomaten opkomt, zegt dat de bij haar aangesloten leverancier Lekkerland Vending Services haar 10.000 automaten, goed "voor tweederde van de markt", ook zal voorzien van een ID-reader, hier ID-Swiper genoemd. Volgens van Rijn heeft de branche in drie grote steden ook als test 500 automaten uitgerust met zo'n ID-lezer. Als de test slaagt en de naleving verbetert, worden alle automaten ermee uitgerust.

Sluiproute internet

Ook opmerkelijk is wat Van Rijn in zijn nota schrijft over tabaksverkoop via internet, een gemakkelijke sluiproute, zoals TabakNee onlangs berichtte. Ook daar zou hij een leeftijdsverificatiesysteem willen inzetten. Maar hoe dan? En welk systeem? Van Rijn schrijft dat hij daarvoor "de ontwikkelingen met het eID-systeem van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties" wil afwachten omdat een effectief leeftijdsverificatiesysteem een gezamenlijke aanpak vergt.

Dit eID-systeem is al jaren in de maak en moet DigiD gaan vervangen. In 2015 is er een pilot-fase geweest, maar de uitkomsten daarvan zullen pas medio 2016 beschikbaar zijn. Hoe lang eID (dat nu Idensys wordt genoemd) daarna nog op zich laat wachten is onduidelijk, maar volgens deze Kamerbrief zou het pas in 2017 worden ingevoerd. De tabaksverkopers op internet kunnen dus rustig doorgaan met de verkoop aan minderjarigen.

Afwachten en aanmodderen

Afwachten is ook in dit deel van de serie het sleutelwoord. De verkopers van tabak mogen blijven aanmodderen. De staatssecretaris schuift de beslissing over de tabaksverkoop via internet voor zich uit. En neemt genoegen met de belofte van de branchevereniging dat zij verder gaan met het invoeren van ondeugdelijke ID-scanners. Je zou verwachten dat een staatssecretaris van Volksgezondheid de verkopers simpelweg zou verplichten een systeem in te voeren dat wel effectief en niet fraudegevoelig is.
Iedere week beginnen er ongeveer 700 jongeren met roken en sterven er bijna 400 mensen aan de directe gevolgen van tabak. Zo lang de staatssecretaris geen daadkracht vertoont, wekt hij de indruk deze slachtoffers voor lief te nemen.

Andere delen lezen?

Deel 1: Roken? Veel duurder moet je het niet maken, staat hier
Deel 2: Naleving leeftijdsgrens? Laat maar zitten, staat hier.
Deel 4: "Standaardverpakkingen en uitstalverbod op de lange baan", staat hier.
Deel 5 vindt u hier: Valt Rattengif onder het bedrijfsgeheim van de tabaksfabrikanten?
Deel 6: Een wirwar aan systemen? So what.
Deel 7: Preventie? Zonde van het geld.
Deel 8: 0,1 procent van de tabaksaccijnzen wordt besteed aan preventie